Giáo án: Điệp ngữ - Giáo án Ngữ Văn lớp 7

Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu điệp ngữ và tác dụng:

- Giáo viên gọi học sinh đọc bài tập 1, phần I (Sách giáo khoa).

- Giáo viên gọi 1 học sinh đọc thuộc lòng đoạn đầu và cuối của bài thơ “Tiếng gà trưa”.

Hỏi: Chỉ ra những từ ngữ được lặp lại?

I. Điệp ngữ và tác dụng của điêp ngữ

1. Bài tập:

a. Bài tập 1:

- Từ được lặp lại:

“Nghe” => khổ thơ đầu: 3 lần

“Vì” => khổ thơ cuối: 4 lần.

Mở rộng:

- Sáo kêu vi vu trên không

Sáo kêu dìu dặt bên lòng Hồng Quân

(Tố Hữu)

- Hồ Chí Minh muôn năm!

Hồ Chí Minh muôn năm!

Hồ Chí Minh muôn năm!

Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần

(Tố Hữu)

- Đoạn đầu (2 khổ) và đoạn cuối (2

khổ) bài thơ "Lượm" - Tố Hữu.

* Nhận xét:

- Nghe: Điệp ngữ là 1 từ

- Sáo kêu: Điệp ngữ là 1 cụm từ.

Hồ Chí Minh: Điệp ngữ là 1 câu.

- Đoạn đầu và đoạn cuối bài "Lượm" điệp đoạn (Còn gọi là điệp khúc).

Hỏi: Qua bài tập 1,2 hãy chỉ rõ ra thế nào là điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ?

b. Bài tập 2:

- Tác dụng của việc lặp đi lặp lại:

=> “Nghe”: Nhấn mạnh cảm giác và hành động khi nghe tiếng gà trưa.

=> “Vì”: Nhấn mạnh lý do chiến đấu của người chiến sĩ.

Hoạt động 2. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu các dạng điệp ngữ.

- Giáo viên chép ba đoạn thơ vào bảng

Hỏi: So sánh điệp ngữ trong khổ thơ đầu của bài thơ “Tiếng gà trưa” với điệp ngữ trong 2 đoạn thơ sau, tìm đặc điểm của mỗi dạng.

- Học sinh có thể thực hiện theo nhóm bàn, nhóm trưởng phát biểu.

- Giáo viên + học sinh nhận xét, sửa chữa (nếu sai)

II. Các dạng điệp ngữ.

1. Bài tập:

a. Nghe xao động nắng trưa

Nghe bàn chân đỡ mỏi

Nghe gọi về tuổi thơ

=> Điệp ngữ cách quãng

b. Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu

Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn

Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm

Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều

(………. )

Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa

Thương em, thương em, thương em biết mấy.

(Phạm Tiến Duật)

=> Điệp ngữ nối tiếp

c. Cùng trong lại mà cùng chằng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

(Đoàn Thị Điểm)

Hỏi: Điệp ngữ có mấy dạng? Đó là những dạng nào?

- Học sinh trả lời - Giáo viên nhận xét. 1 học sinh đọc ghi nhớ 2

-> Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng. )

2. Kết luận:

*Ghi nhớ 2: Sách giáo khoa – Trang 152

Hoạt động 3. Hướng dẫn học sinh luyện tập:

- Giáo viên gọi 1 học sinh đọc bài tập1,3

- Học sinh thực hiện theo nhóm.

Trình bày ra bảng phụ.

- Nhóm trưởng các nhóm lên trình bày.

- Học sinh nhận xét cùng giáo viên sửa chữa (nếu sai)

- Học sinh đọc đoạn văn

- Giáo viên nêu câu hỏi: Trong đoạn văn đó việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm không? Tại sao?

Hỏi: Có thể sửa lại như thế nào?

- Học sinh sửa lại, đọc

- Học sinh nhận xét => Giáo viên sửa (nếu chưa hay, chưa đúng)

III. Luyện tập.

1. Bài tập 1:

- Đoạn văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh;

+ Điệp ngữ

=> “Một dân tộc đã gan góc” (2 lần)

=> “Dân tộc đó phải được” (2 lần)

+ Tác giả muốn nhấn mạnh ý chí gang thép, giành độc lập tự chủ của dân tộc Việt Nam.

+Khẳng định dân tộc ta được tự do và độc lập.

- Bài ca dao:

+ Điệp ngữ:

=> “đi cấy” (2 lần): Nhấn mạnh hoạt động của con người.

=> “Trông” (9 lần): Nhấn mạnh nỗi lo lắng nhiều bề của người nông dân đối với công việc làm ăn, cày cấy của mình.

2. Bài tập 3:

- Đoạn văn không sử dụng phép điệp ngữ mà mắc lỗi lặp từ ngữ khiến cho câu văn trở nên rườm rà, không trong sáng.

- Sửa lại: Bỏ bớt các từ trùng lặp, không cần thiết và viết gọn lại.