Soạn bài: Tổng kết phần văn bản nhật dụng - trang 94 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2
Bản 1/ Soạn bài: Tổng kết phần văn bản nhật dụng (siêu ngắn)
- Văn bản nhật dụng là loại văn bản đề cập, bàn luận, thuyết minh, tường thuật, miêu tả, đánh giá,... về những vấn đề, những hiện tượng gần gũi, bức xúc với cuộc sống của con người và cộng đồng. Đó là những vấn đề thường được nhắc đến trên báo chí, các phương tiện truyền thông hằng ngày. Ví dụ như tệ nạn xã hội, các quyền trẻ em, vấn đề môi trường, …Văn bản nhật dụng do đó bao gồm nhiều kiểu văn bản, nhiều thể loại khác nhau: truyện, kí, thơ, văn nghị luận.
II. Nội dung các văn bản nhật dụng đã học
| Lớp | Văn bản | Thể loại | Phương thức biểu đạt | Nội dung chính |
| 6 | Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử | Bút kí mang nhiều yếu tố hồi ký | Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả | Bảo vệ Di tích lịch sử |
| Bức thư của thủ lĩnh da đỏ | Viết thư | Nghị luận kết hợp với biểu cảm, thuyết minh | Bảo vệ, giữ gìn môi trường, quan hệ giữa thiên nhiên và con người. | |
| Động Phong Nha | Bút kí | Thuyết minh kết hợp miêu tả, biểu cảm | Bảo vệ cảnh quan môi trường, thắng cảnh và khai thác du lịch | |
| 7 | Cổng trường mở ra | Tùy bút | Biểu cảm kết hợp với tự sự | Nhà trường đối với học sinh |
| Mẹ tôi | Tùy bút | Biểu cảm kết hợp với tự sự | Quan hệ thiêng liêng của tình mẹ con, vai trò của người mẹ | |
| Cuộc chia tay của những con búp bê | Truyện ngắn | Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm. | Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm. Gia đình và quyền được học tập của con cái | |
| Ca Huế trên sông Hương | Bút ký | Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm | Giữ gìn bản sắc văn hóa | |
| 8 | Thông tin về ngày trái đất năm 2000- Tài liệu của Sở khoa học- công nghệ Hà Nội | Thông báo | Nghị luận kết hợp với hành chính. | Vấn đề môi trường |
| Ôn dịch thuốc lá | Xã luận | Thuyết minh kết hợp với nghị luận, biểu cảm | Tệ nạn hút thuốc lá | |
| Bài toán dân số | Nghị luận | Nghị luận kết hợp với tự sự, thuyết minh. | Dân số, kế hoạch hóa gia đình và tương lai loài người | |
| 9 | Phong cách Hồ Chí Minh | Nghị luận | Nghị luận kết hợp với biểu cảm. | Việc hội nhập và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc |
| Đấu tranh cho một thế giới hòa bình | Xã luận | Nghị luận kết hợp với biểu cảm | Bảo vệ hòa bình, chống chiến tranh | |
| Tuyên bố thế giới về sự sống còn bảo vệ và phát triển trẻ em | Tuyên bố | Nghị luận kết hợp với thuyết minh | Vấn đề nhân quyền |
III. Hình thức văn bản nhật dụng
- Phương thức biểu đạt của văn bản nhật dụng khá phong phú, đa dạng (kết hợp nhiều phương thức biểu đạt trong một văn bản).
- Giống như tác phẩm văn chương, văn bản nhật dụng thường không chỉ dùng một phương thức biểu đạt mà kết hợp nhiều phương thức biểu đạt để tăng tính thuyết phục.
IV. Phương pháp học văn bản nhật dụng.
Xem các lưu ý khi học văn bản nhật dụng trong SGK – trang 96.
Bản 2/ Soạn bài: Tổng kết phần văn bản nhật dụng (siêu ngắn)
I. Khái niệm văn bản nhật dụng
Câu 1 (trang 94 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Văn bản nhật dụng không phải là kiểu văn bản. Trong chương trình đã học 6 phương thức biểu đạt, ứng với sáu kiểu văn bản là: tự sự, biểu cảm, miêu tả, nghị luận, thuyết minh, hành chính – công vụ. Văn bản nhật dụng chỉ tính chất cập nhật, gần gũi, bức thiết đối với đời sống. Đó là những vấn đề thường được nhắc đến trên báo chí, các phương tiện truyền thông hằng ngày.
Ví dụ như tệ nạn xã hội, các quyền trẻ em, vấn đề môi trường, …Văn bản nhật dụng do đó bao gồm nhiều kiểu văn bản, nhiều thể loại khác nhau: truyện, kí, thơ, văn nghị luận.
II. Nội dung các văn bản nhật dụng đã học
Lớp 6
| Tên văn bản | Tác giả | Nội dung | Hình thức thể hiện |
|---|---|---|---|
| Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử | Thuý Lan | Di tích lịch sử | Tự sự, miêu tả và biểu cảm |
| Bức thư của thủ lĩnh da đỏ | Xi-át-tơn | Quan hệ giữa thiên nhiên và con người | Nghị luận và biểu cảm |
| Động Phong Nha | Trần Hoàng | Danh lam thắng cảnh | Thuyết minh và miêu tả |
Lớp 7
| Tên văn bản | Tác giả | Nội dung | Hình thức thể hiện |
|---|---|---|---|
| Cổng trường mở ra | Lí Lan | Giáo dục | Tự sự và biểu cảm |
| Mẹ tôi | Ét-môn-đô đơ A-mi-xi | Vai trò của người phụ nữ | Tự sự |
| Cuộc chia tay của những con búp bê | Khánh Hoài | Mái ấm gia đình | Tự sự và miêu tả |
| Ca Huế trên sông Hương | Hà ánh Minh | Văn hoá | Thuyết minh và miêu tả |
Lớp 8
| Tên văn bản | Tác giả | Nội dung | Hình thức thể hiện |
|---|---|---|---|
| Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000 | Sở Khoa học – Công nghệ Hà Nộ | Môi trườn | Nghị luận |
| Ôn dịch, thuốc lá | Nguyễn Khắc Viện | Tệ nạn ma tuý, thuốc lá | Thuyết minh, nghị luận và biểu cảm |
| Bài toán dân số | Thái An | Dân số và tương lai loài người | Nghị lu |
Lớp 9
| Tên văn bản | Tác giả | Nội dung | Hình thức thể hiện |
|---|---|---|---|
| Đấu tranh cho một thế giới hoà bình | G. G. Mác-két | Bảo vệ hoà bình, chống chiến tranh | Nghị luận và biểu cảm |
| Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em | Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em | Quyền trẻ em | Nghị luận |