Giáo án: Mùa xuân nho nhỏ (Tiết 2) - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản (tiếp)

- Gọi học sinh đọc khổ thơ 2 - 3

Hỏi: Hình ảnh đất nước khi vào xuân được miêu tả như thế nào?

Hỏi: Mối quan hệ giữa mùa xuân và người cầm súng, người ra đồng như thế nào?

b. Xúc cảm trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước (khổ 2,3)

* Mùa xuân của đất nước:

- Người cầm súng - lộc

→ ẩn dụ - chồi non, sức sống

Người ra đồng - lộc

- Hai lực lượng tiêu biểu cho đất nước với 2 nhiệm vụ sản xuất và đấu tranh, xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

- Mùa xuân theo bước chân người cầm súng ra trận, chở che cho họ. Với người ra đồng, lộc trải dài nương mạ mùa xuân sinh thành, nảy nở, phát triển theo bước chân người ra đồng.

Hỏi: Nhịp điệu của mùa xuân được tác giả miêu tả như thế nào?

Hỏi: Tác giả suy nghĩ gì về mùa xuân của đất nước?

Hỏi: Tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào trong hai khổ thơ 2,3? Nêu tác dụng của nó?

- Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao

- Đất nước…vất vả

đất nước như vì sao

→ Nghệ thuật: Điệp ngữ, láy, so sánh → Không khí khẩn trương, nô nức, rạo rực.

→ Nhân hóa - đất nước vất vả, gian lao, hình ảnh so sánh - ca ngợi vẻ đẹp diễm lệ, trường tồn, biểu thị niềm tin vào tương lai của đất nước.

Hỏi: Trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, nhà thơ có tâm niệm gì?

Hỏi: Tâm niệm ấy thể hiện qua những hình ảnh nào?

2. Suy nghĩ và nguyện ước của nhà thơ (khổ 5,6)

- Ta làm con chim hót

… Một cành hoa

… một nốt trầm

→ điệp, ẩn dụ → xin góp mình như 1 nét, 1 chi tiết nhỏ trong cái mênh mông của thiên nhiên, 1 nốt trầm trong bản ḥòa ca của dân tộc → khát vọng ḥòa nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước.

Hỏi: Nhận xét về cách dùng từ “ta”?

- Ta: vừa là chỉ số ít mang sắc thái trang trọng, kiêu hãnh. Ta vừa là từ chỉ số ít, vì thế vừa nói lên được niềm riêng, vừa nói được cái chung.

Hỏi: Khát vọng làm một mùa xuân nho nhỏ của tác giả có ý nghĩa như thế nào?

Hỏi: Em hiểu thế nào về nhan đề bài thơ? Thể hiện trong bài thơ ra sao?

Hỏi: Nhận xét hiệu quả diễn đạt của điệp từ: dù là?

- Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

→ Ẩn dụ - thể hiện khát vọng sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là 1 mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung.

- Dù là… → điệp từ- như 1 lời khẳng định để dặn dò mình: cần kiên trì, vượt qua thử thách của thời gian, tuổi già, bệnh tật

Hỏi: Suy nghĩ của em về khổ thơ cuối?

* Khổ thơ cuối:

+ Kết thúc bằng 1 âm điệu mênh mang, thiết tha, thể hiện niềm tin yêu của tác giả vào cuộc đời, vào đất nước qua những giá trị vững bền.

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

III. Tổng kết:

1. Nội dung: Bài thơ thể hiện nguyện ước chân thành, thiết tha muốn được gắn bó hiến dâng cho cuộc đời, cho đất nước.

2. Nghệ thuật: Thể thơ 5 chữ, nhịp điệu trong sáng, thiết tha, gần gũi với dân ca, giàu hình ảnh.