Giáo án: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình (Tiết 2) - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu văn bản (tiếp)

- Học sinh đọc đoạn 1.

Hỏi: Tác giả đã mở đầu bài viết như thế nào?

b. Hiểm hoạ chiến tranh hạt nhân:

- “Chúng ta đang ở đâu? Hôm nay ngày 8/8/1986”

- “Nói nôm na ra… mỗi người, không trừ trẻ con, đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ: Tất cả chỗ đó nổ tung lên sẽ làm biến hết thảy… mọi dấu vết của sự sống trên trái đất”.

Hỏi: Em có nhận xét gì về cách mở đầu bài viết của tác giả?

Hỏi: Hãy cho biết tác dụng của cách viết này?

- Việc xác định cụ thể thời gian, đưa ra số liệu cụ thể, đặt câu hỏi rồi tự trả lời.

⇒ Thể hiện tính chất hiện thực và sự khủng khiếp của nguy cơ chiến tranh hạt nhân.

Hỏi: Tác giả còn giúp người đọc thấy rõ hơn sức tàn phá của kho vũ khí hạt nhân bằng cách nào?

- Lập bảng so sánh - tháo luận nhóm trình bày bày kết quả.

- Tác giả so sánh với một điển tích lấy từ thần thoại Hy Lạp “Nguy cơ ghê gớm đó đang đè nặng lên chúng ta như thanh gươm Đa-mô-clét”.

- Những tính toán lý thuyết: Kho vũ khí ấy “Có thể xoá sổ tất cả các hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm 4 hành tinh nữa và phá huỷ thế thăng bằng của hệ mặt trời”.

- So sánh sự nguy hiểm của chiến tranh hạt nhân với dịch hạch (So sánh ẩn dụ).

- Tạo sức hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc về tính chất hệ trọng của vấn đề đang nói tới.

Hỏi: Theo tác giả sự tồn tại của vũ khí hạt nhân “Tiềm tàng trong các bệ phóng, cái chết cũng làm tất cả chúng ta mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn”, Tại sao vậy? Nêu các dẫn chứng cụ thể?

c. Các cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi cơ hội để con người được sống tốt đẹp hơn:

- Năm 1981, UNICEF đã định ra một chương trình giải quyết những vấn đề cần thiết cho 500 triệu trẻ em nghèo trên thế giới về y tế, giáo dục sơ cấp, … với 100 tỷ USD

=> Số tiền này gần bằng chi phí cho 100 máy bay ném bom chiến lược B. 1B của Mỹ và dưới 1000 tên lửa vượt đại châu.

- Lĩnh vực y tế: Kinh phí của chương trình phòng bệnh 14 năm và phòng bệnh sốt rét cho hơn 1 tỷ người, cứu hơn 14 triệu trẻ em Châu Phi - Có giá bằng 10 chiếc tàu sân bay Ni-mít mang vũ khí hạt nhân của Mỹ dự kiến sản xuất từ năm 1986 đến năm 2000.

- Lĩnh vực tiếp tế thực phẩm:

Năm 1985 (Theo tính toán của FAO) 575 triệu người thiếu dinh dưỡng không bằng kinh phí sản xuất 149 tên lửa MX, chỉ 27 tên lửa MX là đủ trả tiền nông cụ cần thiết cho các nước nghèo trong 4 năm.

- Lĩnh vực giáo dục: Xoá nạn mù chữ cho toàn thế giới - Bằng tiền đóng 2 tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân.

Hỏi: Em có nhận xét gì về nghệ thuật lập luận của tác giả?

- Nghệ thuật: Đưa ra hàng loạt dẫn chứng với những so sánh đối lập trong các lĩnh vực, với các số liệu cụ thể.

Hỏi: Nêu tác dụng của nghệ thuật lập luận trên?

⇒ Sự tốn kém một cách ghê gớm và tính chất phi lý của công cuộc chạy đua vũ trang.

→ Người đọc không khỏi kinh ngạc, bất ngờ trước sự thật hiển nhiên mà phi lý: Có nhận thức đầy đủ rằng, cuộc chạy đua vũ trang đã và đang cướp đi của thế giới nhiều cơ hội để cải thiện cuộc sống của con người, nhất là đối với các nước nghèo.

- Một học sinh đọc đoạn văn “Một nhà tiểu thuyết → của nó”.

Hỏi: Theo tác giả “Chạy đua vũ trang là đi ngược lại lý trí… đi ngược lý trí của tự nhiên”. Tại sao lại như vây?

Hỏi: Để làm rõ luận cứ này, tác giả đã đưa ra những bằng chứng nào?

Hỏi: Em có nhận xét gì về các chứng cứ mà tác giả đưa ra?

Hỏi: Với cách lập luận như trên, tác giả giúp chúng ta nhận thức được điều gì?

- Một học sinh đọc đoạn văn cuối.

d. Chiến tranh hạt nhân không những đi ngược lại lý trí của con người mà còn phản lại sự tiến hoá của tự nhiên:

- “Lý trí của tự nhiên”: Quy luật của tự nhiên, logic tất yếu của tự nhiên.

- Như vậy: Chiến tranh hạt nhân không chỉ xoá sổ nhân loại mà còn tiêu huỷ mọi sự sống trên trái đất. Vì thế nó phản lại sự tiến hoá, phản lại “Lý trí của tự nhiên”.

- “Từ khi mới nhen nhúm sự sống trên trái đất… 380 triệu năm con bướm mới bay được, 180 triệu năm nữa bông hồng mới nở… 4 kỷ địa chất, con người mới hát được hay hơn chim và mới chết vì yêu”. - “Chỉ cần bấm nút một cái là đưa cả quá trình vĩ đại và tốn kém đó của bao nhiêu triệu năm trở lại điểm xuất phát của nó”.

- Những chứng cứ từ khoa học địa chất, cổ sinh học

+ Biện pháp so sánh.

⇒ Giúp người đọc có nhận thức rõ ràng về tính chất: Phản tiến hoá, phản tự nhiện của chiến tranh hạt nhân.

Hỏi: Sau khi chỉ ra cho chúng ta thấy mối hiểm hoạ từ chiến tranh vũ khí hạt nhân, tác giả đã hướng người đọc tới điều gì? (Diễn đạt cụ thể qua câu văn nào? ).

e. Nhiệm vụ khẩn thiết của chúng ta:

- “Chúng ta đến đây để cố gắng chống lại việc đó, đem tiếng nói của chúng ta tham gia vào bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng”.

Hỏi: Với tác giả, ông đã đưa ra sáng kiến (đề xuất) gì?

→ Hướng người đọc với thái độ tích cực là đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, vì một thế giới hoà bình.

Hỏi: Chúng ta nên hiểu đề xuất này của tác giả như thế nào?

- Đề xuất của tác giả: Lập ra một nhà băng lưu trữ trí nhớ:

+) Nhân loại mai sau biết đến cuộc sống của chúng ta đã từng tồn tại, có khổ đau, có bất công, có tình yêu, có hạnh phúc.

+) Nhân loại mai sau biết đến những kẻ vì những lợi ích ti tiện mà đẩy nhân loại vào thảm hoạ tiêu vong.

* Nhân loại cần giữ gìn ký ức của mình, lịch sử sẽ lên án những thế lực hiếu chiến, đẩy nhân loại vào thảm hoạ hạt nhân.

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh tổng kết

Hỏi: Nêu những đặc sắc về nghệ thuật của văn bản?

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật:

- Luận điểm đúng đắn, hệ thống luận cứ rõ ràng, rành mạch.

- So sánh bằng nhiều dẫn chứng toàn diện, tập trung.

- Lời văn đanh thép ⇒ Tạo nên sức thuyết phục cho văn bản.

Hỏi: Nêu nội dung chính của văn bản?

- Học sinh đọc ghi nhớ.

2. Nội dung:

Chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất. Vì thế, nhiệm vụ cần thiết của chúng ta là đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy.

* Ghi nhớ: (Sách giáo khoa - Trang 21)