Soạn bài: Tổng kết về từ vựng (tiếp theo) - trang 135 sgk Ngữ văn 9 Tập 1
Bản 1 - Soạn bài: Tổng kết về từ vựng (tiếp theo) (siêu ngắn)
I. Sự phát triển chung của từ vựng
Câu 1 (trang 135 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Câu 2 (trang 135 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
- Phát triển nghĩa của từ: mũi (của người).
VD: mũi thuyền, mũi tàu, mũi tiến quân...
- Tăng số lượng từ ngữ:
+ Tạo thêm từ mới: sách đỏ, tiền khả thi, kinh tế tri thức,...
+ Mượn từ ngữ nước ngoài: cách mạng, dân quyền, cộng hòa, xà phòng, a-xít, ra-đi-ô, ti –vi, in-tơ-nét...
Câu 3 (trang 135 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Không có ngôn ngữ nào mà từ mượn chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng.
Bởi vì, nếu như vậy thì mỗi từ ngữ chỉ có một nghĩa và số lượng từ ngữ sẽ rất lớn, trí nhớ con người không thể nào nhớ hết.
Từ mượn
Câu 1 (trang 135 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Từ mượn là từ có nguồn gốc từ ngôn ngữ tiếng nước ngoài.
Câu 2 (trang 135 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Đáp án đúng là c.
Câu 3 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Những từ mượn như săm, lốp, ga, phanh… tuy cùng được mượn từ ngôn ngữ châu Âu nhưng đã được Việt hoá hoàn toàn, mỗi từ chỉ gồm 1 âm tiết, khác với các từ như a-xít, ra-đi-ô… tuy cũng được vay mượn nhưng chưa được Việt hoá hoàn toàn. Mỗi từ được cấu tạo bởi nhiều âm tiết.
Từ Hán Việt
Câu 1 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Từ Hán Việt là từ có nguồn gốc tiếng Hán (Trung Quốc) đã được người Việt sử dụng theo cách của mình.
Câu 2 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Đáp án đúng là b.
Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội
Câu 1 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
- Thuật ngữ là những từ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ nhất định.
- Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ chỉ dùng trong một nhóm người nhất định, tầng lớp xã hội nhất định.
Câu 2 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Vai trò của thuật ngữ trong đời sống xã hội hiện nay:
- Thuật ngữ phát triển là sự đánh giá sự phát triển của các lĩnh vực khoa học, sự đi lên của một đất nước. Đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
- Nếu không có thuật ngữ không thể nghiên cứu, học tập khoa học và công nghệ.
Câu 3 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Liệt kê một số từ ngữ là biệt ngữ xã hội:
- Trong nghề y: chuyên khoa ti vi, chuyên khoa moi tiền, …
- Trong nghề giáo: cháy giáo án, chuồn giờ, cúp học, trứng, phao, viêm màng túi
- Trong buôn bán: mấy vé, mấy xanh (đô la), cớm (công an)…
Trau dồi vốn từ
Câu 1 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Các hình thức trau dồi vốn từ:
- Nắm được đầy đủ, chính xác nghĩa của từ và dùng từ một cách chính xác trong từng trường hợp cụ thể
- Rèn luyện thêm những từ chưa biết để làm tăng vốn từ
Câu 2 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Giải nghĩa của từ
- Bách khoa toàn thư là từ điển bách khoa ghi đầy đủ tri thức của các ngành.
- Bảo hộ mậu dịch (chính sách) bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài.
- Dự thảo là thảo ra để đưa thông qua.
- Đại sứ quán là cơ quan đại diện chính thức và toàn diện của một nhà nước ở nước ngoài.
- Hậu duệ là chỉ con cháu của người đã chết.
- Khẩu khí là khí phách của con người toát ra từ lời nói.
- Môi sinh là môi trường sống của sinh vật.
Câu 3 (trang 136 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Sửa lỗi dùng từ
a) Sửa béo bổ thành béo bở
b) Sửa đạm bạc bằng tệ bạc.
c) Có thể thay tấp nập bằng tới tấp.
Bản 2 - Soạn bài: Tổng kết về từ vựng (tiếp theo) (siêu ngắn)
I. Sự phát triển chung của từ vựng
Câu 1 (trang 135 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Sơ đồ cách thức phát triển từ vựng:
Câu 2 (trang 135 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Phát triển nghĩa của từ: mũi (của người).
VD: mũi thuyền, mũi tàu, ...
- Tăng số lượng từ ngữ:
+ Tạo thêm từ mới: sách đỏ, tiền khả thi, kinh tế tri thức, ...
+ Mượn từ ngữ nước ngoài: cách mạng, dân quyền, cộng hòa, xà phòng, a-xít, ra-đi-ô, ...
Câu 3 (trang 135 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Không có ngôn ngữ nào mà từ mượn chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng.
Bởi nếu như vậy thì mỗi từ ngữ chỉ có một nghĩa và số lượng từ ngữ sẽ rất lớn, trí nhớ con người không thể nào nhớ hết.
II. Từ mượn
Câu 1 (trang 135 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Từ mượn là từ có nguồn gốc từ ngôn ngữ tiếng nước ngoài.
Câu 2 (trang 135 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Câu (c) là câu nhận định đúng
Câu 3 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Những từ mượn như săm, lốp, ga, xăng, phanh là những từ mượn đã được Việt hóa. Còn những từ như a-xít, ra-đi-ô, vi-ta-min là những từ mượn theo hình thức phiên âm.
III. Từ Hán Việt
Câu 1 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Từ Hán Việt là từ có nguồn gốc tiếng Hán đã được người Việt sử dụng theo cách của mình.
Câu 2 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Câu (b) là quan niệm đúng bởi vì nền văn hóa và ngôn ngữ của người Việt chịu ảnh hưởng rất lớn của ngôn ngữ Hán suốt mấy ngàn năm phong kiến, nó là bộ phận quan trọng của lớp từ mượn gốc Hán.
IV. Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội
Câu 1 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Thuật ngữ: là từ dùng trong một lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định.
- Biệt ngữ xã hội: những từ ngữ chỉ dùng trong một nhóm người nhất định, tầng lớp xã hội nhất định.
Câu 2 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Vai trò của thuật ngữ trong đời sống xã hội hiện nay:
- Thuật ngữ phát triển là sự đánh giá sự phát triển của các lĩnh vực khoa học, sự đi lên của một đất nước.
- Thuật ngữ là điều không thể thiếu khi muốn nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ.
- Phải dùng đúng thuật ngữ và tránh không được lạm dụng.
Câu 3 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Liệt kê một số từ ngữ là biệt ngữ xã hội:
- Trong nghề y: chuyên khoa ti vi, chuyên khoa moi tiền, …
- Trong nghề giáo: cháy giáo án, chuồn giờ, cúp học, bác sĩ gây mê (thầy cô dạy quá buồn ngủ)…
- Trong buôn bán: mấy vé, mấy xanh (đô la), cớm (công an)…
V. Trau dồi vốn từ
Câu 1 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Các hình thức trau dồi vốn từ
- Nắm được đầy đủ, chính xác nghĩa của từ và dùng từ một cách chính xác trong từng trường hợp cụ thể
- Rèn luyện thêm những từ chưa biết để làm tăng vốn từ
Câu 2 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Bách khoa toàn thư: từ điển bách khoa, ghi đầy đủ tri thức của các ngành.
- Bảo hộ mẫu dịch: chính sách bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hóa nước ngoài trên thị trường nước mình.
- Dự thảo: thảo ra để thông qua (động từ), bản thảo đưa ra để thông qua (danh từ).
- Đại sứ quán: cơ quan đại diện chính thức và toàn diện của một nhà nước ở nước ngoài do một đại sức đặc mệnh toàn quyền đứng đầu
- Hậu duệ: con cháu người đã chết.
- Khẩu khí: khí phách của con người toát ra qua lời nói.
- Môi sinh: môi trường sinh sống của sự vật.
Câu 3 (trang 136 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1): Sửa lỗi dùng từ
a.
- Sai về dùng từ béo bổ, béo bổ là từ dùng để chỉ thức ăn nuôi cơ thể.
- Sửa lại: dùng từ béo bở thay thế, béo bở mang lại nhiều lợi nhuận.
b.
- Sai về dùng từ đạm bạc – đạm bạc là sự ăn uống đơn giản, đáp ứng nhu cầu tối thiểu của cơ thể.
- Sửa lại: dùng từ tệ bạc thay thế - tệ bạc là hành động vô ơn không giữ trọng nghĩa tình.
c.
- Sai về cách dùng từ tấp nập – tấp nập là chỉ sự đông người qua lại.
- Sửa lại: dùng từ tới tấp, tới tấp là liên tiếp, dồn dập.
Bài trước: Soạn bài: Kiểm tra truyện trung đại - trang 134 sgk Ngữ văn 9 Tập 1 Bài tiếp: Soạn bài: Nghị luận trong văn bản tự sự - trang 138 sgk Ngữ văn 9 Tập 1