Lão Hạc (Tiết 2) - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc, hiểu văn bản (tiếp)

Hỏi: Em hiểu như thế nào về nguyên nhân dẫn đến cái chết của lão Hạc?

b. Nguyên nhân dẫn đến cái chết của lão Hạc:

- Do tình cảnh túng quẫn, đói khổ, lão Hạc đã tìm đến cái chết như một hành động nhằm tự giải thoát.

- Nếu là một người tham sống, lão vẫn có thể tiếp tục sống thậm chí sống lâu nữa là đằng khác.

(lão còn ba mươi đồng bạc, ba sào vườn có thể bán dần)

Hỏi: Vì sao lão Hạc không tiếp tục sống khi vẫn còn khả năng sống mà lại tìm đến cái chết? qua đó phẩm chất nào trong con người lão Hạc được bộc lộ?

( lão không muốn ăn phạm vào những đồng tiền cuối cùng lão dành dụm cho con, chẳng thể bán đi căn nhà và mảnh vườn, không muốn để cái chết của mình phiền đến làng xóm láng giềng)

Hỏi: Trước khi chết lão hạc đã nhờ ông giáo trông giữ giúp mảnh vườn, căn dặn việc ma chay... em có nhận xét như thế nào về hành động đó của lão Hạc?

( Giáo viên liên hệ bối cảnh xã hội lúc bấy giờ)

Hỏi: Theo em lão Hạc có sự chuẩn bị cho cái chết hay không? Nếu có thì từ khi nào?

Hỏi: Lão Hạc đã chết như thế nào?

(Lão Hạc vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, áo quần xộc xệch, hai mắt lão long sòng sọc, lão tru tréo, bọt mép sùi ra, chốc chốc lại giật một cái, nảy lên. )

Hỏi: Qua cái chết của lão Hạc em có cảm nhận gì về số phận người nông dân trong xã hội cũ?

Hỏi: Em có nhận xét gì về từ ngữ tác giả sử dụng trong việc miêu tả cái chết của lão Hạc? Nêu tác dụng?

- Từ láy → có tác dụng gợi hình → học ở giờ sau

Hỏi: Theo em vì sao lão Hạc lại chọn cái chết bằng cách ăn bả chó mà không phải cách nào khác?

(Học sinh thảo luận theo bàn trong vòng 3 phút) → Báo cáo. - Giáo viên kết luận.

( Lần đầu tiên lão đã lừa cậu vàng khiến cậu phải chết thì lão cũng phải chọn cái chết như một con chó bị lừa → đó là một ý muốn tự trừng phạt vô cùng ghê gớm).

Hỏi: Điều này càng chứng tỏ phẩm chất gì ở lão?

- Chứng tỏ lòng tự trọng, đức tính trung thực ở lão Hạc → Không nỡ nói dối ngay với cả một con chó

- Giáo viên chuyển ý:

Hỏi: Qua cách nói truyện và xưng hô của lão Hạc cho thấy nhân vật tôi là nười như thế nào?

Hỏi: Thái độ, cách xưng hô của ông giáo đối với lão Hạc? khi nghe lão Hạc kể chuyện như thế nào?

Hỏi: Tìm những chi tiết diễn tả hành động, cách cư xử chứng tỏ sự đồng cảm, xót xa yêu thương của nhân vật “tôi” đối với lão Hạc?

(Tôi muốn ôm choàng lấy lão mà oà lên khóc, tôi an ủi lão, tôi ngậm ngùi nhìn lão, tôi nắm lấy cái vai gầy của lão ôn tồn nói... những người nghèo thường dễ tủi thân nên hay chạnh lòng).

- Xưng hô: cụ – tôi.

Hỏi: Nêu ý nghĩ của nhân vật “tôi” về tình cảnh và nhân cách của lão Hạc?

Hỏi: Khi nghe Binh Tư nói về việc lão Hạc xin bả chó để bắt con chó nào sang vườn nhà lão, nhân vật “tôi” có ý nghĩ như thế nào?

(Cảm thấy cuộc đời thật đáng buồn và xót xa cho tình cảnh của lão Hạc) → Đây là chi tiết nghệ thuật góp phần tạo tính chất bất ngờ, đẩy tình huống chuyện lên đỉnh điểm.

c. Thái độ, tình cảm của nhân vật “tôi” đối với lão Hạc:

- Nhân vật tôi là một người trí thức nghèo trong xã hội cũ “ông giáo”.

- Luôn lắng nghe, đồng cảm và tôn trọng lão Hạc → (xưng hô cụ - tôi - > thể hiện sự tôn trọng)

(an ủi lão Hạc, ngậm ngùi nghe lão Hạc kể chuyện, nhất là lời hữa trước vong linh của lão)

(lão Hạc ơi! bây giờ thì tôi hiểu... ai mà chả phải buồn... Lão Hạc ơi lão hãy yên lòng nhắm mắt... )

- Thể hiện sự cảm thông với tình cảnh của lão Hạc, thán phục nhân cách cao đẹp của lão (con người đáng kính → lão Hạc)

Hỏi: Trước cái chết của lão Hạc ông giáo có thái độ và tình cảm như thế nào?

Hỏi: Vì sao khi chứng kiến cái chết của lão Hạc nhân vật "tôi" lại thấy cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác?

⇒ Yêu thương, đau đớn, xót xa, trước số phận người nông dân nghèo khổ nhưng giàu lòng tự trọng, sống thuỷ chung, nhân hậu.

- Nhân vật “Tôi” kính phục phẩm chất trong sáng của người nông dân “chết trong còn hơn sống đục” → một người đáng kính như thế tại sao lại phải chịu cái chết vật vã đớn đau đến như vậy.

Hỏi: Theo em cái hay của truyện được thể hiện rõ nhất thông qua chi tiết nào?

( Nhân vật “tôi” nghe Binh Tư kể về việc lão Hạc xin bả chó) → tình huống nghệ thuật tạo nên sự bất ngờ mở ra một kết thúc mới)

d. Nghệ thuật:

- Tình huống truyện bất ngờ, cuốn hút.

- Kể chuyện theo ngôi thứ nhất → giúp truyện trở nên chân thực, cốt truyện linh hoạt.

- Giọng điệu tự sự, trữ tình kết hợp với những triết lí sâu sắc.

- Qua các tác phẩm này người đọc hiểu được hoàn cảnh nghèo khổ bế tắc của những người nông dân nghèo trong xã hội thực dân nửa phong kiến.

- Họ nghèo khổ, bế tắc nhưng lại có vẻ đẹp tâm hồn cao quý, lòng tận tuỵ, hy sinh quên mình vì người thân.

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Em cảm nhận được gì về nội dung và nghệ thuật truyện ngắn: “Lão Hạc”?

- Học sinh đọc ghi nhớ sách giao khoa trang 48

III. Tổng kết:

- Truyện thể hiện một cách chân thực, cảm động số phận đầy đau thương của người nông dân trong xã hội cũ và những phẩm chất cao quý tiềm tàng của họ. Đồng thời, truyện còn cho thấy tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với những người nông dân và tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đặc biệt trong việc miêu tả tâm lí nhân vật và cách kể chuyện.

* Ghi nhớ: Sách giáo khoa trang 48