Giáo án: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê - Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên yêu cầu đọc, giáo viên đọc mẫu, học sinh đọc lại

I. Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc:

- Giọng chậm, buồn, C3 hơi ngạc nhiên

- Nhịp 4/3 => C4: 2/5

=> Cả hai bản dịch theo thể lục bát.

Bản hai dịch sát hơn

Hỏi: Đối chiếu phần dịch thơ và phần phiên âm?

Hỏi: Tóm tắt một vài nét chính về tác giả

Hạ Tri Chương

- Học sinh đọc thầm nhanh các chú thích sách giáo khoa

2. Chú thích:

* Tác giả: Hạ Tri Chương (659 - 744)

- Tự: Quý Châu, hiệu Tứ Minh.

- Quê: Vĩnh Hưng, Việt Châu (Triết Giang – Trung Quốc)

- Đỗ tiến sĩ năm 695, làm quan trên 50 năm.

- Tác phẩm: Ông để lại 20 bài thơ

* Từ khó:

Hoạt động 2. Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:

Hỏi: Phương thức biểu đạt của bài thơ là gì? Thể thơ nào?

II. Tìm hiểu văn bản:

1. Kiểu văn bản:

- Biểu cảm

- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt đường luật

Hỏi: Có thể phân chia bố cục văn bản như thế nào?

2. Bố cục:

- Hai câu đầu

- Hai câu cuối

- Học sinh đọc 2 câu thơ đầu.

Hỏi: Chỉ ra biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu thơ một?

4. Phân tích.

a. Hai câu thơ đầu

* Câu thơ đầu:

- Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi.

- Nghệ thuật:

+ Tiểu đối: .Thiếu – lão

. tiểu - đại

. li gia – hồi

=> Đối chỉnh cả ý và lời

Hỏi: Chỉ ra tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó trong việc bộc lộ tình cảm của thi sĩ?

=> Tác giả nói khái quát được cuộc đời của mình một cách ngắn gọn: xa quê từ nhỏ, già mới được trở về quê => hé mở tình cảm đối với quê hương của tác giả.

Hỏi: Khi trở về quê hương, con người của tác giả có điều gì thay đổi

Hỏi: Cái gì thay đổi và cái gì không thay đổi?

- Khi trở về tác giả có sự thay đổi: Tóc bạc, tuổi cao => Tuổi già.

- Giọng quê không thay đổi (hương âm vô cải)

=> Nghệ thuật đối rất chỉnh về ý:

+ Vô cải (không đổi) – tồi (cái thay đổi)

Hỏi: Cách nói ấy có tác dụng gì? Biểu đạt tính cách gì của nhà thơ?

=> Tác giả sử dụng cái thay đổi (mái tóc) để làm nổi trội cái không thay đổi (tiếng nói của quê hương). Đó vừa là chi tiết chân thực, vừa có ý nghĩa tượng trưng làm nổi bật tình cảm gắn bó với quê hương.

=> Tác giả là một người yêu quê, gắn bó sâu nặng với quê hương, kể cả lúc ở xa quê.

Hỏi: Hai câu thơ đầu nói lên điều gì?

- Học sinh đọc diễn cảm 2 câu thơ cuối

Hỏi: Khi trở về quê tác giả được tiếp đón như thế nào? (hãy chỉ ra điều đó ở 2 câu thơ cuối)

Hỏi: Tình huống đó có hợp lý không? Tại sao?

b. Hai câu thơ cuối

- Khi trở về quê tác giả gặp lớp nhi đồng => hỏi: “Khách ở đâu đến? ”

=> Một tình huống độc đáo mang tính bi kịch (trở về quê mình nhưng lại bị coi là khách)

-Thái độ bên ngoài: Vui vẻ, nhưng ẩn chứa bên trong một nỗi buồn, xót xa.

Hỏi: Em có nhận xét gì về giọng thơ và thái độ của tác giả ở đây?

- Giáo viên có thể bình thêm: về niềm vui và nỗi buồn ở đây?

Hỏi: Hai câu thơ nói lên tâm trạng gì của thi sĩ?

=> Tâm trạng chua xót, bùi ngùi, kín đáo trước những thay đổi của quê nhà. Sự lạc lõng của tác giả.

Hỏi: Rút ra giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

- Giáo viên gọi 2 học sinh đọc phần ghi nhớ

4. Tổng kết: Ghi nhớ: sách giáo khoa

Hoạt động 3. Hướng dẫn luyện tập:

- Giáo viên gọi học sinh đọc bài tập phần luyện tập.

- Lớp chia nhóm và thảo luận theo nhóm mình.

- Giáo viên nhận xét, sửa chữa, cho điểm

III. Luyện tập:

*Gợi ý:

+ So sánh 2 bản dịch thơ

+ So sánh về thể thơ (từng câu thơ so với phiên âm)

=> Bản dịch thơ của Trần Trọng San hay hơn, sát với phiên âm hơn.