Chiếc lá cuối cùng (Tiết 2) - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Tiếp tục phân tích các nhân vật Xiu và Giôn- xi để thấy được những nét nghệ thuật cơ bản đặc sắc của truyện ngắn này.
2. Kĩ năng
- Rèn cho học sinh kĩ năng phân tích nhân vật, đọc hiểu và cảm thụ văn bản.
3. Thái độ
- Giáo dục cho học sinh lòng nhân ái, biết hi sinh, chia sẻ, yêu thương những người xung quanh.
II. Chuẩn bị tài liệu
1. Giáo viên
Chuẩn bị giáo án, sách tham khảo, chuẩn kiến thức kỹ năng.
2. Học sinh
Đọc văn bản, trả lời các câu hỏi sách giáo khoa, vở ghi, vở chuẩn bị bài, sách giáo khoa, sách bài tập.
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1. Ổn định tổ chức Sĩ số:
2. Kiểm tra
Vì sao nói chiếc lá mà cụ Bơ- Men vẽ là một tuyệt tác?
( Chiếc lá giống y như thật, làm cho Xiu và Giôn xi không hề nhận ra, đó là một tuyệt tác vì nó mang sức mạnh to lớn của nghệ thuật: làm cho sự sống hồi sinh)
3. Bài mới
- Giờ trước chúng ta đã thấy được lòng yêu thương cao thượng và sự hi sinh cao cả của cụ Bơ Men dành cho người hoạ sĩ trẻ. Tình cảm ấy đã tác động đến Giôn xi như thế nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài hôm nay.
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Kiến thức cần đạt |
|---|---|
| Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh phân tích (tiếp) | 3. Phân tích: a. Tuyệt tác của cụ Bơ-men: b. tình thương yêu của Xiu: |
Hỏi: Xiu và Giôn xi có quan hệ với nhau như thế nào? (Cùng là những hoạ sĩ nghèo, có chung sở thích về kiểu áo có tay rộng nên đã thuê chung phòng ở cùng nhau) | - Xiu và Giôn xi là bạn cùng phòng có cùng chung sở thích. |
| Hỏi: Khi Giôn -xi ốm nặng và rơi vào tuyệt vọng Xiu đã làm gì? | - Xiu rất lo lắng và chăm sóc cho Giôn xi vô cùng chu đáo, tận tuỵ. |
Hỏi: Xiu đã chăm sóc Giôn-xi như thế nào khi cô muốn đầu hàng bệnh tật? (Tìm các chi tiết nói về những cử chỉ, hành động, lời nói của Xiu? ) | - Ân cần cổ vũ, động viên, lo lắng Giôn- xi không hồi phục và tuyệt vọng “ Sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân”... kéo mành che lại một cách chán nản. Năn nỉ dỗ dành: “Em hãy nghĩ đến chị, nếu em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây? ”. Thức suốt đêm, nấu cháo, pha sữa... chăm sóc cho Giôn-xi. |
| Hỏi: Xiu có biết ý định việc làm của cụ Bơ-men về chiếc lá không? | - Xiu không hề được biết về ý định của cụ Bơ-men, vì khi Giôn xi yêu cầu cụ kéo mành lên, cụ đã làm theo một cách đầy chán nản, cúi khuôn mặt hốc hác... Chính Xiu cũng cảm thấy ngạc nhiên khi thấy chiếc lá chưa rụng. |
| Hỏi: Dụng ý nghệ thuật của tác giả khi xây dựng chi tiết này là gì? | - Nếu Xiu biết trước thì truyện sẽ không hay, nhà văn sẽ không thể kể về sự lo lắng rất chân thành của Xiu với bạn và Xiu cũng không có cơ hội để bộc lộ tình cảm của mình. |
| Hỏi: Qua các chi tiết đó em thấy Xiu là người như thế nào? | ⇒ Xiu là một người bạn tốt, chân thành. Coi bạn là một phần trong cuộc sống của mình, yêu thương, chu đáo, hết lòng quan tâm, chăm sóc cho bạn. |
- Chuyển ý: Hỏi: Khi bị ốm, Giôn xi đã có suy nghĩ và hành động như thế nào? | c. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi: - Giôn xi cảm thấy tuyệt vọng, chán nản, căng thẳng và mất hết hi vọng sống. (Nằm đếm những chiếc lá thường xuân và cho rằng khi chiếc lá cuối cùng lìa cành thì cô cũng ra đi. ) - đợi chờ cái chết. |
| Hỏi: Mỗi buổi sáng thức dậy, cô đều yêu cầu Xiu làm điều gì? | - Yêu cầu Xiu kéo tấm mành che cửa sổ lên, chờ đợi chiếc lá cuối cùng lìa cành → đón nhận cái chết đến. |
| Hỏi: Nhưng khi chiếc lá cuối cùng không rụng xuống sau đêm mưa tuyết, tâm trạng Giôn xi ra sao? | - Giôn xi đã nhận ra ý nghĩa cuộc sống, cô tự giác ăn uống và cô hi vọng được làm công việc mà cô khao khát. |
| Hỏi: Tâm trạng đó đã ảnh hưởng như thế nào đến sức khoẻ của Giôn xi? | - Sức khoẻ của cô hồi phục nhanh chóng. |
| Hỏi: Theo em nguyên nhân sâu xa nào quyết định đến tâm trạng hồi sinh của Giôn xi? Cô hiểu ra cần phải đấu tranh để giành lấy sự sống, không được buông xuôi, chính ý chí đó đã giúp cô giành đươc lấy sống tưởng như không còn do căn bệnh hiểm nghèo mang lại. (giống như chiếc lá kiên cường dũng cảm chống trọi với bão tuyết trái ngược với nghị lực yếu đuối và ý muốn buông xuôi của Giôn-xi)- chiếc lá đã cho Giôn- xi một bài học về nghị lực sống- tình yêu cuộc sống. | - Nhờ sự kiên cường, gan góc của chiếc lá, mà Giôn- xi nhận ra bài học về nghị lực sống- tình yêu đối với cuộc sống. |
| Hỏi: Cuối cùng tâm trạng của Giôn-xi ra sao? Tìm những chi tiết chứng minh tâm trạng ấy? | ⇒ Tâm trạng Giôn- xi đã được hồi sinh, cô muốn sống và tâm trạng vui vẻ trở lại, khiến cho sức khoẻ của cô tiến triển tốt đẹp. “Em thật là một con bé hư... mình tệ như thế nào”. Xin tí cháo và chút sữa pha rượu vang đỏ. + Đưa cho em chiếc gương... ngồi dậy. + Hy vọng sẽ được đến vịnh Na-plơ. |
| Hỏi: Vì sao nhà văn kết truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn xi phản ứng gì? | ⇒ Nhà văn kết thúc câu chuyện như vậy đủ để lại cho người đọc cảm xúc, nghĩ suy, tưởng tượng, suy đoán thêm → là cách tạo nên dư âm cho truyện. |
- Chuyển ý: Hỏi: Tìm các chi tiết chứng minh truyện được kết thúc trên hai sự kiện bất ngờ, trái ngược nhau tạo hiện tượng đảo ngược tình huống 2 lần? | d. Nghệ thuật: - Kết cấu đảo ngược tình huống hai lần trái chiều nhau gây hứng thú, bất ngờ và tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc về sức mạnh của nghệ thuật, sức mạnh của tình yêu thương - Lần 1: Sự đổi thay tâm trạng của Giôn xi → (Giôn xi tưởng như chết lại sống. ) - Lần 2: Cụ Bơ- men vẽ chiếc lá cứu được Giôn-xi → (cụ đang sống khoẻ mạnh lại chết vì bị viêm phổi. ) |
Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh tổng kết: Hỏi: Em cảm nhận được gì về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn? Hỏi: Qua từng nhân vật đã tìm hiểu em rút ra được bài học gì trong cuộc sống? - Gọi học sinh đọc ghi nhớ sách giáo khoa (trang 90) | III. Tổng kết: Nội dung: Chiếc lá cuối cùng là câu chuyện đầy cảm động về tình yêu thương giữa những người nghệ sĩ nghèo. Qua đó tác giả bày tỏ quan niệm của mình về mục đích của sáng tạo nghệ thuật. Nghệ thuật: Đảo ngược tình huống truyện → gây bất ngờ và hứng thú cho người đọc. * Ghi nhớ: Sách giáo khoa * Ghi nhớ: Sách giáo khoa - trang 90 |
4. Củng cố, luyện tập
Hỏi: Em có nhận xét nhưu thế nào về tình bạn của Xiu đối với Giôn-xi? Nhận xét về tâm trạng và hành động của Giôn- xi qua từng thời điểm?
Hỏi: Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện?
5. Hướng dẫn học sinh học ở nhà
- Học bài tóm tắt văn bản. Chuẩn bị bài: “ Chương trình địa phương phần Tiếng Việt”.
Bài trước: Chiếc lá cuối cùng (Tiết 1) - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8 Bài tiếp: Chương trình địa phương (phần tiếng việt): Rèn luyện chính tả - Giáo án Ngữ Văn Lớp 8