Giáo án: Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh - Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu mục đích và phương pháp chứng minh:

- Giáo viên gọi học sinh đọc câu hỏi 1 sách giáo khoa và lớp thảo luận. Câu hỏi: Trong đời sống khi nào người ta cần phải chứng minh

I. Mục đích và phương pháp chứng minh:

1. Chứng minh trong đời sống

- Trong đời sống khi cần chứng tỏ cho người khác tin rằng lời nói của em là sự thật, không phải là nói dối, ta cần phải đi chứng minh.

Câu hỏi: Khi cần phải chứng minh cho ai đó tin lời nói của em là sự thật, em phải làm như thế nào?

- Cần đưa ra các bằng chứng để thuyết phục: Bằng chứng có thể là nhân chứng, vật chứng, là sự việc, số liệu cụ thể…

Câu hỏi: Từ đó em hãy rút ra nhận xét: Chứng minh là gì?

=> Chứng minh là đưa ra những bằng chứng để chứng tỏ một ý kiến (luận điểm, nào đó là chân thật)-> làm sáng tỏ một vấn đề.

Câu hỏi: Trong văn nghị luận người ta chỉ có thể sử dụng lời văn (không được sử dụng nhân chứng, vật chứng) thì làm sao để chứng tỏ một ý kiến nào đó là đúng sự thật và đáng tin cậy?

2. Chứng minh trong văn nghị luận:

a. Khi chứng minh một vấn đề trong văn bản nghị luận, chỉ có cách sử dụng lời lẽ, lời văn để trình bày, lập luận làm sáng tỏ vấn đề.

- Học sinh đọc văn bản Đừng sợ vấp ngã

Câu hỏi: Luận điểm cần chứng minh trông văn bản là gì?

b. Tìm hiểu phép chứng minh qua văn bản:

“Đừng sợ vấp ngã”

* Luận điểm: Đừng sợ vấp ngã (nhan đề)

=> Luận điểm đó còn được nhắc lại ở câu kết “ vậy, xin bạn chớ lo sợ sự thất bại”

Câu hỏi: Hãy tìm các luận điểm nhỏ trong bài?

* Các luận điểm nhỏ:

- Đã bao nhiêu lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ

- Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại

- Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ lỡ nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình.

Câu hỏi: Để khuyên người ta “Đừng sợ vấp ngã” bài văn đã lập luận như thế nào?

- Oandixnay từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng

- Lúc học phổ thông Luipastơ chỉ là một học sinh trung bình

- L. Tônxtôi, tác giả bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bình từng bị đình chỉ đại học vì vừa không có năng lực vừa thiếu ý chí học tập.

- Henripho thất bại và cháy túi tới 5 lần trước khi đi tới thành công.

- Ca sĩ ôpêra nổi tiếng On ricô Caruxô bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát được.

* Cách lập luận:

- Bài viết đưa ra các tình huống mà con người thường bị vấp ngã.

- Đưa ra các dẫn chứng về sự vấp ngã của các nhân vật nổi tiếng trên thế giới trong nhiều lĩnh vực khác nhau: văn hoá, nghệ thuật, khoa học, kinh tế.

- Cuối cùng: Đi đến kết luận:

Câu hỏi; Các sự thật được dẫn ra có đáng tin cậy hay không?

- Các sự thật (dẫn chứng) đưa ra tất cả đều rất thuyết phục vì đó là 5 danh nhân mà ai cũng biết đến và phải thừa nhận.

Câu hỏi: Qua đó, em hiểu được phép lập luận chứng minh là gì?

Giáo viên: Nói cách khác phương pháp lập luận chứng minh là làm cho người đọc tìm luận điểm mà mình sẽ nêu ra.

c. Kết luận:

- Trong văn nghị luận phép lập luận chứng minh là sử dụng những lí lẽ, bằng chứng chân thực, đã được thừa nhận để chứng tỏ một luận điểm mới là đáng tin cậy.

Câu hỏi: Các lí lẽ, dẫn chứng được sử dụng trong phép lập luận chứng minh phải bảo đảm yêu cầu nào?

- Học sinh: Thảo luận, trả lời

- Giáo viên gọi một học sinh đọc ghi nhớ Sách giáo khoa - Trang 42

- Các lí lẽ, dẫn chứng phải được lựa chọn, thẩm tra, phân tích.

* Ghi nhớ Sách giáo khoa / Trang 42