Nói quá - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm nói quá và tác dụng của nói quá:

- Giáo viên: Treo bảng phụ

- Học sinh: Đọc các câu tục ngữ, ca dao

Hỏi: Em có nhận xét về cách nói trong các câu ca dao, tục ngữ trên?

- Nói quá so với sự thực.

Hỏi: Thực chất mấy câu này nhằm nói điều gì?

I. Nói quá và tác dụng của nói quá:

1. Bài tập trang 101

- Các từ in đậm phóng đại về quy mô, tính chất, mức độ của sự vật, hiện tượng.

- Đêm tháng năm rất ngắn, ngày tháng mười rất ngắn, mồ hôi rất nhiều, ướt đẫm ⇒ công việc lao động của người nông dân hết sức nặng nhọc.

- Chưa nằm đã sáng; chưa cười đã tối → phóng đại tính chất của hiện tượng.

- mồ hôi.. ruộng cày → phóng đại mức độ sự việc.

Hỏi: So sánh với thực tế em thấy nói quá có đặc điểm gì? Từ đó rút ra khái niệm nói quá?

- Chưa nằm đã sáng; chưa cười đã tối

→ Phóng đại tính chất của hiện tượng.

- mồ hôi.. ruộng cày → phóng đại mức độ của sự vật.

2. Kết luận:

+ Nói quá: Là phóng đại quy mô, tính chất, mức độ của sự vật, hiện tượng.

Giáo viên: So sánh từng cặp câu sau:

- Đêm... chưa nằm đã sáng / đêm... rất ngắn.

- Ngày... chưa cười đã tối / ngày... rất ngắn.

- Mồ hôi thánh thót... cày / mồ hôi nhiều, ướt đẫm.

Tổ chức thảo luận theo nhóm bàn trong 3 phút.

→ Báo cáo. Nhận xét. Giáo viên đưa ra kết luận.

- Nói quá: giúp câu văn tăng sức biểu cảm, nhấn mạnh hơn, gây ấn tượng mạnh hơn.

Hỏi: Tìm ví dụ về nói quá, chỉ rõ tác dụng của nói quá?

- Đen như cột nhà cháy → rất đen.

- Ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, làm như mèo mửa.

→ nói quá thường được sử dụng trong khẩu ngữ, kết hợp với phép so sánh.

Hỏi: Nói quá thường được sử dụng trong các loại văn nào?

- Châm biếm, trữ tình, anh hùng ca.

Hỏi: Nói quá là gì? Tác dụng của nói quá như thế nào?

- Giáo viên cho học sinh đọc ghi nhớ (Sách giáo khoa).

⇒ Giáo viên chốt.

+ Tác dụng: nhấn mạnh, tạo ấn tượng, làm tăng sức biểu cảm.

*Ghi nhớ (Sách giáo khoa/ Trang 102).

Hỏi: Văn học dân gian hay sử dụng biện pháp nói quá, em hãy tìm một vài văn bản có biện pháp này?

- Sơn Tinh Thuỷ Tinh, Thánh Gióng...

- Văn học trung đại cũng thường sử dụng biện pháp nói quá.

Ví dụ: Nội dung miêu tả Thuý Kiều “ Một hai nghêng nước nghiêng thành”

“Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai... ”

* Giáo viên: trong Văn học dân gian nói quá tạo ra yếu tố hoang đường, kì lạ, tô đậm vẻ đẹp, tính cách của nhân vật.

- Giáo viên kể sơ lược truyện ngắn “Con rắn vuông”.

*Lưu ý: cần phân biệt nói quá với nói khoác không mang giá trị tích cực.

Hỏi: Nói quá có phải là nói khoác không chúng khác nhau như thế nào?

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Đọc bài 1, nêu yêu cầu của bài tập.

- Giáo viên: Hướng dẫn học sinh làm bài tập.

- Phát phiếu học tập

Học sinh làm bài.

Gọi 1 vài học sinh lên nêu kết quả, Học sinh nhận xét, giáo viên sửa chữa, bổ sung.

II. Luyện tập:

1. Bài 1 trang (102).

Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng.

a. Sỏi đá cũng thành cơm → thể hiện sức mạnh của người lao động, sức lao động có thể làm ra tất cả.

b. Đi lên đến tận trời: rất khoẻ, có thể đi khắp mọi nơi, đi nhiều, đi xa.

c. Thét ra lửa: rất hống hách, nói năng quát tháo ai cũng phải nể sợ.

Đọc bài tập 2 (trang 102), nêu yêu cầu, làm bài?

Gọi hai học sinh lên bảng giải.

Học sinh nhận xét.

Giáo viên nhận xét, bổ sung.

2. Bài 2 trang (102). Điền thành ngữ:

a. Chó ăn đá gà ăn sỏi.

b. Bầm gan tím ruột.

c. Ruột để ngoài da.

d. Nở từng khúc ruột.

e. Vắt chân lên cổ.

Hỏi: Đọc bài 3, nêu yêu cầu bài?

- Học sinh làm bài, nhận xét.

- Giáo viên hướng dẫn, bổ sung.

3. Bài 3 trang 102: Đặt câu.

- Thuý Kiều là cô gái có nhan sắc nghiêng nước nghiêng thành.

- Kẻ trượng phu xưa kia thường mơ chuyện rời non lấp biển.

- Người anh hùng hào kiệt thường có ý chí lấp biển vá trời.

- Tôi nghĩ nát óc mà vẫn chưa tìm được cách giải bài toán ấy.

- Chiến công ấy là của người anh hùng mình đồng da sắt

Hỏi: Học sinh đọc bài 4, xác định yêu cầu, làm bài.

- Giáo viên hướng dẫn bổ sung.

4. Bài 4 trang (103) Tìm 5 thành ngữ có sử dụng biện pháp nói quá.

- Ngáy như sấm

- Nói như vẹt

- Nhanh như chớp.

- Lớn nhanh như thổi.

- Đen như cột nhà cháy.

- Xấu ma chê quỷ hờn.

- Giáo viên hướng dẫn học sinh làm bài tập 5

- Học sinh đọc đoạn văn – Học sinh nhận xét → Giáo viên bổ sung.

5. Bài 5 sách giáo khoa (trang 103)

- Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có sử dụng biện pháp nói quá:

Buổi tối tôi đến nhà linh học nhóm. Đường đến nhà linh phải đi qua một quãng vắng. tôi đang đi bỗng một con mèo ở đâu chạy ngang đường thoắt một cái làm tôi giật mình, sợ hết vía. Đã đến nhà linh rồi mà tôi vẫn chưa hoàn hồn.