Soạn bài: Phép phân tích và tổng hợp - trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 2
Bản 1/ Soạn bài: Phép phân tích và tổng hợp (siêu ngắn)
Kiến thức cơ bản
- Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật, hiện tượng mà người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh đối chiếu, … và cả phép lập luận, giải thích, chứng minh.
- Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Phép tổng hợp thường được thực hiện ở cuối văn bản.
- Phân tích và tổng hợp là hai thao tác có mối quan hệ biện chứng và bổ sung cho nhau.
I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp
Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
a. Vấn đề bàn luận: Cách ăn mặc, trang phục.
- Hai luận điểm chính:
+ Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh chung, thích hợp từng công việc, hoàn cảnh.
+ Ăn mặc phù hợp với đạo đức, giản dị, hòa mình với cộng đồng.
- Các luận điểm trên được diễn đạt bằng phép lập luận phân tích.
b.
Những biểu hiện “quy tắc ngầm” trong cách ăn mặc, tác giả kết lại vấn đề bằng phương thức lập luận tổng hợp:
- Ăn cho mình, mặc cho người.
- Y phục xứng kì đức.
Luyện tập
Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Tác giả sử dụng lập luận làm rõ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”:
- Học vấn là thành quả của nhân loại, do tích lũy dần. Sách là phương tiện lưu giữ thành quả đó.
- Nếu không lưu lại trong quá khứ thì làm lại từ đầu, do đó, có tiến lên cũng là đi lùi lại.
Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Phân tích những lí do phải chọn sách để đọc:
- Sách nhiều khiến người ta đọc không chuyên sâu, tạo thói xấu hư danh, nông cạn.
- Dễ lãng phí thời gian do đọc những cuốn sách không có giá trị, dễ bị lạc hướng.
- Sách có loại chyên môn, có loại thường thức, chúng liên quan với nhau, nhà chuyên môn cũng cần đọc sách thường thức.
Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách:
- Không đọc thì không có điểm xuất phát cao.
- Đọc sách là con đường ngắn nhất để tiếp nhận tri thức.
- Không chọn lọc sách thì đời người ngắn ngủi không đọc xuể, đọc không có hiệu quả.
- Đọc ít mà kỹ quan trọng hơn đọc nhiều mà không ích lợi gì.
Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):
Vai trò của phân tích trong lập luận:
- Làm sáng tỏ luận điểm và tăng sức thuyết phục.
- Giúp người đọc hiểu đúng và cặn kẽ vấn đề.
Bản 2/ Soạn bài: Phép phân tích và tổng hợp (siêu ngắn)
I, Tìm hiểu phép phân tích và tổng hợp
a, - Ở đoạn mở đầu, tác giả nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc nhằm gợi ra vấn đề về tính chỉnh tề, đồng bộ, thích hợp trong sử dụng trang phục.
- 2 luận điểm chính của văn bản:
+ Ăn mặc phải phù hợp với hoàn cảnh và công việc
+ Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức, giản dị, hoà mình với cộng đồng.
Các luận điểm trên được diễn đạt bằng phép lập luận phân tích.
b,
- Từ việc phân tích những biểu hiện cụ thể của những “quy tắc ngầm” trong ăn mặc, tác giả đã kết lại vấn đề bằng phương thức lập luận tổng hợp
- Phần lập luận tổng hợp thường được đặt ở cuối đoạn hoặc cuối bài.
II, Luyện tập
Câu 1 (trang 10 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Để trả lời câu hỏi “Tại sao đọc sách là một con đường quan trọng của học vấn? ”, tác giả đã lần lượt triển khai phân tích các ý:
- Học vấn là thành quả tích lũy của nhân loại, được lưu giữ truyền cho đời sau
- Muốn tiến lên thì phải nắm vững những học vấn đã được lưu truyền trong sách
- Đọc sách là hưởng thụ thành quả về tri thức kinh nghiệm của hàng nghìn năm của nhân loại, đó là tiền đề cho sự phát triển của mỗi người.
Câu 2 (trang 10 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
Tác giả đã phân tích những lí do phải lựa chọn sách đọc theo các ý:
- Số lượng sách nhiều, chất lượng lại khác nhau;
- Phải chọn cuốn sách cơ bản, đích thực để đọc không chọn sách vô thưởng vô phạt
- Có sách chuyên môn, có sách thường thức; giữa tri thức chuyên môn và tri thức thường thức lại có quan hệ với nhau.
Câu 3 (trang 10 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2): Tác giả đã đưa ra tầm quan trọng của cách đọc sách
- Đọc sách thì mới có điểm xuất phát cao;
- Muốn tiếp cận tri thức một cách nhanh nhất thì phải đọc sách.
- Đọc ít mà đọc kĩ thì sẽ tập thàn nếp suy nghĩ sâu xa, tưởng tượng tự do đến mức làm thay đổi khí chất
- Có hai loại sách cần đọc là sách về kiến thức phổ thông và sách về kiến thức chuyên ngành
Câu 4 (trang 10 Ngữ Văn lớp 9 Tập 2):
- Phân tích là một thao tác bắt buộc mà tính tất yêu trong văn bản nghị luận
- Phép phân tích giúp chúng ta hiểu sâu sắc, cụ thể các đặc điểm của đối tượng mà chúng ta đang quan tâm. Từ đó đưa ra kết luận đúng đắn
- Phân tích tổng hợp giúp cho người đọc người nghe nhân thức đúng hiểu đúng vấn đề.
Bài trước: Soạn bài: Khởi ngữ - trang 7 sgk Ngữ văn 9 Tập 2 Bài tiếp: Soạn bài: Luyện tập phân tích và tổng hợp - trang 11 sgk Ngữ văn 9 Tập 2