Giáo án: Rút gọn câu - Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Thế nào là rút gọn:

- Giáo viên gọi học sinh đọc bài tập 1

Câu hỏi: Tìm những từ có thể làm chủ ngữ trong câu a? (Học sinh tìm ra phiếu học tập)

Câu hỏi: Cấu tạo 2 câu tục ngữ a và b có giá trị khác nhau?

Câu hỏi: Theo em tại sao chủ ngữ trong câu a bị lược bỏ?

Câu hỏi: Tìm thành phần câu đã bị lược bỏ?

I. Thế nào là rút gọn câu:

1. Bài tập

a. Bài tập 1:

Câu a: Thiếu chủ ngữ

Câu b: Có chủ ngữ (chúng ta)

b. Bài tập 2:

Những từ có thể làm chủ ngữ cho câu a là:

- Em...

- Chúng em...

- Người Việt Nam...

Mọi người…

Cau hỏi. Thêm những từ ngữ phù hợp vào những câu in đậm cho đầy đủ nghĩa?

Câu hỏi: Vì sao có thể lược bỏ cả thành phần chủ ngữ và chủ ngữ, vị ngữ ở 2 ví dụ trên?

c. Bài tập 3:

- Vì đây là một câu tục ngữ nhằm đưa ra lời khuyên cho mọi người hoặc nêu lên một nhận xét chung về đặc điểm của người Việt Nam ta.

d. Bài tập 4:

- Thành phần đã lược bỏ:

Đuổi theo nó

Mình đi Hà Nội

a. Hai, ba mgười đuổi theo nó. Rồi ba, bốn người, sáu, bảy người đuổi theo nó.

b. Ngày mai mình đi Hà Nội

- Lược bỏ được thành phần câu là do có ngữ cảnh vẫn bảo đảm được lượng thông tin truyền đạt

Câu hỏi: Nêu tác dụng của việc gút gọn câu?

- Tác dụng: Làm cho câu gọn hơn

Học sinh đọc ghi nhớ 1 sách giáo khoa - Trang 15

Kết luận:

Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần câu để tạo thành câu rút gọn.

* Tác dụng:

- Giúp câu gọn hơn, thông tin nhanh, tránh lặp từ ngữ.

- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ Chủ ngữ)

* Ghi nhớ: Sách giáo khoa - trang 15

Hoạt động 2. Hướng dẫn sử dụng câu rút gọn:

- Giáo viên gọi 1 học sinh đọc bài tập 1

Câu hỏi: Các câu in đậm thiếu thành phần nào?

Có nên rút gọn như vậy không? tại sao?

Câu hỏi: Cần thêm những từ ngữ nào vào câu rút gọn trong bài tập để thể hiện thái độ lễ phép?

Câu hỏi: Từ hai bài tập trên hãy cho biết: Khi gút gọn câu cần lưu ý những điểm gì?

II. Cách dùng câu rút gọn:

1. Bài tập:

Bài tập 1:

- Các câu đều thiếu chủ ngữ

- Không nên rút gọn như vậy vì nó khiến cho câu văn trở nên khó hiểu.

Bài tập 2:

b. Cần thêm từ "mẹ ạ"

Bài kiểm tra toán mẹ ạ!

- Một học sinh đọc ghi nhớ sách giáo khoa

2. Kết luận:

Khi rút gọn câu, cần:

- Tránh làm người đọc, người nghe hiểu sai hoặc không hiểu đầy đủ nội dung câu nói.

- Không biến câu nói thành câu cộc lốc, khiếm nhã.

2. Kết luận: Ghi nhớ: Sách giáo khoa - trang 16

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Giáo viên chia lớp thành các nhóm để thực hiện phần luyện tập

- Nhóm 1: Câu 1 a, b

- Nhóm 2: Câu 1 c, d

III. Luyện tập:

Bài tập 1:

- Câu b, c là câu gút gọn

+ Câu c: Rút gọn chủ ngữ

- Câu d: rút gọn nòng cốt câu

=> Là câu tục ngữ, nó nêu lên quy tắc ứng xử chung cho mọi người.

Hướng dẫn làm bài tập 2

Nhóm 3: Câu 2 a

- Nhóm 4: Câu 2 b

- Nhóm 5: Câu 3

Học sinh thảo luận

Nhóm trưởng trình bày

Các nhóm nhận xét

Giáo viên chốt

Bài tập 2:

a. (a, (Tôi) bước tới…

(thấy) cỏ cây…

…. lom khom…

….. lác đác…

Tôi (như) em…nước

Tôi (như) cái gia gia…nhà

(Tôi) dừng chân…

(Tôi cảm thấy chỉ có) một mảnh…

b,

(Người ta) đồn rằng…

(Vua) ban khen…

(Quan tướng) đánh giặc…

(Quan tướng) trở về…

=> Trong thơ, ca dao thường bắt gặp những câu rút gọn bởi vì thơ, thơ ca dao chuộng lối diễn đạt súc tích và số chữ trong một dòng rất hạn chế

- Hướng dẫn làm bài tập 3

3. Bài tập 3:

- Vì chú bé đã sử dụng ba câu rút gọn khiến chho người khách hiểu sai ý nghĩa.

+ Mất rồi (ý cậu bé: Tờ giấy mất rồi. Người khách hiểu: Bố cậu bé mất rồi)

+ Thưa … tối hôm qua (ý cậu bé: Tờ giấy mất vào tối hôm qua. Người khách hiểu: Bố cậu bé mất tối hôm qua)

+ Cháy ạ (ý cậu bé: Tờ giấy mất vì cháy. Người khách hiểu: Bố cậu bé mất vì cháy)

- Cần cẩn thận khi sử dụng câu gút gọn vì khi sử dụng câu rút gọn không đúng sẽ gây hiểu lầm.