Trong lòng mẹ (Tiết 1) - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích:

- Hướng dẫn học sinh đọc và thảo luận chú thích giáo viên đọc mẫu, hướng dẫn: giọng đọc bà cô (nghiệt ngã, cay độc), bé Hồng (dè dặt, đề phòng.... )

- Học sinh đọc.

- Học sinh, giáo viên nhận xét, sửa chữa.

- Giáo viên chuyển ý:

I. Đọc, tìm hiểu chú thích:

1. Đọc:

Hỏi: Nêu những hiểu biết của em về tác giả Nguyên Hồng?

- 17 tuổi tác giả cùng mẹ ra Hải Phòng sống với những người “dưới đáy” xã hội.

- Sớm giác ngộ cách mạng thời kì Mặt trận dân chủ1936-1939 → viết báo.

- Năm 1939 bị thực dân Pháp bắt giam, năm 1942 được trả tự do, năm 1943 ra nhập hội văn hóa cứu quốc. Mất tại Yên Thế - Hải Phòng.

- Thế giới nhân vật trong tác phẩm: lưu manh, phu phen, thợ thuyền, trẻ em đầu đường xó chợ, tri thức nghèo chịu nhiều đau đớn, bất hạnh → luôn yêu cuộc sống và ý thức được nhân phẩm của mình.

- Phụ nữ lao động, trẻ em là những nhân vật ám ảnh, xuất hiện nhiều trong tác phẩm của ông.

- Giáo viên só sánh với nhà văn Nam Cao cùng những nhân vật như thế → thể hiện tình yêu, sự đồng cảm. Nam Cao viết bằng ngòi bút sắc lạnh, Nguyên Hồng: ngòi bút tràn đầy yêu thương.

Hỏi: Kể tên một số tác phẩm của nhà văn Nguyên Hồng?

- Bỉ vỏ - tiểu thuyết- 1938

- Những ngày thơ ấu - 1938

- Trời xanh - tập thơ- 1960

- Cửa biển- bộ tiểu thuyết.

- Núi rừng Yên Thế.

- Bước đường viết văn - Hồi kí 1970

2. Tìm hiểu chú thích:

a. Tác giả: Nguyên Hồng (1918-1982), quê Nam Định. Trước Cách mệnh tháng Tám chủ yếu sống ở Hải Phòng.

→ Nguyên Hồng là nhà văn của những người cùng khổ, viết nhiều về những người phụ nữ lao động và trẻ em, có nhiều sáng tác ở các thể loại kí, thơ, tiểu thuyết...

- Được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.

b. Tác phẩm: “Những ngày thơ ấu”

(1938) → Hồi kí kể về cuộc đời đắng cay của tác, giả gồm 9 chương:

Đoạn trích “Trong lòng mẹ” thuộc chương IV của tác phẩm.

Hỏi: Giải thích từ “rất kịch”?

“ Tha hương cầu thực” có nghĩa là gì?

- Giáo viên chuyển ý:

Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu văn bản:

Hỏi: Văn bản được viết theo thể loại nào?

II. Đọc - hiểu văn bản:

1. Thể loại: Hồi kí.

Hỏi: Đoạn trích được chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?

- Giáo viên chuyển ý:

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản

2. Bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1: Từ đầu → “ người ta hỏi đến chứ” Cuộc đối thoại giữa bà cô và chú bé Hồng; ý nghĩ, tình cảm của bé Hồng đối với mẹ.

- Phần 2: Còn lại: Cuộc gặp gỡ bất ngờ của bé Hồng với mẹ.

3. Phân tích:

Hỏi: Đoạn trích có những nhân vật nào? Nhân vật chính là ai?

- Bà cô, bé Hồng, mẹ bé Hồng. Bé Hồng là nhân vật chính.

- Giáo viên giới thiệu cho học trò hiểu sơ qua về hoàn cảnh của chú bé Hồng, giúp các em nắm rõ hơn đặc điểm nhân vật bà cô trong cuộc thoại với cháu.

Học sinh đọc: “Một hôm... trang 15.

Hỏi: Nét mặt của người cô có gì đặc biệt?

- Cười hỏi chứ không phải lo lắng hỏi hoặc nghiêm nghị hay âu yếm hỏi. Điều đó cho thấy bà cô là người rất hiểm độc, muốn thông qua đó để châm chọc, mỉa mai chú bé Hồng.

- Giọng nói: ngọt ngào nhưng đầy cay độc: "sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu? "Mày dai quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ ”; "Ngân dài tiếng “em bé” thật rõ, thật ngọt"

- Thái độ: soi mói, dò xét: “Chăm chăm nhìn tôi", không buông tha mà cố tình châm chọc, nhục mạ, miệt thị mẹ bé Hồng.