Ông đồ - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc-tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên hướng dẫn đọc –yêu cầu đọc to rõ ràng diễn tả tâm trạng cảm xúc xót thương chân thành của nhà thơ trước cảnh nho học suy tàn.

I. Đọc - tìm hiểu chú thích:

1. Đọc văn bản

Hỏi: Dựa vào chú thích hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm?

- Lưu ý các chú thích 1,2,3,4…

2. Chú thích:

a. Tác giả: Vũ đình Liên (1913-1996) - Quê: Hải Dương.

- Ông là một trong những nhà thơ lớp đầu tiên của phong trào thơ mới. Thơ ông thường nặng lòng thương người và niềm hoài cổ.

b. Tác phẩm: “Ông đồ” là bài thơ tiêu biểu nhất cho hồn thơ giàu thương cảm của Vũ Đình Liên.

c. Từ khó: Sách giáo khoa tập 2 / Trang 10

Hoạt động 2. hướng dẫn học sinh đọc-tìm hiểu chú thích:

Hỏi: Bài thơ thuộc thể thơ nào?

II. Tìm hiểu văn bản

1. Thể thơ: Thơ tự do- 5 tiếng

2. Bố cục: gồm 3 phần

+) Phần 1: Hai khổ thơ đầu.

⇒ Hình ảnh ông đồ thời xưa.

+) Phần 2: Hai khổ thơ tiếp theo

⇒ Hình ảnh ông đồ ở hiện tại.

+) Phần 3: Khổ thơ cuối ⇒ Nỗi lòng của nhà thơ.

3. Phân tích:

a. Hình ảnh Ông đồ thời xưa:

- Khổ 1-2:

“ Mỗi năm hoa đào nở

Lại thấy ông đồ già

Bày mực tàu giấy đỏ

...................... người qua

………………….

…………………..

……………………….

Như phượng múa rồng bay”

Hỏi: Những câu thơ đầu cho em thấy hình ảnh của ông đồ thường xuất hiện vào thời điểm nào trong năm?

Hỏi: Ông đồ xuất hiện như thế nào, để làm gì?

Hỏi: Thái độ của mọi người trên phố đối với ông đồ ra sao?

Hỏi: Điều gì khiến cho ông đồ được mọi người quan tâm đến vậy?

Hỏi: Hình ảnh của ông đồ trên phố hiện lên như thế nào?

- Ông đồ thường xuất hiện trên phố vào mỗi dịp hoa đào nở - tết đến xuân về.

- Ông đồ: “ Bày mực tàu giấy đỏ” → viết chữ nho, viết câu đối cho những người yêu thích nét đẹp truyền thống của dân tộc.

- Hình ảnh ông đồ như hoà vào với cái vui vẻ náo nhiệt của phố xá đang đón tết. Ông được mọi người quan tâm.

- Chữ nho, câu đối là thú chơi tao nhã chẳng thể thiếu trong ngày tết của mỗi gia đình. “ Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ- Cây nêu tràng pháo bánh trưng xanh” Mọi người xúm lại để thưởng thức tài nghệ của ông, thuê ông viết chữ “ Tấm tắc ngợi khen tài” viết chữ đẹp của ông.

⇒ Ông đồ trở thành trung tâm của sự chú ý, là đối tượng được mọi người ngưỡng mộ.

- Giáo viên gọi học sinh đọc khổ thơ 3-4

Hỏi: Ông đồ có còn xuất hiện trên phố nữa không?

Hỏi: Sự quan tâm của mọi người đối với ông đồ được diễn tả ở khổ thơ 3 có gì thay đổi?

Hỏi: Điều gì đã khiến cho vắng bóng những người thuê viết và yêu thích tài viết chữ đẹp của ông đồ?

Hỏi: Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ này và nêu tác dụng của nó?

- Giáo viên: Nỗi buồn tủi lan sang cả những vật vô tri vô giác, chẳng được đụng đến trở thành bẽ bàng, mực đỏ vô duyên. Giấy mực mang tâm sự của con người.

2. Hình ảnh ông đồ thời nay:

“ Nhưng mỗi năm mỗi vắng

Người thuê viết nay đâu

Giấy đỏ buồn không thắm

Mực đọng trong nghiên sầu…

Ông đồ………………….

Qua đường không ai hay,

Lá vàng rơi trên giấy;

Ngoài trời mưa bụi bay. ”

- Ông đồ vẫn xuất hiện trên phố, bày mực tàu giấy đỏ.

- Nhưng ông đồ đã không còn là trung tâm sự chú ý của mọi người nữa, không còn người thuê viết.

- Mọi người không còn quan tâm và yêu thích chữ nho, câu đối nữa.

Nghệ thuật: Câu hỏi tu từ, biện pháp nhân hoá: Người thuê viết nay đâu? Giấy đỏ buồn không thắm; Mực đọng trong nghiên sầu”

→ diễn tả nỗi cô đơn, buồn vắng ông đồ.

Hỏi: Khổ thơ thứ 4 hình ảnh ông đồ được khắc họa như thế nào?

Hỏi: Theo em ông đồ đang mang tâm trạng như thế nào?

Hỏi: Hình ảnh lá vàng rơi trên giấy- mưa bụi bay.. gợi lên cho em cảm giác gì?

Hỏi: Trong hai câu thơ đó tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?

Hỏi: Đọc lên em thấy giọng điệu lời thơ nhưu thế nào?

Hỏi: Em cảm nhận hình ảnh ông đồ ở hai khổ thơ sau hiện lên như thế nào?

Giáo viên: Ông Đồ đã hoàn toàn khác xưa. Đường phố đông người qua không ai để ý đến ông. Ông cố bám lấy sự sống vẫn muốn có mặt với cuộc đời, nhưng cuộc đời đã lãng quên ông

- Ông đồ ngồi đấy... không ai hay

.. lá vàng rơi trên giấy…đường mưa... bụi bay

- Ông đồ vẫn xuất hiện như xưa nhưng cuộc đời đã hoàn toàn khác xưa. Đường phố vẫn đông người qua lại nhưng chẳng còn ai quan tâm đến sự có mặt của ông đồ.

- Ông xuất hiện lặng lẽ mà trong lòng là tấn bi kich sụp đổ hoàn toàn.

- Trời đất dường như cũng thấu hiểu nỗi đau trong lòng ông đồ cũng trở nên âm u, lạnh lẽo, thê lương.

Nghệ thuật: Tả cảnh ngụ tình, ý tại ngôn ngoại.

→ Nhấn mạnh nỗi cô đơn, suy sụp của ông đồ → nỗi đau của thi sĩ.

- Giọng thơ: Da diết buồn thương u ám.

⇒ Ông đồ trở nên cô đơn, lạc lõng, trơ trọi giữa phố xá đông đúc. ông vẫn cố bám lấy cuộc đời. Dù cho cuộc đời đã lãng quên ông.

- Giáo viên gọi học sinh đọc khổ thơ cuối

Hỏi: Khổ thơ cuối có hình ảnh nào được lặp lại? báo hiệu thời gian gì?

Hỏi: Nhưng trên phố có điều gì khác hẳn khi xưa?

Hỏi: Biện pháp nghệ thuật nào được tác giả sử dụng ở khổ thơ cuối?

Hỏi: Tình cảm của tác giả được thể hiện ở khổ thơ cuối như thế nào?

3. Nỗi lòng tác giả

“ Năm nay đào lại nở

...................................

.................................

................... .. bây giờ”

- Mùa xuân vẫn về theo quy luật của tự nhiên. Hoa đào lại nở.

- Phố xá nay đã hoàn toàn vắng bóng, không còn sự tồn tại của ông đồ.

- Nghệ thuật: Câu hỏi tu từ, kết cuối đầu cuối tương ứng → Nỗi lòng của thi sĩ.

⇒ Nhà thơ bày tỏ nỗi lòng bâng khuâng, tiếc nuối một nét đẹp truyền thống văn hoá dân tộc bị tàn lụi ⇒ nỗi niềm hoài cổ của thi sĩ.

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Cảm nhận của em về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ: Sách giáo khoa / Trang 10 –Tập 2

IV. Luyện tập:

Đọc diễn cảm bài thơ.