Cuộc chia tay của những con búp bê - Giáo án Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích

- Giáo viên hướng dẫn đọc và đọc mẫu

- Giáo viên nêu yêu cầu đọc

- Yêu cầu: Em hãy kể tóm tắt truyện ngắn?

I. Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc - kể tóm tắt:

- Giọng đọc trầm, thể hiện tâm trạng và lời hội thoại của từng nhân vật.

* Các sự việc:

- Người mẹ yêu cầu hai anh em chia đồ chơi.

- Tâm trạng của cả hai anh em rất buồn và đau khổ. (Thành nhớ về những kỉ niệm)

- Thành đưa em đến trường chào tạm biệt cô giáo và các bạn.

- Hai anh em nhường đồ chơi cho nhau,

- Thuỷ để lại con búp bê cho anh.

Hỏi: Nêu những hiểu biết của em về truyện ngắn này?

2. Chú thích:

a. Tác giả: Khánh Hoài

b. Tác phẩm: Truyện ngắn đạt giải nhì cuộc thi thơ - văn viết về Quyền trẻ em (1992).

Hỏi: Giải thích nghĩa của các từ dao díp, võ trang?

c. Từ khó:

- Giao díp

- Võ trang

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh đọc - hiểu văn bản

Hỏi: Xác định thể loại và phương thức biểu đạt?

Hỏi: Truỵên ngắn viết về ai? Về sự việc gì? Ai là nhân vật chính trong truyện?

- Thành và Thuỷ

- Việc chia tay của hai anh em vì bố mẹ đã li hôn

- Nhân vật chính là: Thành và Thuỷ

II. Đọc- hiểu văn bản:

1. Thể loại: Truyện ngắn.

- Phương thức: Tự sự (xen miêu tả và biểu cảm).

- Thuộc nhóm văn bản nhật dụng.

Hỏi: Xác định ngôi kể trong văn bản?

Ngôi kể ấy đem lại tác dụng gì?

- Ngôi kể: Ngôi kể thứ nhất (Tôi – Thành)

+ Là người chứng kiến 3 sự việc xảy ra

+ Là người trực tiếp chịu nỗi đau khi gia đình tan vỡ.

-Tác dụng:

+ Làm tăng tính chân thực của truyện.

+ Miêu tả sâu sắc tình cảm trong sáng và nỗi đau của 2 anh em trước bi kịch gia đình => làm tăng sức thuyết phục.

Hỏi: Tên truyện là “Cuộc ……búp bê” Tên truyện có liên quan gì đến ý nghĩa của truyện?

2. Tên truyện.

- Mượn chuyện những con búp bê phải chia tay nhau để nói lên một cách sâu sắc, thấm thía nỗi đau nghịch cảnh trong cuộc chia tay của những đứa trẻ vô tội, trong sáng thơ ngây.

- Tên truyện gợi lên một nghịch lí -> tạo sức hấp dẫn

Hỏi: Xác định bố cục của văn bản?

3. Bố cục: chia làm 3 đoạn

- Đoạn 1: Từ đầu đến “hiếu thảo như vậy”: Cuộc chia tay búp bê.

- Đoạn 2: Tiếp đến “trùm lên cảnh vật”: Cuộc chia tay với cô giáo và các bạn.

- Đoạn 3: Còn lại: Cuộc chia tay giữa hai anh em.

Hỏi: Hai bức tranh trong sách giáo khoa minh hoạ cho những sự việc nào?

(1 và 3)

Hỏi: Nếu đặt tên cho những bức tranh đó, em sẽ đặt tên như thế nào?

Hỏi: Thái độ và tâm trạng của 2 anh, em khi nghe mẹ giục chia đồ chơi hiện lên qua các cử chỉ nào?

4. Phân tích.

a. Tình cảm của hai anh em và cuộc chia tay búp bê:

* Tâm trạng của hai anh em khi nghe mẹ giục chia đồ chơi:

- Thuỷ:

+ Run lên bần bật, kinh hoàng

+ Đôi mắt tuyệt vọng, buồn thăm thẳm

+ Hai bờ mi đã sưng mọng lên vì khóc.

- Thành: Cắn chặt môi để khỏi bật ra tiếng khóc, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối.

Hỏi: Qua các chi tiết ấy cho thấy 2 anh em đang ở trong tâm trạng như thế nào?

-> Tâm trạng buồn khổ, đau xót và tuyệt vọng.

Hỏi: Tại sao hai anh em có tâm trạng như vậy?

-> Chúng hiểu khoảnh khắc chia đồ chơi là giờ chia tay đã đến.

-> Chúng vô cùng yêu thương nhau không muốn rời xa nhau.

Hỏi: Tình cảm của hai anh em được diễn tả qua những chi tiết nào?

* Tình cảm của 2 anh em:

- “Anh em tôi rất yêu thương nhau”

- Thuỷ ra sân vận động vá áo cho anh

- Thành giúp em học bài và chiều nào cũng đi đón em.

- Khi chia đồ chơi, Thành nhường hết đồ chơi cho em.

- Thuỷ hàng đêm thường đặt con vệ sĩ canh gác cho anh.

-> Tình cảm thân thiết, gần gũi, gắn bó, thương yêu, quan tâm chia sẽ lẫn nhau.

Hỏi: Hai con búp bê có ý nghĩa như thế nào đối với hai anh em Thành và Thuỷ?

* Cuộc chia búp bê:

- Hai con búp bê (Vệ sĩ và Em nhỏ)

+ Là đồ chơi thân thiết nhất của hai anh em

+ Là hình ảnh tượng trưng cho anh em ruột thịt luôn ở bên nhau.

Hỏi: Tại sao hai anh em phải chia búp bê?

- Lý do chia búp bê:

+ Cha mẹ li hôn, hai anh em phải rời xa nhau

+ Làm theo yêu cầu của mẹ

Hỏi: Cuộc chia búp bê diễn ra như thế nào?

- Diễn biến:

+ Thành: Lấy 2 con búp bê đặt sang 2 phía.

+ Thuỷ: Tru tréo, giận giữ “anh…? ”, sao anh ác thế!

+ Thành: Đặt con Vệ sĩ vào cạnh con Em nhỏ

+ Thuỷ: Lo lắng cho anh không có ai trông giấc ngủ bỗng nhiên vui vẻ: “Anh xem chúng đang cười kìa”.

Hỏi: Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia đồ chơi như thế nào? Em có nhận xét gì về tâm trạng của Thủy lúc này?

Mâu thuẫn

Hỏi: Tại sao Thuỷ vừa giận dữ xong lại vui vẻ?

Giận: Vì phải chia búp bê

-> Vui vẻ khi thấy hai con búp bê được ở bên nhau.

-> Tâm trạng của Thủy có sự mâu thuẫn. Một mặt Thuỷ không muốn chia rẽ hai con búp bê, mặt khác Thủy lại rất thương anh, sợ đêm đến không có con Vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh.

Hỏi: Cả hai anh em có muốn chia búp bê không? Qua đó thể hiên mơ ước gì của hai anh em?

-> Hai anh em không muốn chia búp bê => Anh em không muốn chia xa.

-> Cuộc chia tay búp bê cũng giống như cuộc chia tay của hai anh em Thành và Thuỷ là điều nghịch lí, tình cảm ruột thịt, trong sáng, gắn bó lại phải chia lìa.