Soạn bài: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga - Nguyễn Đình Chiểu (trang 115 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)
Bản 1 - Soạn bài: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (siêu ngắn)
Bố cục: 2 phần
- Phần 1 (14 câu đầu): Lục Vân Tiên đánh cướp.
- Phần 2 (còn lại): Lục Vân Tiên gặp Kiều Nguyệt Nga.
Nội dung bài học
Đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga thể hiện khát vọng hành đạo giúp đời của tác giả và khắc họa những phẩm chất đẹp đẽ của hai nhân vật: Lục Vân Tiên tài ba, dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài; Kiều Nguyệt Nga xinh đẹp, hiền hậu, nết na, ân tình.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 115 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Truyện Lục Vân Tiên được sáng tác theo kết cấu truyền thống dó là truyện kể dân gian, kết thúc có hậu. Nhân vật thường có hai tuyến là chính diện và phản diện. Những nhân vật chính diện trải qua gian khổ, khó khăn cuối cùng chiến thắng và được đền đáp. Đối với tác phẩm tuyên truyền đạo đức thì kết cấu như vậy khuyến khích, động viên người đọc noi theo những tấm gương đạo đức được biểu dương trong tác phẩm.
Câu 2 (trang 115 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Phẩm chất Lục Vân Tiên:
- Lục Vân Tiên là mẫu người hào hiệp, sẵn sàng xả thân vì nghĩa => mang phẩm chất anh hùng, dũng cảm,
- Anh là một người coi trọng lễ nghĩa, trọng nghĩa khí: cứu người không mong trả ơn, có tấm lòng cảm thông, không muốn Nguyệt Nga ra khỏi xe tránh làm ảnh hưởng đến danh dự, tiết nghĩa của nàng.
Câu 3 (trang 115 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Nét đẹp tâm hồn của Kiều Nguyệt Nga:
- Nàng là người con hiếu thảo: vâng lời cha mẹ làm lễ nghi gia dù lòng không muốn.
- Tính cách thùy mị, nết na, có học thức, lời nói khiêm nhường, mực thước; thái độ kính trọng, hàm ơn.
- Trọng tình nghĩa: nhận sự cứu giúp của Vân Tiên, mong được trả ơn chàng.
Câu 4 (trang 115 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Nhân vật trong đoạn trích được miêu tả chủ yếu qua hành động, ngôn ngữ và cử chỉ. Vân Tiên bộc lộ tính cách qua hành động đánh cướp, qua việc yêu cầu hai người chớ vội ra ngoài xe, từ chối Nguyệt Nga đền ơn.
Truyện Lục Vân Tiên gần với truyện dân gian (truyền thuyết, cổ tích, truyện thơ Nôm bình dân…), kể theo trình tự thời gian, nhân vật nhất quán tốt và xấu.
Câu 5 (trang 115 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Ngôn ngữ của tác giả trong đoạn trích: mộc mạc, bình dân, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày, mang đậm màu sắc Nam Bộ.
Luyện tập
Sắc thái riêng từng lời thoại của mỗi nhân vật trong đoạn trích:
- Lục Vân Tiên: mạnh mẽ, dứt khoát, hùng hồn (với Phong Lai), nhẹ nhàng với Nguyệt Nga.
- Phong Lai: hung dữ, ngạo mạn, ngông nghênh, gian ác và vô học.
- Nguyệt Nga: dịu dàng, lễ pép, đoan trang.
Bản 2/ Soạn bài: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (siêu ngắn)
Bố cục
- Phần 1 (14 câu đầu): Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
- Phần 2 (Còn lại): Cuộc nói chuyện giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga
Câu 1 (trang 115 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Truyện Lục Vân Tiên có kiểu kết cấu ước lệ theo khuôn mẫu của truyện cổ tích: Người tốt gặp gian truân, bị kẻ xấu hãm hại nhưng được phù trợ và cứu giúp, cuối cùng được đền đáp xứng đáng, kẻ xấu bị trừng trị. Đây là loại truyện thể hiện khát vọng cháy bỏng của nhân dân: "Ở hiền gặp lành, cái thiện luôn chiến thắng cái ác".
Câu 2 (trang 115 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Hình ảnh Lục Vân Tiên trong đoạn trích là một chàng trai nghĩa hiệp, tài giỏi, không chịu nổi cảnh "bất bình"
- Hành động đó thể hiện tính cách anh hùng, tài năng và tấm lòng cao thượng của Vân Tiên
- Thái độ cư xử của Vân Tiên với Kiều Nguyệt Nga sau khi đánh cướp cũng thể hiện rõ bản chất của con người hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài, từ tâm, nhân hậu.
Câu 3 (trang 115 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Qua lời lẽ nàng giãi bày với Lục Vân Tiên, có thể thấy nàng là một cô gái khuê các, thùy mị, nết na, có học thức, cách xưng hô "quân tử", "tiện thiếp" khiêm nhường; cách nói văn vẻ, dịu dàng, mực thước, cách trình bày vấn đề rõ ràng, khúc chiết vừa đáp ứng đầy đủ những điều thăm hỏi ân cần của Lục Vân Tiên, vừa thể hiện chân thà. Nàng là người chịu ơn cứu mạng, Vân Tiên đã cứu cả cuộc đời trong trắng của nàng. Nàng nguyện lấy thân mình để trả ơn cho chàng. Nàng là một người trọng tình nghĩa, có ơn phải trả.
Câu 4 (trang 115 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Nhân vật trong đoạn trích chủ yếu được miêu tả qua hành động cử chỉ.
- Truyện Lục Vân Tiên gần với loại truyện dân gian đã được học.
Câu 5 (trang 115 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Ngôn ngữ của tác giả trong đoạn trích: mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường, mang màu sắc địa phương Nam Bộ. Nó có phần thiếu trau chuốt, uyển chuyển nhưng lại phù hợp với ngôn ngữ kể, rất tự nhiên, dễ đi vào quần chúng. Ngôn ngữ đa dạng, phù hợp với diễn biến trình tự tính cách nhân vật.
Luyện tập
Sắc thái riêng từng lời thoại của mỗi nhân vật trong đọan trích (Phong Lai, Vân Tiên, Nguyệt Nga).
- Phong Lai: Giọng ngang tàng, hống hách, kiêu căng.
- Vân Tiên
+ Khi nói chuyện với Phong Lai: Cương quyết.
+ Khi nói chuyện với chủ tớ Kiều Nguyệt Nga: quan tâm, nhã nhặn, giữ khoảng cách.
- Kiều Nguyệt Nga: giọng cảm kích, biết ơn, chân thành, nhẹ nhàng, đầy thiện cảm khi nói chuyện với Lục Vân Tiên.
Bài trước: Soạn bài: Thúy Kiều báo ân báo oán - trang 108 sgk Ngữ văn 9 Tập 1 Bài tiếp: Soạn bài: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - trang 117 sgk Ngữ văn 9 Tập 1