Giáo án: Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên hướng dẫn đọc

Hỏi: Nêu hiểu biết của em về tác giả Hi-pô- lít- ten.

Hỏi: Em biết gì về bài viết?

I. Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc:

2. Chú thích:

a) Tác giả: H. Ten (1828-1893) Là một triết gia, sử gia người Pháp, nghiên cứu văn học, viện sỹ viện Hàn Lâm Pháp

+ Tác giả công trình nghiên cứu văn học nổi tiếng “La Phong Ten và thơ ngụ ngôn của ông” (3 phần, mỗi phần nhiều chương)

b) Tác phẩm: Đoạn trích từ chương II, phần 2 của công trình trên.

c) Từ khó: Sách giáo khoa

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản:

Hỏi: Chỉ ra bố cục của văn bản?

II. Đọc- hiểu văn bản:

1. Thể loại: Nghị luận văn chương

2. Bố cục:

- Bố cục: gồm 2 phần

+ Từ đầu → như thế

* Hình ảnh con cừu

- Dưới ngòi bút của La..

- Dưới ngòi bút của Hi

- Dưới ngòi bút của Buy

Thay bố cục 1 bằng 1 đoạn thơ

+ Còn lại

* Hình ảnh con sói..

- Dưới ngòi bút của La

- Dưới ngòi bút của Hi

- Dưới ngòi bút của Buy

Hỏi: Em nhận xét như thế nào về cách lập luận của tác giả trong bài văn trên?

Hỏi: Tác giả sử dụng các phép lập luận chủ yếu nào? Nêu tác dụng?

⇒ Tác giả lập luận theo trình tự 3 bước:

- Dưới ngòi bút của La

- Dưới ngòi bút của Hi

- Dưới ngòi bút của Buy

⇒ Phép lập luận so sánh, đối chiếu

→ làm nổi bật hình tượng nghệ thuật trong sáng tác của nhà thơ, yếu tố tưởng tượng mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.

Hỏi: Hình ảnh hai con vật dưới con mắt nhà khoa học hiện lên như thế nào?

Hỏi: Em có nhận xét gì về cách nhìn nhận đánh giá của nhà khoa học về hai loài vật này? (nhà khoa học không nói đến tình cảm mẫu tử thiêng liêng của cừu vì không phải chỉ ở loài cừu mới có; không nhắc đến nỗi bất hạnh của sói vì đấy không phải là nét cơ bản của nó ở mọi lúc mọi nơi)

3. Phân tích:

a. Hình ảnh con cừu và sói dưới con mắt của nhà khoa học:

* Hình ảnh cừu:

- Nhận xét chung về loại cừu là loại động vật như bao loài khác với bản tính căn bản: sợ sệt, nhút nhát, đần độn, không biết lẩn tránh nguy hiểm, không cảm thấy tình huống bất tiện.

- Nhà khoa học không nói đến tình mẫu tử thiêng liêng-> không có tình cảm chủ quan.

* Hình ảnh sói:

- Không có tình đồng loại.

- Là tên bạo chúa khát máu đáng ghét, bẩn thỉu, hôi hám, hư hỏng.

→ sống gây hoạ, chết vô dụng.

→ Bi kịch về sự độc ác.

⇒ Cách viết khách quan chuẩn xác theo quan điểm khoa học về loài cừu (nói chung) và sói (nói chung).

Hỏi: Dưới con mắt của nhà thơ hình ảnh con sói và cừu hiện ra như thế nào?

b. Hình ảnh cừu và sói trong thơ của La phong ten:

* Hình ảnh cừu:

- Hình ảnh về 1 con cừu cụ thể, được nhân hoá như 1 chú bé thơ ngây, đáng thương yếu ớt, bé hết sức đáng thương, biết lí lẽ bảo vệ chân lí.

- Có tình cảm mẫu tử thân thiêng liêng, biết cảm thông, thương xót...

* Hình ảnh sói:

- Nhà thơ nói về một con sói cụ thể: một con sói đói meo gầy giơ xương đi kiếm mồi; tên bạo chúa khát máu, trộm cướp khốn khổ, bất hạnh, vô lại, luôn bị ăn đòn.

- Thường mắc mưu.

- Hài kịch về sự ngu dốt.

→ Sói hiện lên vừa đáng ghét vừa đáng thương.

Hỏi: Em có nhận xét như thế nào về cách nhìn nhận của nhà thơ về hai loài vật này?

Hỏi: Cách cảm nhận riêng của mỗi người giống và khác nhau như thế nào?

Hỏi: Nhận xét về nghệ thuật nghị luận của tác giả và cho biết dụng ý.

- Kết hợp cái nhìn khách quan và cảm xúc chủ quan của tác giả. (song vẫn dựa vào những đặc tính cơ bản của loài cừu và sói).

⇒ Bằng sự so sánh, đối chiếu cách viết của 1 nhà thơ, 1 nhà khoa học, tác giả muốn người đọc nhận ra đặc trưng của sáng tác nghệ thuật, là in đậm dấu ấn và cách nhìn riêng của nhà văn.

Hỏi: Chứng minh rằng hình tượng sói trong bài thơ này không hoàn toàn giống như bài thơ của Hi pô lít ten

c. Sói và trong nhận xét của Hi- pô lít- ten:

- Trong thơ của La phông ten nhiều bài có nhân vật chó sói: ’chó sói và chó nhà, chó sói và cò… nhận định của tác giả về sói là đúng khi ông bao quát tất cả các bài thơ của La phông ten chứ không phải riêng bài “Chó sói và cừu”.

- Riêng bài này chó sói có mặt đáng cười nếu ta suy diễn nó ngu ngốc chẳng kiếm được cái ăn nên đói meo (hài kịch của sự ngu ngốc); nhưng chủ yếu nó còn là con vật đáng ghét xảo trá, hống hách…ăn hiếp kẻ yếu (bi kịch của sự độc ác) -> Nhận định của tác giả sẽ không chính xác nếu ta chỉ vận dụng vào riêng bài thơ này.

Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Qua văn bản em hiểu thêm đặc trưng nào của sáng tạo nghệ thuật em học tập được gì về nghệ thuật nghị luận văn học của tác giả?

- Gọi học sinh đọc ghi nhớ sách giáo khoa

III. Tổng kết

1. Nội dung: Nghệ thuật sáng tạo luôn mang đậm dấu ấn cá nhân.

2. Nghệ thuật: LL đối chiếu, so sánh.

*Ghi nhớ: Sách giáo khoa - trang 41