Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh:

- Đọc các đề văn (Sách giáo khoa –trang 137-138).

- Giáo viên ghi đề lên bảng.

Hỏi: Các đề này nêu lên điều gì?

I. Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh:

1. Đề văn thuyết minh:

a. Giới thiệu một gương mặt trẻ của thể thao Việt Nam.

b. Giới thiệu một tập thơ.

c. Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam.

d. Giới thiệu về chiếc áo dài Việt Nam.

e. Thuyết minh về chiếc xe đạp.

g. Giới thiệu đôi dép lốp trong kháng chiến.

h. Giới thiệu một di tích, thắng cảnh nổi tiếng của quê hương.

i. Thuyết minh về một giống vật nuôi có ích.

k. Giới thiệu hoa ngày tết ở Việt Nam.

l. Thuyết minh về một món ăn dân tộc.

m. Giới thiệu về tết trung thu ở Việt Nam.

n. Giới thiệu một đồ chơi dân gian.

Hỏi: Vậy đối tượng thuyết minh có thể gồm những loại nào?

Hỏi: Tại sao em biết đó là đề văn thuyết minh?

- Vì các đề bài này không yêu cầu kể câu chuyện, miêu tả hay biểu cảm tức là yêu cầu giới thiệu, thuyết minh, giải thích → là đề văn thuyết minh.

Hỏi: Em hãy ra một đề văn thuyết minh tương tự?

* Nhận xét: Các đề nêu lên đối tượng thuyết minh.

- Các đối tượng thuyết minh có thể là con người, đồ vật, di tích, con vật, thực vật, món ăn, đồ chơi, lễ tết...

- Các đề bài này không yêu cầu kể câu chuyện, miêu tả hay biểu cảm tức là yêu cầu giới thiệu, thuyết minh, giảI thích → là đề văn thuyết minh.

Đề bài: Thuyết minh về cây tre Việt Nam.

- Chuyển ý:

- Đọc bài văn (Sách giáo khoa - Trang 138).

Hỏi: Đối tượng thuyết minh của bài văn là gì?

Hỏi: Nếu so sánh với bài văn miêu tả chiếc xe đạp, em thấy bài này khác như thế nào?

- Giáo viên: Nếu miêu tả thì phải miêu tả cụ thể chiếc xe đạp của em: xe màu gì? Xe nam hay xe nữ? Nơi sản xuất…. Thuyết minh chỉ yêu cầu trình bày khái quát về xe đạp như một. (Nêu cấu tạo, tác dụng của nó. )

- Đọc thầm bài văn.

2. Cách làm bài văn thuyết minh:

a. Bài tập:

* Tìm hiểu đề:

- Đối tượng thuyết minh: chiếc xe đạp.

- Nội dung: cấu tạo, tác dụng của phương tiện giao thông: xe đạp.

Hỏi: Chỉ ra ba phần mở bài, thân bài, và kết bài? Cho biết nội dung

Hỏi: Để giới thiệu về chiếc xe đạp, bài viết trình bày cấu tạo của xe như thế nào?

- Gồm ba phần: bộ phận truyền động, bộ phận điều khiển, bộ phận chuyên chở.

Hỏi: Các bộ phận ấy được giới thiệu như thế nào? có hợp lí không?

- Được giới thiệu theo trình tự hợp lí, theo lối liệt kê. : khung, bánh, càng, xích, líp, đĩa, bàn đạp.

* Bố cục, nội dung:

+)Mở bài: Từ đầu → nhờ sức người: giới thiệu chung về xe đạp.

+)Thân bài: Tiếp → hoạt động thể thao: thuyết minh về cấu tạo và công dụng của xe đạp.

+) Kết bài: Phần còn lại: khẳng định vai trò của xe đạp trong tương lai.

Hỏi: Bài văn đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào?

Hỏi: Đề văn thuyết minh có nhiệm vụ gì? Để làm bài văn thuyết minh ta cần lưu ý điều gì? Bố cục của một bài văn thuyết minh?

* Phương pháp thuyết minh:

- Phương pháp phân tích, phân loại.

- Phương pháp liệt kê.

* Ngôn từ, chuẩn xác, dễ hiểu.

Hỏi: Nêu cách để làm một bài văn thuyết minh?

- Đọc ghi nhớ sách giáo khoa.

b. Nhận xét:

- Xác định đối tượng thuyết minh.

- Tìm hiểu kĩ đối tượng thuyết minh và phạm vi kiến thức về đối tượng thuyết minh. (nguồn gốc, lịch sử, hình thức, đặc điểm, tác dụng...

- Lựa chọn các chi tiết, các kiến thức phù hợp với đối tượng thuyết minh...

- Xác định và sử dụng phương pháp thuyết minh phù hợp với đối tượng thuyết minh, mục đích thuyết minh.

- Sử dụng ngôn từ chuẩn xác, giản dị, dễ hiểu... để trình bày vấn đề.

3. Ghi nhớ:

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Giáo viên gọi học sinh đọc và xác định yêu cầu bài tập.

- Yêu cầu học sinh xác định bố cục của bài văn thuyết minh.

- Nêu mở bài, các nội dung chính trong thân bài, kết bài.

- Học sinh làm bài. gọi học sinh đọc dàn bài.

- Học sinh nhận xét.

- Giáo viên sửa chữa, bổ sung.

III. Luyện tập:

1. Bài 1 (Trang 140). Lập ý và lập dàn ý cho đề bài: Giới thiệu về chiếc nón lá Việt Nam.

a. Mở bài: Nêu định nghĩa về chiếc nón lá Việt Nam.

b. Thân bài:

- Hình đáng của chiếc nón lá. ( hình chóp nhọn)

- Nguyên liệu dùng để làm nón. ( lá cọ... )

- Cách làm nón. ( là được lợp trên khung, dùng cước khâu... )

- Nón thường được sản xuất ở đâu? Vùng nào nổi tiếng về nghề làm nón? ( Huế)

- Tác dụng của chiếc nón lá trong đời sống của người Việt Nam. ( đội đầu che mưa, che nắng, làm duyên. Múa hát... )

- Có thể sử dụng nón lá làm quà tặng.

- Em có suy nghĩ gì về việc nón lá trở thành biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam?

c. Kết bài:

- Cảm nghĩ của em về chiếc nón lá Việt Nam.

- Trong cuộc sống hiện tại, khi có nhiều đồ dùng để đội đầu khác, vai trò của nón Việt Nam như thế nào?