Giáo án: Làm thơ lục bát - Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu luật thơ lục bát:

- Giáo viên giới thiệu học sinh mô hình hoá bài ca dao trong mục 1, sách giáo khoa

- Giáo viên bổ sung

Thanh bằng (B): Dấu huyền và không.

Thanh trắc (T): sắc, hỏi, ngã, nặng.

I. Luật thơ lục bát

* Đọc kĩ bài ca dao

- Lưu ý thanh ở các tiếng 2,4,6,8 trong câu.

Hỏi: Nêu nhận xét về số câu trong bài lục bát?

* Nhận xét về thơ lục bát

1. Số câu trong bài lục bát

- Không hạn định.

- Nhưng thực tế lại có hạn định: Bài lục bát ngắn nhất: Cũng gồm một cặp lục bát.

* Nhận xét về số tiếng trong câu?

2. Số tiếng trong một câu:

- Cứ 1 dòng 6 tiếng lại 1 dòng 8 tiếng

- Hai dòng 6 - 8 làm nên 1 cặp lục bát.

* Nhận xét về vần trong câu?

3. Vần:

- Chủ yếu là vần bằng, vần lưng, vần chân, (1 vần lưng, 1 vần chân nối tiếp nhau)

+ Tiếng thứ 6 câu 6 với tiếng thứ 6 câu 8

+ Tiếng thứ 8 câu 8 với tiếng thứ 6 câu 6 tiếp theo

Cứ vần như thế cho đến hết bài.

Hỏi: Nhận xét về luật bằng, trắc; nhóm bổng, nhóm trầm?

4. Luật bằng, trắc

- Các từ lẻ: 1,3,5,7 tự do

- Các từ chẵn: 2,4,6,8 theo luật

=> Trong câu 8 tiếng thứ 6 là thanh ngang (bổng) thì tiếng thứ 8 phải là thanh (trầm)

=> Ngược lại cũng vậy.

Gọi 2 học sinh đọc ghi nhớ.

Gọi 2 học sinh lấy ví dụ về thơ lục bát và phân tích về vần, luật, nhịp điệu.

5. Nhịp:

- Với câu 6: 2/2/2 và 2/4,4/2,3/3,2/5

-Với câu 8: 2/2/2/2/và 4/4,2/4/2,3/1/2/2

=> Phổ biến: Câu 6 là: 2/2/2

Câu 8: 4/4

Câu hỏi: Qua việc tìm hiểu bài thơ trên em hiểu gì về luật thơ lục bát?

Học sinh đọc ghi nhớ

6. Kết luận: Ghi nhớ sách giáo khoa.

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

1. Học sinh đọc bài tập 1

- Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm để thực hiện

- Nhóm trưởng trình bày phương án của mình

- Học sinh và giáo viên nhận xét, sửa chữa (nếu có)

II. Luyện tập

1. Bài tập 1.

Em ơi đi học trường xa

Cố học cho giỏi………mẹ mong

(như là)Em ơi đi học trường xa

Cố học cho giỏi………mẹ mong

(như là)

Anh ơi phấn đấu cho bền

Mỗi năm một lớp …………….

(tiến lên bằng người)

Ngoài vườn rúi rít tiếng chim

…………….

(Con hót, con nhảy, con tìm bắt sâu)

2. Bài tập 2:

- Câu trên: Sai ở vần

Ví dụ sửa lại: Vườn em cây quý đủ loài

Có cam, có quýt, có xoài, có na

- Câu dưới: Sai ở vần

Sửa lại: Thiếu nhi là tuổi học hành

Chúng em phấn đấu tiến nhanh hàng đầu