Giáo án: Chiếc lược ngà (Tiết 2) - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích:

Hỏi: Ánh mắt bé Thu ngày ông Sáu đi như thế nào?

Hỏi: Điều đó biểu lộ một nội tâm như thế nào?

Hỏi: Bé Thu phản ứng như thế nào khi nghe ông Sáu nói "Thôi, ba đi nghe con”?

Hỏi: Em có nhận xét gì về tình cảm của bé thu đối với cha lúc ấy?

Hỏi: Nhận xét về nghệ thuật khắc hoạ nhân vật bé Thu trong đoạn trích trên? Từ đó bé Thu hiện lên với tính cách gì trong cảm nhận của em?

b. Thái độ và hành động của bé Thu trong buổi chia tay

- Cái nhìn không còn ngơ ngác, lạnh nhạt, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa

⇒ Tâm lí thăng bằng, không còn lo lắng sợ hãi nữa.

- Nó bỗng kêu thét lên: “Ba.. a.. ba.. a”, nhanh như sóc, nó thót lên và dang tay ôm chặt lấy cổ ba nó, nói trong tiếng khóc.

- Nó hôn ba nó…

- Ôm chầm lấy ba nó, mếu máo…

⇒ Tình yêu, nỗi nhớ, sự hối hận, nuối tiếc của bé Thu bị dồn nén bấy lâu bùng ra mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt, mãnh liệt ào ạt.

* Nhà văn miêu tả dáng vẻ, lời nói cử chỉ. để bộc lộ nội tâm kết hợp bình luận về nhân vật => Bé Thu: hồn nhiên chân thật trong tình cảm, mãnh liệt trong tình yêu thương.

Hỏi: Tại sao người thân mà ông Sáu khao khát được gặp nhất chính là đứa con?

Hỏi: Tìm chi tiết miêu tả cảnh ông Sáu lần đầu trông thấy con - lúc ấy tâm trạng của ông như thế nào?

Hỏi: Hình ảnh ông Sáu khi bị con khước từ được miêu tả như thế nào? Tâm trạng của ông ra sao?

Hỏi: Ông Sáu đã có những biểu hiện gì khi bé Thu phản ứng trước và trong bữa cơm?

Hỏi: Từ những biểu hiện đó nỗi lòng nào của ông được bộc lộ?

2. Nhân vật ông Sáu:

- Từ tám năm nay ông chưa một lần gặp mặt đứa con gái đầu lòng mà ông vô cùng thương nhớ.

* Vừa gặp con:

- ông gọi “Thu! con. ”, vừa bước, vừa khom người đưa tay chờ đón con.

⇒ ông rất vui và tin đứa con sẽ chạy ào đến với mình.

- Bị con từ chối tình cảm ông đứng sững, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy -> Buồn bã, thất vọng.

- Trong bữa cơm: ông Sáu nhìn con, khe khẽ lắc đầu cười. Khi con hất miếng trứng cá, anh vung tay đánh, hét lên.

⇒ Tình yêu thương của người cha trở nên bất lực. Ông buồn vì tình yêu thương của người cha chưa được con đền đáp.

- Theo dõi đoạn truyện kể về ngày ông Sáu ra đi.

H: Hành động của ông sáu trước khi xa con?

H: Em nghĩ gì về đôi mắt anh Sáu nhìn con và nước mắt của người cha lúc chia tay?

H: hành động của ông sáu khi be Thu bất ngờ gọi cha?

H: Khi ở chiến khu ông Sáu có những nghĩ suy và việc làm như thế nào?

H: Cây lược có ý nghĩa như thế nào?

H: Những nghĩ suy và việc làm ấy diễn đạt tình cảm của ông đối với con như thế nào?

* Trước khi ông sáu trở lại chiến trận

- Trước khi đi ông chỉ dám nhìn con trìu mến lẫn rầu rĩ, chào con " ba đi nghe con"-> Sự quyến luyến xen nỗi tiếc nuối, hối hận vì lỡ đánh con.

- Khi bé thu bất ngờ nhận cha: ông Sáu một tay ôm con, một tay lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con.

⇒ Đó là đôi mắt giàu ái tình thương và độ lượng, đó là nước mắt sung sướng, hạnh phúc của người cha cảm nhận được tình ruột thịt từ con mình.

- Ở chiến khu: hối hận vì đã đánh con, tự mình làm chiếc lược ngà: tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc, tẩn mẩn khắc từng nét “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Lúc sắp khuất móc cây lược, nhìn bác Ba hồi lâu.

- Cây lược trở thành kỉ vật linh nghiệm mà người cha để lại cho con. ông luôn nhớ con, giữ lời hứa với con.

⇒ Ông Sáu là người cha có ái tình thương con sâu nặng.

HĐ3. HDHS tổng kết:

H: Nêu giả trị nghệ thuật và nội dung của truyện?

H: Để diễn đạt các nhân vật và thái độ của mình nhà văn đã có cách kể chuyện như thế nào?

H: Đọc đoạn trích em cảm nhận được vẻ đẹp nào của tình cha con bé Thu? Từ đó giá trị tình cảm nào của con người được khẳng định trong chiến tranh?

III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:

- Tạo tình huống truyện ngang trái.

- Có cốt truyện mang yếu tố bất ngờ.

- Chọn lựa người kể chuyện là bạn ônng Sáu (thứ bậc nhất) chứng kiến toàn bộ câu chuyện, thấu hiểu tình cảnh và tâm trạng của n/v trong truyện.

- Cách kể tự nhiên, giản dị, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt.

2. Nội dung: Là câu huyện cảm động về tình cha con sâu nặng, Chiếc lược ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà ND ta đã trải qua trong cuộc k/c chống Mĩ cứu nước.

HĐ4. HDHS tập luyện:

H: Giải thích đầu đề: “Chiếc lược ngà”?

IV. Tập luyện

Truyện được đặt tên là “ Chiếc lược ngà” bởi lẽ chiếc lược ngà là chiếc cầu nối, là biểu lộ linh nghiệm của tình cha con, là kỉ vật cuối cùng ông Sáu để lại cho con. Nó làm dịu đi nỗi hối hận, chứa đựng TY vô biên của người cha.