Giáo án: Ôn tập văn biểu cảm - Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Hướng dẫn ôn tập khái niệm văn biểu cảm:

Câu hỏi 1: Thế nào là văn biểu cảm?

Câu hỏi 3: Khái niệm về văn miêu tả:

=> Văn miêu tả nhằm tái hiện lại đối tượng (người, vật, cảnh) nhằm dựng lên một chân dung đầy đủ chi tiết, sinh động về đối tượng để người đọc, người nghe có thể hình dung rõ ràng về đối tượng ấy.

I. Ôn lại khái niệm văn biểu cảm:

- Văn biểu cảm là kiểu văn bản bày tỏ tình cảm, thái độ và sự đánh giá của con người đối với thiên nhiên, cuộc sống.

- Muốn bày tỏ thái độ, tình cảm thông qua tự sự, miêu tả.

+ Cảm xúc là yếu tố đầu tiên, quan trọng. Đó là sự xúc động của con người trước vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống.

Chính sự xúc động ấy => nhu cầu biểu cảm.

Hoạt động 2. Phân biệt sự khác nhau giữa văn miêu tả và văn biểu cảm:

Ví dụ: Các yếu tố miêu tả trong văn biểu cảm:

- Ví dụ 1: “…. hai cây đứng đôi nhau trước tầm bình phong cổ, rộ lên hàng trăm đoá hoa ở đầu cành phơi phới như một lời chào hạnh phúc. ”

-“Cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng tiền. ”

=> So sánh (đoạn văn Hoa hải đường (B5))

Ví dụ 2:

“Phượng ở lại một mình”

“Phượng thức canh gác nhà trường, sân trường …………”

“Hoa phượng khóc …hoa phượng nở, hoa phượng nhớ…. ”

(Nhân hoá => hoa học trò) (B7)

Ví dụ 3: Tác giả miêu tả hàng loạt cảnh và con người An Giang bằng cách so sánh.

II. Phân biệt sự khác nhau giữa văn miêu tả và văn biểu cảm.

Hoạt động 3. Phân biệt sự khác nhau giữa văn tự sự và văn biểu cảm:

Hỏi: Khái niệm văn tự sự

=> Văn tự sự là kể lại 1 sự việc câu chuyện có nguyên nhân, diễn biến, kết quả để người đọc, người nghe có thê hiểu, nhớ và kể lại được.

Hỏi: Đọc lại bài “Kẹo mầm” (B11) hãy cho biết văn bản biểu cảm khác tự sự ở chỗ nào?

- Học sinh thảo luận và tự trả lời (câu chuyện như thế nào? xảy ra lúc nào? dụng ý kể)

- Kể lại câu chuyện về việc Đổi tóc rối rụng của mẹ, chị lấy kẹo mầm ăn.

=> Thể hiện tình cảm nhớ thương mẹ da diết của nhân vật

III: Phân biệt sự khác nhau giữa văn tự sự và văn biểu cảm.

Hỏi: Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò gì?

Chúng thực hiện nhiệm vụ biểu cảm như thế nào? Cho ví dụ?

- Giáo viên yêu cầu chỉ ra ví dụ?

+ Các đoạn văn sách giáo khoa (câu 1)

“tôi”

=> Sự khác nhau.

Hỏi: Bài văn biểu cảm thường sử dụng biện pháp tu từ nào?

Hỏi: Người ta nói ngôn ngữ văn biẻu cảm gần với thơ, em có đồng ý không? Tại sao?

3. Bài tập 3:

- Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò là phương tiện để người viết thể hiện thái độ, tình cảm và sự đánh giá của mình (nói cách khác tự sự miêu tả đóng vai trò làm giá đỡ, làm nền cho cảm xúc)

- Thiếu tự sự, miêu tả thì tình cảm mơ hồ không cụ thể, bởi vì tính cách cảm xúc của người phát sinh từ sự việc, cảnh vật cụ thể.

4. Bài tập 4:

Các bước thực hiện một bài văn biểu cảm

+ Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý

+ Bước 2: Lập dàn bài

+ Bước 3: Viết bài

+ Bước 4: Kiểm tra và sửa chữa bài

* Đề bài: Cảm nghĩ mùa xuân.

* Dàn bài gợi ý:

A. Mở bài.

- Nêu cảm nghĩ chung về mùa xuân

B. Thân bài: Những cảm nghĩ cụ thể về mùa xuân

a. Mùa xuân của thiên nhiên.

- Cảnh sắc, thời tiết, cây cỏ, chim muông.

b. Mùa xuân của con người:

Tuổi tác, nghề nghiệp, tâm trạng, suy nghĩ…

c. Phát biểu cảm nghĩ:

- Thích, không thích? Tại sao?

- Kể, bộc lộ cảm xúc.

- Vì sao mong đợi hoặc không mong đợi mùa xuân đến.

C. Kết bài

Mùa xuân đem lại cho ta biết bao suy nghĩ về mình và về mọi người.

5. Bài tập 5.

- Các biện pháp tu từ thường gặp trong biểu cảm: So sánh, ẩn dụ, nhân hoá, điệp ngữ.

- Ngôn ngữ văn biẻu cảm gần với thơ vì: Nó có mục đích biểu cảm như thơ.

+ Trong cách biểu cảm trực tiếp người viết sử dụng ngôi thứ nhất (em, tôi …) trực tiếp bộc lộ cảm xúc của mình bằng lời than, lời nhắn.

+ Trong cách biểu cảm gián tiếp, tình cảm được ẩn trong các hình ảnh.