Giáo án: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt đông 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích

- Giáo viên đọc mẫu

- Hướng dẫn đọc.

- Mời học sinh đọc văn bản

Hỏi: Trình bày vài nét về tác giả Phạm Đình Hổ?

I. Đọc tìm hiểu chú thích

1. Chỉ dẫn đọc:

2. Chú thích

a. Tác giả: Phạm Đình Hổ (1768 - 1839), tên chữ là Tùng Niên hoặc Bỉnh Trực, hiệu là Đông Dã Tiều tục gọi là Chiêu Hổ.

- Người làng Đan Loan- huyện Đường An- Hải Dương nay là xã nhân Quyền - huyện Bình Giang - Hải Dương

- Là một nho sĩ, ông sống vào thời buổi loạn lạc nên có tư tưởng ẩn cư và sáng tác văn chương → Ông để lại nhiều công trình khảo cứu thuộc các lĩnh vực xã hội có giá trị.

Hỏi: Nêu những hiểu biết của em về tác phẩm: Vũ Trung…và đoạn trích?

- Yêu cầu học sinh lưu ý các chú thích 7,8,13,14

b. Tác phẩm: - “Vũ trung tuỳ bút” ra đời vào đầu thế kỷ XI X gồm 88 mẩu truyện nhỏ viết theo thể tuỳ bút. Ông bàn về các thứ nghi lễ, phong tục, tập quán... Ghi chép những việc xảy ra trong xã hội lúc đó. Tác phẩm vừa có giá trị văn chương vừa có giá trị địa lí, lịch sử, xã hội học.

- “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”là một trong 88 mẩu chuyện của “Tuỳ bút Vũ Trung” ghi lại chân thực những việc sảy ra trong phủ chúa của tác giả.

c. Giải nghĩa từ khó:

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh đọc- hiểu văn bản:

Hỏi: Xác định thể loại?

Hỏi: Cho biết bố cục và nội dung chính của văn bản?

II. Đọc - hiểu văn bản:

1. Thể loại: Tuỳ bút trung đại

2. Bố cục:

Gồm 2 phần:

+ Phần 1: ; Từ đầu ⇒ triệu bất tường → Cuộc sống xa hoa hưởng lạc của Thịnh Vương (Trịnh Sâm)

+ Phần 2 (còn lại): Đám hoạn quan thừa gió bẻ măng.

Hỏi: Nêu các chi tiết nói về sở thích của chúa? Các chi tiết nói về cuộc sống của chúa trịnh và vua quan?

Hỏi: Thực chất của các cuộc đi chơi đó là gì?

3. Phân tích:

a. Cuộc sống xa hoa của chúa Trịnh và bọn quan lại:

- Xây dựng nhiều cung điện, đền đài lãng phí hao tốn tiền của.

- Thích chơi đèn đuốc, ngắm cảnh đẹp.

- Tổ chức những cuộc dạo chơi bày trò tiêu khiển lố nhăng, tốn kém.

(Mỗi tháng vài ba lần Vương ra cung Thuỵ Liên)

- Thu tìm cây cảnh, chim thú quý hiếm

(thực chất là cướp bóc của quý hiếm trong thiên hạ)

Hỏi: Tác giả đã miêu tả cảnh vật và âm thanh trong phủ chúa như thế nào?

Hỏi: Theo thời gian cảnh vật và âm thanh ấy khiến cho những người có học cảm nhận như thế nào?

Hỏi: Em có nhận xét như thế nào về thái độ kể chuyện của tác giả?

Hỏi: Tác giả đã sử dụng những biệt pháp nghệ thuật nào để kể chuyện?

Hỏi: Từ đó em tưởng tượng như thế nào về vương triều nhà chúa Trịnh?

- Giáo viên giảng bình, chốt kiến thức.

* Phủ chúa:

- Cảnh vật cây cối um tùm.

- Đêm về âm thanh gợi cảm giác ghê rợn, lạnh lẽo, tan tác, đau thương.

- Một cảm giác như báo trước về sự suy vong tất yếu của một triều đại chỉ biết ăn chơi hưởng lạc “kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường”.

- Thái độ của tác giả: chân thực khách quan, miêu tả sinh động. phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến Trịnh-Lê.

- Nghệ thuật: So sánh, liệt kê, miêu tả.

* Tác giả đã khắc hoạ rõ nét cuộc sống ăn chơi xa đoạ vô độ của vua chúa, quan lại thời Lê- Trịnh.

Hỏi: Nêu các thủ đoạn mà bọn hầu cận sử dụng để sách nhiễu dân chúng?

Hỏi: Em có nhận xét như thế nào về hành động trên của bọn chúng?

Hỏi: Người dân phải đối phó với chúng bằng cách nào?

Hỏi: Nêu các biện pháp nghệ thuật đã được sử dụng? Cho biết tác dụng của các biện pháp đó?

Hỏi: Cách kết thúc có gì đặc biệt?

Hỏi: Ý nghĩa của đoạn văn dẫn truyện ở cuối văn bản?

Hỏi: Bộ mặt xã hội phong kiến đương thời hiện lên như thế nào?

b. Sự sách nhiễu dân chúng của bọn quan lại hầu cận:

- Ngang nhiên hoành hành ăn cướp bằng cách: viết chữ: “phụng thủ” vào chậu hoa cây cảnh -> vu oan cho các nhà giàu là giấu của cung phụng. Thủ đoạn vừa ăn trộm vừa la làng.

- Hành động xấu xa, đê hèn.

- Dân chúng bị cướp bóc cướp đoạt phải bỏ của cải ra kêu oan, đập bỏ hòn non bộ, phá bỏ cây cảnh quý.

- Nghệ thuật: Sử dụng hình ảnh đối lập, phương pháp so sánh, liệt kê, nêu những sự việc cụ thể chân thực. Tác giả đã phơi bày hành vi thủ đoạn xấu xa của bọn quan lại hầu cận.

- Cách kết thúc kín đáo thể hiện sự phê phán bất bình. “ nhà ta... vì lẽ ấy”

- Cách dẫn truyện làm tăng tính chân thực cho lời kể.

* Bức tranh một xã hội phong kiến tàn tạ trên đà suy vong hiện lên chân thực, sinh động.

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Nêu những cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật sau khi học văn bản?

Hỏi: Thông qua văn bản tác giả muốn nói điều gì?

- Học sinh đọc ghi nhớ sách giáo khoa

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ sách giáo khoa (Trang 63)