Giáo án: Chiếc lược ngà (Tiết 1) - Ngữ Văn lớp 9

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc bài

- Gọi học sinh tóm tắt văn bản

Hỏi: Nêu những hiểu biết của em về nhà văn Nguyễn Quang Sáng?

I. Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc, kể tóm tắt:

2. Tìm hiểu chú thích:

a. Tác giả:

- Nguyễn Quang Sáng sinh năm 1932, quê ở An Giang

- Ông là nhà văn quân đội trưởng thành trong quân ngũ từ 2 cuộc kháng chiến của dân tộc

- Từ sau 1954 tập kết ra Bắc, viết văn

- Đề tài: Thường viết về cuộc sống và con người Nam Bộ

Hỏi: Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?

- Giải thích từ khó trong sách giáo khoa

b. Tác phẩm:

- Sáng tác năm 1966 khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ được đưa vào tập truyện cùng tên. Văn bản trong sách giáo khoa là đoạn trích phần giữa truyện

c. Từ khó: 15 từ ở sách giáo khoa

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích:

Hỏi: Xác định thể loại?

Hỏi: Đoạn trích được chia làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần?

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Thể loại: Truyện ngắn.

2. Bố cục:

- Gồm 2 phần

+ Cuộc gặp gỡ sau tám năm xa cách của cha con ông Sáu

+ Tình cha con sâu nặng- Hình ảnh chiếc lược ngà

Hỏi: Em có nhận xét gì về ngôi kể? ngôi kể ấy có tác dụng gì?

3. Ngôi kể

- Ngôi thứ nhất, đặt vào nhân vật anh Ba.

- Tác dụng: tạo được 1 giọng điệu kể chuyên thủ thỉ gợi cảm giác chân thực gần gũi → tăng độ tin cậy và tính trữ tình của câu truyện.

Hỏi: Nêu tình huống truyện?

4. Phân tích:

a. Tình huống truyện:

- Cuộc gặp gỡ của 2 cha con ông Sáu sau 8 năm xa cách nhưng trớ trêu là bé Thu ko chịu nhận cha, đến lúc em nhận và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì lại phải chia tay (đây là tình huống cơ bản của truyện)

- Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình thương yêu và mong nhhớ đứa con vào việc làm cây lược ngà để tặng con nhưng chưa kịp tặng thì ông đã hi sinh

⇒ Tình phụ tử sâu sắc của hai cha con ông Sáu

Hỏi: Chú ý đoạn truyện kể về nhân vật bé Thu trong những ngày ông Sáu về thăm nhà, tìm những chi tiết kể về lần đầu bé Thu gặp cha? (Bé Thu có những phản ứng như thế nào khi ông Sáu gọi mình là con và xưng ba?

b. Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu trong lần về thăm nhà

* Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ông Sáu là cha

- Nghe gọi: con bé giật mình, tròn xoe mắt nhìn → Nó ngơ ngác, thờ ơ.

- Thấy lạ: mặt nó bỗng tái đi, vụt chạy và kêu thét: "má, má"

Hỏi: Bé Thu đã tròn mặt nhìn đó là đôi mắt nhìn như thế nào?

Hỏi: Bé Thu đã vụt chạy và kêu thét lên "Má Má". Đó là những cử chỉ như thế nào? Những cử chỉ và tiếng kêu ấy biểu hiện cảm xúc gì của bé Thu trong lúc này?

- Mắt mở to không chớp → biểu lộ sự ngạc nhiên, cảnh giác.

⇒ Cử chỉ nhanh, mạnh, biểu lộ ý định cầu cứu ⇒ Lo lắng, sợ hãi

Hỏi: Những ngày ông Sáu ở nhà diễn biến thái độ, tình cảm của bé Thu như thế nào?

- Ba ngày ông Sáu ở nhà càng muốn gần con thì con lại tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt:

+ Nói trống không

+ Hất miếng trứng cá ra khỏi bát cơm.

+ Bỏ sang nhà ngoại khi bị ông Sáu đánh

Hỏi: Tại sao bé Thu lại có phản ứng như vậy?

⇒ Kiên quyết không nhận cha, cự tuyệt 1 cách quyết liệt.

- Không phải là đứa bé hư vì bé Thu không chấp nhận một người khác với cha mình trong tấm ảnh => Chứng tỏ tình cảm thương yêu của Thu với cha.