Giáo án: Những ngôi sao xa xôi (Tiết 2) - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản (tiếp)

Hỏi: Nêu những nét chung của ba cô gái?

b. Nét chung của 3 cô thnah niên xung phong:

- Họ là những con người còn rất trẻ, tuy cá tính và hoàn cảnh riêng không giống nhau nhưng có những phẩm chất chung đáng quý: tinh thần trách nhiệm cao với công việc, dũng cảm không sợ hi sinh, tình đồng đội gắn bó.

- Họ là những cô gái dễ xúc động, nhiều mong ước, hay mộng mơ, dễ vui và cũng dễ trầm tư.

- Họ cũng thích làm đẹp cho cuộc sống của mình: Nho thích thêu thùa, chị Thao chăm chỉ chép bài hát, Phương Định thích hát, thích ngắm mình trong gương....

Hỏi: Qua lời kể của nhân vật em hình dung gì về nhân vật Phương Định?

Hỏi: Nét gì đáng yêu nhất của cô?

Hỏi: Chị Thao là người như thế nào?

c. Những nét cá tính riêng của mỗi người:

- Phương Định là 1 học sinh thành phố nhạy cảm và hồn nhiên, thích mơ mộng và hay sống với kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư giữa gia đình và thành phố.

- Chị Thao ít nhiều từng trải hơn, dự định về tương lai có vẻ thiết thực, nhưng vẫn không thiếu những khát khao và rung động của tuổi trẻ. chị thích thêu thùa. Chị chiến đấu dũng cảm, bình tĩnh nhưng lại rất sợ máu.

- Nho thích thêu thùa, hay làm nũng, dịu dàng và cũng rất gan góc.

Hỏi: Hoàn cảnh của nhân vật Phương Định trước khi là trinh sát?

Hỏi: Nhắc lại những nét nổi bật về ngoại hình của Phương Định?

Hỏi: Nét cá tính của Phương Định trong cuộc sống và công việc?

* Nhân vật Phương Định:

- Phương Định là hình ảnh tiêu biểu của những người con gái Hà Nội vào chiến trường đánh giặc.

+ Cô còn rất trẻ, ngoại hình khá, có thời học trò hồn nhiên vô tư bên người mẹ trong những ngày thanh bình của thành phố.

+ Ngay giữa chiến trận khốc liệt, Phương Định vẫn không mất đi sự hồn nhiên, trong sáng: cô hiện lên rất đời thường, rất thực với những nét đẹp tâm hồn: nhạy cảm, hay mộng mơ và thích hát (cảm xúc của Định trước cơn mưa đá).

+ Là cô gái kín đáo trong tình cảm và tự trọng về bản thân mình (hay ngắm nhìn mình qua gương, biết mình đẹp và được các anh bộ đội để ý nhưng không tỏ ra săn sóc, vồn vã… nét kiêu kỳ của những cô gái Hà Thành).

Hỏi: Tình cảm của cô với đồng đội?

+ Tình cảm đồng đội sâu sắc: yêu mến hai cô bạn cùng tổ, yêu mến và cảm phục tất cả những chiến sĩ mà cô gặp trên tuyến đường Trường Sơn. (chăm sóc Nho khi Nho bị thương…).

+ Ngời lên những phẩm chất đáng quý: có trách nhiệm với công việc, dũng cảm, bình tĩnh, tự tin… (thể hiện tâm trạng suy nghĩ của nhân vật trong một lần phá bom).

Hỏi: Tác giả đã miêu tả tâm lí Phương Định trong 1 lần đánh phá bom như thế nào?

Hỏi: Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả?

- Tâm lí Phương Định trong lần đi phá bom:

+ Cảm thấy có ánh mắt dõi theo mình không sợ nữa, đàng hoàng bước tới.

+ Luôn kề sát với cái chết: thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc gai người, cứa vào da thịt, rùng mình và bỗng thấy vì sao mình lên quá chậm.

+ Tiếp cảm giác căng thẳng, chờ đợi tiếng bom nổ, lo lắng mìn có nổ không, bom có nổ không, nếu không nổ thì làm sao châm ngòi lần thứ hai, cô hiểu rằng lần sau sẽ nguy hiểm hơn rất nhiều.

→ Miêu tả cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ dù chỉ là thoáng qua -> Cho dù đã rất quen với công việc này nhưng mỗi lần phá bom là một lần thử thách với căng thẳng thần kinh cho đến từng cảm giác…-> rất cần sự sự bình tĩnh, gan dạ, kiên trì, dũng cảm.

Hỏi: Phân tích cảm xúc nhân vật trước trận mưa đá?

- Cảm xúc trước trận mưa đá:

+ Khi thấy mưa: vui sướng reo lên.

+ Vui thích cuống cuồng, chia đá cho các bạn...

+ Nhớ nhà, kí ức sống dậy những kỉ niệm ngọt ngào tuổi ấu thơ -> mơ mộng.

⇒ Miêu tả nhân vật Phương Định, tác giả rất am hiểu và miêu tả sinh động nét tâm lý của những nữ thanh niên xung phong.

Hỏi: Nêu cảm nhận chung của em về nhân vật Phương Định?

⇒ Nhân vật Phương Định đã để lại trong lòng người đọc nỗi niềm đồng cảm, yêu mến và sự kính phục về phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Nêu cảm nhận của em về nội dung của đoạn trích?

Hỏi: Đặc sắc nghệ thuật của truyện?

III. Tổng kết:

1. Nội dung: Ca ngợi tâm hồn trong sáng, mộng mơ, tinh thần dũng cảm trong cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ hi sinh của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.

2. Nghệ thuật: Truyện được kể theo ngôi kể thứ nhất, người kể là nhân vật chính, chọn ngôi kể như vậy phù hợp với nội dung tác phẩm, tạo điều kiện để tác giả miêu tả, thể hiện thế giới tâm hồn, cảm xúc của nhân vật.

Lời kể linh hoạt: dùng câu ngắn, nhịp nhàng tạo không khí khẩn trương trong hoàn cảnh chiến trường, ở đoạn hồi tưởng nhịp kể chậm, gợi kỉ niệm ấu thơ hồn nhiên, trong sáng.