Câu cảm thán - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cảm thán:

- Gọi học sinh đọc bài tập

Học: Trong những đoạn trích trên câu nào là câu cảm thán?

- Hỡi Lão Hạc ơi! than ôi.

I. Đặc điểm hình thức và chức năng

1. Bài tập: Sách giáo khoa –Trang 43

Hỏi: Đặc điểm nào cho biết đó là câu cảm thán?

- Hỡi ơi, than ôi, dấu chấm than.

Hỏi: Câu cảm thán sử dụng để làm gì? khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bầy kết quả giải một bài toán …có thể sử dụng câu cảm thán hay không? Tại sao?

Hỏi: Qua đó em hiểu câu cảm thán có đặc điểm hình thức và chức năng gì?

- Gọi học sinh đọc ghi nhớ – Sách giáo khoa

2. Nhận xét:

- Câu cảm thán có từ cảm thán: Than ôi, hỡi ơi, chao ôi...

- Câu cảm thán dử dụng để: bộc lộ cảm xúc, kết thúc bằng dấu (!)

- Không sử dụng câu cảm thán trong văn bản điều hành (hành chính).

- Câu cảm thán chủ yêu xuất hiện trong lời nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương.

3. Ghi nhớ: Sách giáo khoa –Trang 44

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Gọi học sinh đọc bài tập 1

- Bài tập 1 yêu cầu gì?

II. Tập luyện

Bài 1: Xác định câu cảm thán:

- Không phải tất cả các câu trên đều là câu cảm thán.

a. Câu cảm thán: Than ôi, lo thay, nguy thay.

b. Hỡi cảnh rừng gớm ghê của ta ơi!

c. Chao ôi …thôi.

- Gọi học sinh đọc bài tập 2 và cho biết yêu cầu

- Học sinh trả lời nhóm bàn trong thời gian 5'

Bài 2: Phân tích, tình cảm, cảm xúc

a. Lời thở than của người nông dân dưới chế độ phong kiến.

b. Lời thở than của người chinh phụ trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra

c. Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống (Trước Cách mạng Tháng 8)

d. Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết đầy thảm thương oan ức của dế choắt

→ Có bộc lộ cảm xúc, nhưng không có câu nào là câu cảm thán vì các câu đó không có đặc điểm hình thức của kiểu câu cảm thán.

- Gọi học sinh đọc bài tập 3 – nêu yêu cầu.

- Yêu cầu học sinh đứng tại chỗ trả lời.

Bài 3: Đặt 2 câu cảm thán bộc lộ, xúc cảm:

Ôi, hạnh phúc nhất là được sống trong tình yêu của cha mẹ!

b. Đẹp thay, sắc trời buổi bình minh!

- Gọi học sinh đọc bài tập - nêu yêu cầu.

- Học sinh nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thảm.

Bài 4: Nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán

a. Nghi vấn: ai, gì nào, vì sao, đâu, bao giờ … → dùng để hỏi, kết thúc?

b. Cầu khiến: Hãy, đừng, chớ, đi, thôi, nào → có chức năng ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo → Kết thúc dấu chấm than hoặc dấu chấm.