Từ tượng hình, từ tượng thanh - Giáo án Ngữ Văn lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc điểm, công dụng của từ tượng hình và từ tượng thanh

- Học sinh đọc đoạn trích (Sách giáo khoa - trang 49), lưu ý các từ in đâm.

Hỏi: Trong những từ trên, những từ nào gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật?

Hỏi: Những từ nào trong các từ trên mô phỏng âm thanh?

I. Đặc điểm, công dụng:

1. Bài tập:

* Nhận xét:

- Các từ: móm mém, xồng xọc, vật vã, rũ rượi, xộc xệch, sòng sọc → là những từ gợi tả dáng vẻ, trạng thái của sự vật → từ tượng hình.

- Các từ: hu hu, ư ử → là các từ mô phỏng âm thanh → từ tượng thanh.

Hỏi: Em hiểu từ tượng hình là gì?

Là những từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.

Hỏi: Em hiểu thế nào là từ tượng thanh?

- Là những từ mô phỏng âm thanh của con người hoặc tự nhiên

Hỏi: Em hãy so sánh 2 cách sử dụng từ và nêu giá trị biểu cảm của nó trong mỗi cặp sau:

a. Hắn rất cao.

b. Hắn cao lênh khênh.

- Hình ảnh b gợi tả hình ảnh rõ nét hơn, cụ thể hơn nhờ vào từ tượng hình.

*So sánh:

a. Chị ta khóc to.

b. Chị ta khóc hu hu.

- Trường hợp b mô phỏng âm thanh cụ thể hơn đó là tiếng khóc to, tức tưởi. → nhờ vào từ tượng thanh.

2. Kết luận:

- Từ tượng hình: là những từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.

- Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của con người hoặc tự nhiên.

Hỏi: Vậy tác dụng của việc sử dụng từ tượng hình, tượng thanh là gì?

⇒ Chốt: Thế nào là từ tượng hình, thế nào là từ tượng thanh? nêu tác dụng của nó? Em thường gặp 2 loại từ này trong kiểu văn bản nào?

- Giáo viên: Trong văn miêu tả và tự sự người ta thường sủ dụng các từ tượng hình và từ tượng thanh → giúp đối tượng miêu tả thêm cụ thể, sinh động.

- Gọi học sinh đọc ghi nhớ sách giáo khoa

- Tác dụng: gợi tả hình ảnh, mô phỏng âm thanh cụ thể, sinh động và có giá trị biểu cảm cao

→ thường được sử dụng trong văn miêu tả và văn tự sự.

*Ghi nhớ sách giáo khoa trang 49

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Đọc bài 1 (Sách giáo khoa- trang 49) xác định yêu cầu bài tập.

- Giáo viên yêu cầu học sinh tìm từ tượng hình và từ tượng thanh → báo cáo

II. Tập luyện:

1. Bài tập 1 (trang 49)

Tìm từ tượng hình, tượng thanh trong những câu sau đây:

- Soàn soạt, bịch, bốp → từ tượng thanh

- Rón rén, chỏng quèo, loẻo khoẻo → từ tượng hình.

- Đọc bài 2 (Sách giáo khoa - trang 50) xác định yêu cầu bài tập.

Hỏi: Tìm 5 từ tượng hình chỉ dáng đi của người?

2. Bài tập 2 (trang 50): Tìm 5 từ chỉ dáng đi của người.

- Lò dò, tấp ta tấp tểnh, nghênh ngang, liêu xiêu, dò dẫm.

- Đọc bài 3 (Sách giáo khoa - trang 50) xác định yêu cầu btập.

Hỏi: Phân biệt nghĩa của các kiểu tếng cười?

3. Bài tập 3 (trang 50): Phân biệt nghĩa:

- ha hả: từ gợi tả tiếng cười to, tỏ ra rất khoái chí.

- hì hì: tiếng cười phát cả ra đằng mũi, thương biểu hiện sự thích thú, có vẻ hiền lành.

- hô hố: tiếng cười to, thô lỗ, tạo cảm giác khó chịu cho người khác.

- hơ hớ: tiếng cười thoải mái vui vẻ, không cần che đậy gìn giữ.

- Đọc bài 4 (Sách giáo khoa - trang 50) xác định yêu cầu btập.

Hỏi: Đặt câu với mỗi từ tượng hình và từ tượng thanh?

4. Bài tập 4 (trang 50): Đặt câu

- Hoa xoan lắc rắc đầy vườn.

- Mưa rơi lã chã suốt ngày không ngớt.

- Chị ta đi lạch bạch như con rùa.

- Giọng cô ấy ồm ồm như đàn ông.

- Có một đốm lửa lập loè ở phía xa xa

- Con đường này khúc khuỷu, gập ghềnh

- Tôi lắng nghe tiếng tích tắc từng giây của chiếc đồng hồ.

- Đọc bài 5 (Sách giáo khoa - trang 50 xác định yêu cầu btập.

- Yêu cầu học sinh sưu tầm một bài thơ có sử dụng từ tượng thanh, tượng hình.

5. Bài tập 5 (trang 50):

- Bài thơ Qua Đèo Ngang - Bà Huyện Thanh Quan