Soạn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý - trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2
Bản 1/ Soạn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý (siêu ngắn)
Nội dung chính của bài
- Nghĩa tường minh: Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
- Hàm ý: Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu, nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy được.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút! ”, em thấy: anh thanh niên muốn bày tỏ sự tiếc nuối của mình khi phải chia tay với mọi người nhưng không thể nói thẳng ra.
Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Câu nói: “Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này! ” là câu không chứa hàm ý.
Luyện tập
Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
a. Câu: “Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy” cho thấy hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên => Thể hiện sự tiếc nuối.
b. Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi xoa là:
- Mặt đỏ ửng (ngượng).
- Nhận lại chiếc khăn (không tránh được).
- Quay vội đi (quá ngượng).
Qua các hình ảnh này, có thể thấy cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng. Cô ngượng vì định kín đáo để lại chiếc khăn lại làm kỉ vật cho người thanh niên, thế mà anh lại quá thật thà, tưởng cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Hàm ý của câu in đậm trong đoạn văn: “Tuổi già cần nước chè, ở Lào Cai đi sớm quá”.
Hàm ý: “Ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy. ”
Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Câu chứa hàm ý: “Cơm chín rồi”.
Hàm ý: Bé Thu muốn bảo ông Sáu vô ăn cơm.
Câu 4 (trang 75 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Đoạn trích có hai câu in đậm mới nghe có vẻ như chứa hàm ý nhưng thực ra không phải. Câu “Hà, nắng gớm, về nào”: là câu nói lảng. Câu “Tôi thấy người ta đồn... ” là câu nói dở dang của bà Hai (vì bị ông Hai ngắt lời).
Bản 2/ Soạn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý (siêu ngắn)
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
Câu 1 (trang 75 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Câu "Trời ơi, chỉ còn có năm phút! ": không chỉ thông báo về thời gian mà còn bộc lộ sự luyến tiếc của anh thanh niên khi phải xa người họa sĩ và cô kĩ sư, nhưng không thể nói thẳng ra vì anh còn ngại ngùng, xấu hổ.
Câu 2 (trang 75 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Câu nói: - Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này! - Không mang ẩn ý gì cả
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 75 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
a. Câu "Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. ", đặc biệt là cụm từ tặc lưỡi. Người kể chuyện không nói rõ là người hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay, nhưng qua hình ảnh này, người đọc hiểu được điều đó.
b.
- Thái độ của cô gái được miêu tả qua các từ ngữ: mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, vội quay đi. Những từ ngữ này cho thấy cô gái rất ngượng, đành phải nhận lại chiếc khăn và muốn giấu đi sự xấu hổ của mình với anh thanh niên thì ít và với người họa sĩ thì nhiều.
- Thì ra, vì cảm mến, cô gái định để lại chiếc khăn mùi soa lại cho người thanh niên làm kỉ vật nhưng anh ta không nghĩ ra, tưởng cô bỏ quên nên đã thật thà đem trả lại. Những điều này được tác giả khéo léo ngụ ý.
Câu 2 (trang 75 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
"Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá" là câu có hàm ý, có thể hiểu là: Người họa sĩ chưa kịp uống hết nước chè mà đã phải đi rồi.
Câu 3 (trang 75 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
- Câu chứa hàm ý: "- Cơm chín rồi! "
- Hàm ý: Bảo ông Sáu vô ăn cơm đi.
Câu 4 (trang 75 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Câu "- Hà, nắng gớm, về nào…" không có hàm ý gì, chỉ là câu đánh trống lảng;
Câu "- Tôi thấy người ta đồn…" không có hàm ý gì mà chỉ là câu nói bỏ lửng.
Hai câu này không phải là câu mang hàm ý.
Bài trước: Soạn bài: Nói với con - Y Phương Bài tiếp: Soạn bài: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ - Ngữ văn 9