Nhớ rừng (Tiết 2) - Giáo án Ngữ Văn lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc-hiểu văn bản (tiếp)

- Gọi học sinh đọc đoạn 2-3

Hỏi: Cảnh sơn lâm được gợi tả qua những chi tiết nào?

Hỏi: Em hiểu sơn lâm, bóng cả cây ở đây nghĩa là gì? (nơi núi cao có nhiều cây to lâu năm)

Hỏi: Em hiểu gào ngàn nghĩa là gì?

Hỏi: Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, lời thơ?

Hỏi: Qua đó em cảm nhận như thế nào về nơi sinh sống của hổ?

Hỏi: Hình ảnh con hổ hiện lên như thế nào giữa không gian ấy?

b. Cảnh chốn giang sơn hùng vĩ trong nỗi nhớ của chúa sơn lâm:

* Cảnh núi rừng:

Nhớ cảnh sơn lâm bóng cả cây già

Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi... "

- Điệp từ, động từ, sức sống mãnh liệt của núi rừng.

⇒ Nơi núi rừng hùng vĩ hoang sơ, thâm nghiêm, bí ẩn.

* Hình ảnh chúa sơn lâm xuất hiện với tư thế: "dõng dạc, đường hoàng, lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng", "vờn", "quắc mắt"

Hỏi: Vai trò của hổ giữa núi rừng hùng vĩ như thế nào?

Hỏi: Em hiểu các từ chúa tể, thảo hoa là gì? Hỏi: Em có nhận xét gì về từ ngữ, nhịp điệu của những khổ thơ này?

(Với những câu thơ sống động, giàu chất tạo hình đã diễn tả chính xác vẻ đẹp vừa oai nghi, dũng mãnh vừa mềm mại của chúa sơn lâm)

- Gọi học sinh đọc đoạn 3

Hỏi: Đoạn 3 miêu tả về cảnh nào?

Hỏi: Cảnh rừng ở đây là cảnh rừng của thời điểm nào?

* Nỗi nhớ của chúa sơn lâm:

- "Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối…"

"Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn…"

"Đâu những bình minh cây xanh nắng gội…"

" Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng... "

2. Tâm trạng con hổ:

3. Nét đặc sắc nghệ thuật:

Hỏi: Giữa thiên nhiên hùng vĩ ấy, hình ảnh chúa tể của muôn loài hiện lên như thế nào?

Hỏi: Nêu các biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong đoạn thơ này? Nêu tác dụng?

Giáo viên: Với các điệp từ câu cảm thán …khí phách ngang tàng, làm chủ, tạo nhịp điệu rắn rỏi, hùng tráng. Nỗi nhớ tiếc khôn nguôi của con hổ với những cảnh không bao giờ thấy nữa

- Giáo viên hướng dẫn học sinh – Hoạt động nhóm (trong vòng 3 phút)

1. Em hãy chỉ ra 2 cảnh đối lập nhau: Cảnh vườn bách thú & cảnh núi rừng nơi hổ ngự trị?

2. Theo em sự đối lập này có ý nghĩa gì?

- Cảnh sống tầm thường, dối trá với cuộc sống chân thật hào phóng

- Căm nghét cuộc sống tầm thường, khát vọng tự do cao cả

- Giáo viên gọi học sinh đọc đoạn cuối

Hỏi: Giấc mộng ngàn của hổ hướng về một không gian như thế nào?

Hỏi: Nỗi nhớ tiếc giấc mộng ngàn của hổ là một giấc mộng như thế nào?

- Nêu nhận xét về biện pháp về nghệ thuật được tác giả sử dụng? Qua đó em hiểu được gì?

- Nỗi đau của con hổ ở vườn bách thú cũng chính là nỗi đau của con người như thế nào?

( Khát vọng được sống chân thật, cuộc sống của chính mình. Đó là khát vọng tự do, được giải phóng. Nỗi chán ghét thực tại, tù túng tầm thường, dối trá)

- Nghệ thuật: +Những câu hỏi tu từ được lặp lại liên tục

+ Nhịp thơ ngắn, thay đổi.

+ Đại từ, câu hỏi tu từ, điệp từ.

→ Gợi tả sự tiếc nuối về quá khứ oai hùng của con hổ.

+ Kết thúc là từ cảm thán: Than ôi! diễn tả sự đớn đau tuyệt vọng, niềm khát khao cháy bỏng một cuộc đời tự do.

(Cảnh thiên nhiên tươi đẹp trên chỉ là những cảnh thuộc về quá khứ huy hoàng, diễn tả nỗi nhớ da diết, khôn nguôi, đớn đau, u uất của "chúa sơn lâm". Tâm trạng của con hổ cũng chính là tâm trạng của nhân vật trữ tình lãng mạn, nó phần nào diễn tả tâm trạng của người dân Việt Nam mất nước lúc bấy giờ.

Cảm hứng lãng mạn trữ tình; hình ảnh thơ giàu chất tạo hình, ấn tượng, tiêu biểu; ngôn ngữ và nhạc điệu phong phú, cách sử dụng các dấu câu, từ ngữ, biện pháp tu từ sáng tạo. )

c. Tâm sự của nhà thơ:

" Hỡi oai linh... của ta ởi! "

- Hổ hướng tâm trạng về nơi núi rừng hùng vĩ với nỗi nhớ tiếc khôn nguôi.

- Nghệ thuật: câu cảm thán diễn tả tâm trạng nhớ tiếc.

⇒ Qua đó nhà thơ diễn tả sâu sắc niềm khao khát tự do mãnh liệt và nỗi chán ghét cảnh sống tù túng, tầm thường, dối trá của thế hệ thi nhân lãng mạn giai đoạn 1930 - 1945. Tâm trạng nhân dân Việt Nam khổ đau vì thân phận nô lệ, chán ghét sự tù túng, nhớ tiếc thời oanh liệt tự hào dân tộc, khát khao độc lập tự do, diễn tả lòng yêu nước thầm kín

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh tổng kết:

Hỏi: Em có cảm nhận như thế nào về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

Hỏi: Theo em việc mượn lời một con hổ có tác dụng như thế nào trong việc diễn đạt nội dung cảm xúc của nhà thơ?

4. Tổng kết:

* Nghệ thuật: sự so sánh đối lập giữa thực tại và qúa khứ, con hổ và con người.

- Nghệ thuật miêu tả tâm trạng, sử dụng câu hỏi tu từ.

* Nội dung:

- Bài thơ nói về con hổ nhưng cũng nói về con người nhắc ta nhớ cảnh tù túng, nô lệ. Bài thơ là tâm trạng của một thế hệ các nhà thơ lãng mạn đầu thế kỉ XX.

* Ghi nhớ: Sách giáo khoa - Trang 7