Giáo án: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Ôn tập văn bản thuyết minh

- Hướng dẫn học sinh ôn tập lại kiến thức về văn bản thuyết minh

Hỏi: Thuyết minh là gì?

I. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

1. Ôn tập văn bản thuyết minh:

- Văn bản thuyết minh cung cấp cho người đọc những tri thức khách quan về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của các sự vật, hiện tượng, trong Tự nhiên - Xã hội bằng phương pháp trình bày, giới thiệu, giải thích.

Hỏi: Nêu các phương pháp thuyết minh

- Giáo viên giảng giải

* Các phương pháp thuyết minh:

- Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích

- Phương pháp phân tích, phân loại.

- Phương pháp so sánh.

- Phương pháp liệt kê.

- Phương pháp dùng số liệu.

- Phương pháp nêu ví dụ.

Hoạt động 2. Tìm hiểu văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật

- Cho học sinh đọc văn bản sách giáo khoa.

Hỏi: Bài văn thuyết minh về đối tượng nào?

Hỏi: Em được cung cấp những kiến thức gì về đặc điểm của đối tượng thuyết minh?

Hỏi: Những kiến thức ấy có chính xác khách quan về đối tượng không?

Hỏi: Văn bản đã sử dụng các phương pháp thuyết minh nào?

Hỏi: Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào là chủ yếu?

Hỏi: Các biện pháp nghệ thuật đó có tác dụng gì?

- Giáo viên rút ra ghi nhớ cho học sinh đọc.

2. Viết Văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật:

1. Bài tập

* Nhận xét:

- Bài văn thuyết minh về sự kỳ diệu của đá và nước ở vịnh Hạ Long.

- Đặc điểm của đá và nước tạo nên vẻ hùng vĩ nên thơ của Hạ Long.

- Văn bản đã cung cấp những kiến thức khách quan về đối tượng thuyết minh.

- Các phương pháp thuyết minh: liệt kê, so sánh, phân loại.

- Tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật kể, tả, nhân hoá, liên tưởng…

- Làm cho đá và nước ở vịnh Hạ Long trở nên sinh động góp phân làm cho vẻ đẹp Hạ Long thêm phần hấp dẫn.

⇒ Làm cho bài văn giàu sức thuyết phục gây ấn tượng cho người đọc.

2. Ghi nhớ (Sách giáo khoa - Trang13)

Hoạt động 3. Vận dụng làm bài tập:

- Cho học sinh đọc bài 1.

- Hướng dẫn học sinh làm bài tập 1

Hỏi: Văn bản có tính chất thuyết minh không? tính chất ấy được thể hiện ở những điểm nào?

III. Luyện tập:

1. Bài tập 1 (Trang 13-14).

- Là văn bản có tính thuyết minh. Nêu bật được đặc điểm, tính chất, của loài ruồi về: họ, giống, loài, tập tính sinh sản…

Hỏi: có những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng?

- Phương pháp thuyết minh: nêu định nghĩa, dùng số liệu, liệt kê.

Hỏi: Văn bản đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào?

- Các biện pháp nghệ thuật: Nhân hoá, kể chuyện miêu tả, liên tưởng.

Hỏi: các biện pháp nghệ thuật ấy có tác dụng gì:

- Tác dụng: Gây hứng thú cho người đọc nhất là cho đọc giả nhỏ tuổi, làm cho văn bản tăng sức hấp dẫn, vừa là truyện vui, vừa học thêm tri thức.

- Cung cấp các kiến thức đáng tin cậy: từ đó thức tỉnh ý thức gìn giữ vệ sinh, phòng bệnh, ý thức diệt ruồi.

Hỏi: Bài thuyết minh này có nét gì đặc biệt?

- Gọi học sinh chữa bài

- Giáo viên nhận xét, đánh giá.

* Một số nét đặc biệt của bài thuyết minh này:

+ Về hình thức: Giống như văn bản tường thuật một phiên toà.

+ Về cấu trúc: Giống như biên bản 1 cuộc tranh luận về mặt pháp lý.

+ Về nội dung: Giống như một câu chuyện kể về loài ruồi.

- Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật:

+ Làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn, thú vị có sức hút đối với người đọc.

Hướng dẫn học sinh làm bài tập 2

2. Bài tập 2: Nhận xét về biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thuyết minh.

- Nói về tập tính của chim én.

- Biện pháp nghệ thuật kể chuyện. Lấy ngộ nhận hồi nhỏ làm đầu mối câu chuyện.