Ôn dịch thuốc lá - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên hướng dẫn đọc: giọng mạch lạc, khúc triết thể hiện lập luận sắc bén của tác giả.

- Giáo viên đọc mẫu, học sinh đọc.

Hỏi: Nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm?

- Yêu cầu học sinh giải nghĩa các chú thích 1,4,8.

I. Đọc - Thảo luận chú thích:

1. Đọc:

2. Chú thích (Sách giáo khoa)

a. Tác giả: Nguyễn Khắc Viện

- Là bác sĩ, đồng thời là nhà hoạt động văn hoá-xã hội nổi tiếng.

b. Tác phẩm:

- Trích trong: Từ thuốc lá đến ma tuý - bệnh nghiện, Nhà Xuất Bản Giáo dục, Hà Nội, 1992.

c. Từ khó:

- Chú thích: 1,4,8

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản:

Hỏi: Văn bản được viết theo thể loại nào?

Hỏi: Theo em văn có thể chia văn bản mấy phần? Nội dung của từng phần?

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Thể loại: Thuyết minh

2. Bố cục: chia làm 3 phần.

+) Phần 1: Từ đầu → nặng hơn cả AIDS: Thông báo về nạn dịch thuốc lá.

+) Phần 2: Tiếp theo → con đường phạm pháp: chỉ ra các tác hại của thuốc lá đối với con người.

+) Phần 3: Kiến nghị phòng chống thuốc lá.

Hỏi: Em có nhận xét như thế nào về cách gọi tên “ Ôn dịch thuốc lá” của văn bản”

Hỏi: Em hiểu như thế nào về nghĩa của từ “ôn dịch”?

Hỏi: Phân tích ý nghĩa của việc sủ dụng dấu phẩy trong nhan đề văn bản?

Hỏi: Có thể sửa thành “Ôn dịch thuốc lá” hoặc “ Thuốc lá là một ôn dịch “ được không?

3. Phân tích:

a. Cách trình bày và ý nghĩa của tên văn bản:

- Thuốc lá là cách gọi tắt của “tệ nghiện thuốc lá”.

- Ôn dịch ở đây không chỉ có nghĩa là một thứ dịch bệnh truyền lan rộng mà ôn dịch còn có ý nghĩa như một tiếng chửi rủa.

- Dấu phảy được dùng theo lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm vừa căm tức vừa kinh tởm. Có thể diễn đạt: “ thuốc lá mày là đồ ôn dịch”

⇒ Thuốc lá là ôn dịch nguy hiểm, khó trừ.

Bày tỏ thái độ căm tức, kinh tởm, mong muốn tẩy chay,

Hỏi: Tác giả so sánh tác hại của thuốc lá với nạn gì?

- AIDS.

Hỏi: Tại sao lại so sánh như vậy?

- AIDS là một loại bệnh rất nguy hiểm đe doạ trực tiếp đến sức khoẻ cộng đồng, hiện nay chưa có thuốc chữa, người mắc bệnh coi như đã lĩnh án tử hình. Vậy mà ôn dịch thuốc lá còn đe doạ hơn cả AIDS → nhấn mạnh tính chất nghiêm trọng của ôn dịch thuốc lá.

- Đọc thầm phần 2 -trang 119.

Hỏi: Tại sao tác giả dẫn lời Trần Hưng Đạo trước khi phân tích tác hại của thuốc lá? : Điều đó có tác dụng gì cho lập luận?

b. Thông báo về nạn dịch thuốc lá.

- Tác giả so sánh tác hại của thuốc lá với nạn AIDS → AIDS là một bệnh vô cùng nguy hiểm → nhấn mạnh tính chất nghiêm trọng của “ôn dịch, thuốc lá”.

c. Tác hại của thuốc lá:

- Tác giả sử dụng lối so sánh của nhà quân sự thiên tài để khẳng định tác hại của thuốc lá. Nó không khiến cho người ta chết ngay nên không dễ phân biệt và nhìn thấy tác hại của nó, nhưng thực sự nó vô cùng độc hại → Từ từ gặm nhấm sức khoẻ của con người. Làm cho lập luận giàu sức thuyết phục.

*Về mặt sức khoẻ:

“Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu. ”

+ So sánh → làm tăng sức thuyết phục: thuốc lá là ôn dịch, là thứ giặc gặm nhấm đáng sợ.

Hỏi: Thuốc lá ảnh hưởng như thế nào đến bản thân người hút thuốc?

+) Đối với bản thân người hút thuốc:

- Khói thuốc lá chứa rất nhiều chất độc.

- Chất hắc-ín → gây viêm phế quản, viêm phổi.

- Chất ô xít cacbon → làm hồng cầu không tiếp cân được ô-xi.

- Chất ni -cô- tin → làm huyết áp cao, nhồi máu cơ tim, ung thư.

+) Đối với sức khoẻ cộng đồng

- Đầu độc những người xung quanh.

+ Vợ, con

+ Đồng nghiệp.

+ Phụ nữ mang thai

→ Gây đau tim mạch, ung thư, viêm phế quản, sinh non...

Hỏi: Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để nói về tác hại của thuốc lá?

Hỏi: Em có nhận xét về ảnh hưởng của thuốc lá đối với sức khoẻ của con người?

- Nghệ thuật: liệt kê, đưa ra bằng chứng khoa học, có lập luận rõ ràng.

⇒ Thuốc lá huỷ hoại nghiêm trọng sức khoẻ con người.

* Về kinh tế-xã hội:

+)Kinh tế:

Tốn nhiều ngày công lao động.

+)Xã hội:

- Đầu độc nêu gương xấu cho trẻ em

- Dẫn đến tệ nạn ăn cắp, ma tuý, phạm pháp.

c. Kiến nghị chống thuốc lá:

- Nêu chiến dịch chống thuốc lá ở các nước phát triển.

(Cấm, phạt; tài liệu, khẩu hiệu chống thuốc lá được tuyên truyền phổ biến rộng rãi. )

→ số người hút giảm hẳn.

* Ở Việt Nam:

- Nước nghèo, nhiều bệnh tật, nhiễm ôn dịch thuốc lá.

- Đã đến lúc mọi người cần phải đứng lên ngăn ngừa nạn dịch này.

Hỏi: Em có nhận xét gì về cách đưa ra kiến nghị của tác giả?

→ Lời kêu gọi tha thiết.

- So sánh → nhấn mạnh tính cấp thiết của vấn đề, tạo cơ sở vững chắc cho lời kêu gọi.

Hỏi: Khi tác giả nêu giả định có người bảo: “ tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi” trước khi nêu tác hại về thuốc lá nhằm mục đích gì?

Hỏi: Tại sao tác giả đưa ra những số liệu so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta và các nước Âu –Mĩ trước khi đưa ra kiến nghị?

Hỏi: Em có nhận xét gì về cách phân tích, lập luận của tác giả? Tác dụng?

- Cách phân tích lập luận chặt chẽ, đưa ra dẫn chứng xác đáng, cụ thể → tác hại khủng khiếp của thuốc lá đối với những người hút thuốc lá. ⇒ kiểu thuyết minh.

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Qua phần này em còn hiểu thêm tác hại gì của thuốc lá?

Hỏi: Trước những tác hại mà thuốc lá có thể gây ra cho sức khoẻ con người em sẽ làm gì để bảo vệ mình và người thân?

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ: Sách giáo khoa/ Trang 122

Hoạt động 4. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Giáo viên hướng dẫn học sinh làm bài tập 1 ở nhà.

Bài tập 2: Dùng năm dòng để ghi lại suy nghĩ của mình sau khi đọc bản tin của báo Sài Gòn tiếp thị trích in ở bài đọc thêm số 2

IV. Tập luyện:

- Thuốc lá có thể là nguyên nhân dẫn đến mọi tệ nạn khác trong xã hội. Ngày nay, nhiều thiếu gia con nhà giàu được cha mẹ cho tiêu tiền tự do dẫn đến không biết làm chủ bản thân, xa vào tệ nạn xã hội. Biết đâu những thói xấu của họ chẳng bắt nguồn từ những điếu thuốc lá rồi đến những viên bạch phiến?