Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo) - trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 1
Những phương thức để phát triển từ vựng tiếng Việt:
- Tạo từ ngữ mới để làm cho vốn từ ngữ tăng lên cũng là một cách để phát triển từ vựng tiếng Việt.
- Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài cũng là một cách để phát triển từ vựng tiếng Việt. Bộ phận từ mượn quan trọng nhất trong tiếng Việt là từ mượn tiếng Hán.
Tạo từ ngữ mớiCâu 1 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
- Điện thoại di dộng: điện thoại vô tuyến nhỏ mang theo người, được sử dụng trong vùng phủ sóng của cơ sở cho thuê bao.
- Điện thoại nóng: Điện thoại dành riêng để tiếp nhận và giải quyết những vấn đề khẩn cấp bất kỳ lúc nào.
- Kinh tế trí thức: Nền kinh tế dựa chủ yếu vào việc sản xuất lưu thông phân phối cá sản phẩm có hàm lượng tri thức cao.
- Đặc khu kinh tế: Khu vực dành riêng để thu hút vốn và công nghệ nước ngoài, với những chính sách có ưu đãi.
- Sở hữu trí tuệ: Quyền sở hữu đối với sản phẩm do hoạt động trí tuệ mang lại, được pháp luật bảo hộ như: quyền tác giả, phát minh, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp…
Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Giải thích nghĩa:
- Lâm tặc: kẻ cướp tài nguyên rừng.
- Tin tặc: kẻ dùng kỹ thuật thâm nhập trái phép vào dữ liệu trên máy tính của người khác để khai thác, phá hoại.
Một số từ mới xuất hiện theo mô hình đó:
x + trường: chiến trường, công trường, nông trường, ngư trường…
x + hoá: ô xi hoá, lão hoá, cơ giới hoá, điện khí hoá…
x + điện tử: thư điện tử, chính phủ điện tử, thương mại điện tử…
Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoàiCâu 1 (trang 73 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Những từ Hán Việt trong hai đoạn trích:
a) thanh minh, tiết, lễ, tảo mộ, hội, đạp thanh, yến anh, bộ hành, xuân, tài tử, giai nhân.
b) Bạc mệnh, duyên, phận, thần, linh, chứng giám, thiếp, đoan trang, tiết, trinh bạch, ngọc (không kể tên riêng).
Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Những từ ngữ để chỉ khái niệm tương ứng
a) AIDS: bệnh mất khả năng miễn dịch, gây tử vong.
b) ma-két-tinh: Để chỉ khái niệm nghiên cứu một cách có hệ thống những điều kiện để tiêu thụ hàng hoá như nghiên cứu nhu cầu thì hiếu khách hàng…
Nguồn gốc: Do tiếng Việt chưa có những từ ngữ chỉ khái niệm trên nên phải mượn từ tiếng nước ngoài.
Ngoài cách thức phát triển từ ngữ bằng cách tạo ra từ ngữ mới, từ vựng tiếng Việt còn được phát triển bằng cách mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
Luyện tậpCâu 1 (trang sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Một số mô hình có khả năng tạo ra từ ngữ mới theo kiểu x+ tặc là:
- X+ học: toán học, vật lí học, sử học.
- X+ hóa: ô xi hóa, hợp tác hóa, kiên cố hóa.
- X + nghiệp: nông nghiệp, nông nghiệp, ngư nghiệp.
Câu 2 (trang sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Những từ ngữ mới xuất hiện gần đây:
- Cầu truyền hình: hình thức truyền hình tại chỗ cuộc giao lưu, đối thoại qua hệ thống ca-me-ra giữa các địa điểm có khoảng cách xa nhau.
- Cơm bụi: cơm giá rẻ, bán trong các quán sơ sài, tạm bợ chủ yếu phục vụ sinh viên, thợ thuyền.
- Đa dạng sinh học: đa dạng về nguồn gen, về giống loại sinh vật trong tự nhiên.
- Công viên nước: công viên chủ yếu có các trò giải trí dưới nước như: trượt nước, bơi thuyền, tắm biển nhân tạo,...
- Thương hiệu: nhãn hiệu thương mại.
Câu 3 (trang sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Từ mượn tiếng Hán |
Từ mượn ngôn ngữ châu Âu |
- mãng xà - ca sĩ - biên phòng - nô lệ - tham ô - tô thuế - phê bình - phê phán |
- xà phòng - ô tô - radiô - ôxi - ca nô |
Câu 4 (trang sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
Từ vựng được phát triển bằng những hình thức:
- Phát triển nghĩa của từ.
- Phát triển về số lượng từ ngữ: tạo từ ngữ mới hoặc mượn tiếng nước ngoài.
- Từ vựng của một ngôn ngữ không thể không thay đổi. Do tự nhiên, xã hội luôn vận động, phát triển không ngừng. Nhận thức của con người về thế giới cũng phát triển thay đổi theo. Nếu từ vựng của một ngôn ngữ không thay đổi thì ngôn ngữ đó không thể đáp ứng nhu cầu giao tiếp, nhận thức của con người bản ngữ.
Bản 2/ Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo) (siêu ngắn)I, Tạo từ ngữ mới
1,
- Điện thoại di động: Có kích thước nhỏ, mang theo người, dùng để liên lạc
- Quyền sở hữu trí tuệ: Quyền sở hữu những sản phẩm lao động trí tuệ của con người
- Kinh tế tri thức: Nền kinh tế hoạt động chủ yếu dựa trên sản phẩm có hàm lượng tri thức cao
- Đặc khu kinh tế: Khu vực dành riêng để thu hút vốn, công nghệ nước ngoài với ưu đãi riêng
2,
- Không tặc: Những kẻ đ cướp trên máy bay
- Hải tặc: Những kẻ chuyên đi cướp biển
- Lâm tặc: Những kẻ khai thác bất hợp pháp tài nguyên rừng
- Tin tặc: Những kẻ ăn cắp dự liệu thông tin trên mạng
II, Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài1,
a, thanh minh, lễ, tiết, tảo mộ, hội, đạp thanh, yến anh, bộ hành, xuân, tài tử, giai nhân
b, bạc mệnh, duyên, phận, thần, linh, chứng giám, thiếp, đoan trang, tiết, trinh bạch, ngọc
2,
a, AIDS
b, Maketing
Những từ này đều là từ mượn tiếng Anh
Luyện tậpCâu 1 (trang 74 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- X + trường: thị trường, chiến trường, thương trường, thao trường, lâm trường, công trường..
- X + tập: học tập, kiến tập, sưu tập, tuyển tập, toàn tập...
- X + học: văn học, hóa học, sử học, khảo cổ học, thực vật học, tâm lí học, khoa học
Câu 2 (trang 74 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Thương hiệu: nhãn hiệu thương mại có uy tín trên thị trường
- Cơm bụi: cơm giá rẻ, thường bán ở những quán nhỏ, tạm bợ
- Đường cao tốc: Đường dành cho các loại xe di chuyển với tốc độ cao
- Vua đầu bếp: Người có khả năng nấu ăn ngon, sáng tạo
- Công viên nước: nơi chủ yếu diễn ra các trò chơi liên quan đến nước
Câu 3 (trang 74 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Từ mượn tiếng Hán: mãng xà, biên phòng, tham ô, tô thuế, phê bình, phê phán, ca sĩ, nô lệ
- Từ mượn ngôn ngữ châu Âu: xà phòng, ô tô, ra đi ô, cà phê, ca nô
Câu 4 (trang 74 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
- Cách phát triển từ vựng
+ Bổ sung ý nghĩa cho từ ngữ đã có
+ Tăng số lượng từ ngữ bằng cách kết hợp các từ với nhau hoặc vay mượn tiếng nước ngoài
- Ngôn ngữ của một ngôn ngữ rất khó để thay đổi tuy nhiên nó có thể làm mới mình hoặc làm giàu mình lên bằng những cách trên.
Bài trước: Soạn bài: Hoàng Lê nhất thống chí - Ngô Gia Văn Phái (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 1)