Giáo án: Khởi ngữ - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ:

- Yêu cầu học sinh đọc 3 ngữ liệu sách giáo khoa

Hỏi: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu?

Hỏi: Phần in đậm nằm ở vị trí nào so với chủ ngữ? Nêu tác dụng?

- Phần in đậm đứng trước chủ ngữ

- Tác dụng: Nêu lên đề tài được nói đến trong câu.

Hỏi: Người ta gọi phần đứng trước chủ ngữ, nêu lên đề tài của câu ấy là thành phần gì? Thành phần đóp có quan hệ trực tiếp với vị ngữ của câu không?

Hỏi: Người ta có thể thêm quan hệ từ nào đứng trước các bộ phận in đậm đó?

I. Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu:

1. Bài tập

a. Còn anh, không ghìm nổi xúc động.

b. Giàu cũng giàu rồi.

c. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, có thể tin ở tiếng…

- Những từ gạch chân đều là chủ ngữ.

* Nhận xét:

- Về vị trí: Khởi ngữ đứng trước chủ ngữ.

- Về quan hệ với vị ngữ: không có quan hệ trực tiếp với vị ngữ theo quan hệ chủ ngữ - vị ngữ.

+ Trước các khởi ngữ có thêm các quan hệ từ: còn, đối với, về

Hỏi: Rút ra kết luận chung: Khởi ngữ là gì? Đứng ở vị trí nào? Tác dụng của khởi ngữ là gì?

- Đọc Ghi nhớ Sách giáo khoa

2. Kết luận: Khởi ngữ là thành phần câu, đứng trước chủ ngữ, nêu lên đề tài được nói đến trong câu.

Trước các khởi ngữ thường có thêm các quan hệ từ.

*Ghi nhớ: Sách giáo khoa / trang 7

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Hướng dẫn học sinh làm bài tập 1:

Hỏi: Tìm khởi ngữ trong đoạn trích?

II. Luyện tập

1. Bài tập 1 (Sách giáo khoa)

a ⇒ Điều này

b ⇒ Đối với chúng mình ⇒ Vận dụng khởi ngữ để giải thích

c ⇒ Một mình

d ⇒ Làm khí tượng

e ⇒ Đối với cháu

Học sinh làm bài sau đó gọi 2 em lên bảng trình bày.

Hỏi: Chuyển phần in đậm thành khởi ngữ?

2. Bài tập 2

a. Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.

→ Về làm bài, anh ấy làm cẩn thận lắm.

b. Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được.

→ Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải được.

Hỏi: Xác định các khởi ngữ trong các câu sau?

3. Bài tập bổ trợ

a. Mày, y không muốn chịu của Oanh một tí gì gọi là tử tế.

b. Cái khăn vuông thì chắc đã phải soi gương mà sửa đi sửa lại.

c. Nhà, bà ấy có hàng dãy nhà ở các phố. Ruộng, bà ấy có hàng trăm mẫu ở nhà quê.

- Vận dụng viết đoạn văn có chứa khởi ngữ.

4. Bài tập 4:

Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng khởi ngữ.