Câu ghép (tiếp theo) - Giáo án Ngữ Văn lớp 8

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép:

- Đọc bài tập sách giáo khoa/ Trang 123.

- Giáo viên bổ sung một số ví dụ khác.

Hỏi: Phân tích cấu tạo của các câu sau:

a, Có lẽ tiếng Việt của chúng ta/ đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam ta/ rất đẹp, bởi vì đời sống, cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay/ là cao quý, là vĩ đại, nghĩa là rất đẹp.

b. Nếu cá/ ngon, chị/ mua cho em một con nhé.

c. Tôi/ đi hay anh/ đi.

d. Hoa/ càng hát, giọng/ càng thanh.

e. không những Ngọc/ học giỏi (mà) Ngọc/ còn chăm ngoan.

g. Em/ nấu cơm rồi em/ học bài.

h. Tôi/ vừa xuôi (thì) anh ấy/ lại ngược.

(Hay) mặc dù... nhưng.... q hệ đối lập.

Hỏi: Các câu trên là câu gì?

- Câu ghép.

Hỏi: Chỉ ra mối quan hệ giữa các vế câu?

Hỏi: Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa các vế của câu ghép? Có những mối quan hệ nào?

Hỏi: Đặt mỗi loại quan hệ một câu?

- Giáo viên mỗi vế của câu thường được đánh dấu bằng các quan hệ từ, cặp quan hệ từ, cặp từ hô ứng nhất định. Tuy vậy để nhận biết chuẩn xác ta cần dựa vào văn cảnh.

Hỏi: Quan hệ giữa các vế câu ghép như thế nào? giữa các vế thường có dấu hiệu nhận biết gì?

- Học sinh đọc ghi nhớ.

I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu:

1. Bài tập/Trang 123

* Nhận xét

a) Quan hệ nguyên nhân.

b) Quan hệ điều kiện - giả thiết.

c) Quan hệ lựa chọn.

d) Quan hệ tăng tiến.

e) Quan hệ bổ sung.

g) Quan hệ nối tiếp.

h) Quan hệ đối lập tương phản.

2. Ghi nhớ (Sách giáo khoa / Trang 123)

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

Đọc bài 1 (Trang 123), nêu yêu cầu.

- Học sinh làm bài ⇒ báo cáo kết quả.

- Gọi 1 vài em lên bảng nêu kết quả.

Học sinh nhận xét, giáo viên sửa chữa, bổ sung.

II. Luyện tập:

1. Bài tập1: Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu:

a, Quan hệ nguyên nhân; vế 1 và 2; vế 2,3: quan hệ giải thích.

b, Quan hệ điều kiện giả thiết - kết quả.

c, Quan hệ tăng tiến.

d, Các vế câu có quan hệ tương phản.

e, Đoạn này có hai câu ghép.

- Câu đầu dùng quan hệ từ “rồi → thời gian nối tiếp; câu sau không có qht nhưng ngầm hiểu vì yếu nên bị lẳng ra thềm (ng nhân- kết quả. )

- Đọc bài 2, xác định yêu cầu, làm bài theo nhóm, (t) 6 phút.

Nhóm 1,2,: làm ý a.

Nhóm 3,4,làm ý b.

Nhóm5,6: làm ý c.

- Báo cáo.

Nhận xét.

Giáo viên kết luận.

2. Bài tập 2/ Trang124:

a) Đoạn 1 có 4 câu ghép:

- Trời xanh thăm thẳm, biển cũng xanh thăm thẳm...

- Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng...

- Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề.

- Trời ầm âm giông gió, biển đục ngầu giận dữ.

Đoạn 2: có hai câu:

- Buổi sớm, mặt trời/... cột buồm, sương/ tan, trời/ mới quang.

- Buổi chiều, nắng/ vừa nhạt... sương/.. xuống mặt biển.

b) Đoạn 1: Các vế ở cả 4 câu đều có quan hệ điều kiện - kết quả.

Đoạn 2: các vế của cả hai câu đều có quan hệ nguyên nhân- kết quả.

c) Không nên tách riêng thành các câu đơn vì ý nghĩa của chúng có quan hệ chặt chẽ với nhau.

Đọc bài 3, nêu yêu cầu, làm bài.

Gọi 2 em lên bảng giải.

Học sinh nhận xét.

Giáo viên bổ sung.

- Yêu cầu học sinh đọc xác định yêu cầu bài 4.

- Giáo viên hướng dẫn học sinh giải thích.

- Giáo viên nhận xét.

4. Bài tập 4/ Trang 125:

a. Quan hệ giữa các vế của câu ghép là quan hệ: điều kiện → không nên tách mỗi vế thành một câu đơn.

b. Trong các câu còn lại nếu tách mỗi vế thành một câu đơn thì sẽ có hàng loạt câu ngắn đặt cạnh nhau như vậy có thể giúp ta hình dung là nhân vật nói nhát gừng hoặc nghẹn ngào. Nhưng cách viết của Ngô Tất Tố lại gợi ra cách nói kể lể, van nài tha thiết của chị Dậu, cho nên tách thành câu đơn sẽ không phù hợp với dụng ý của tác giả.