Tổng kết phần văn (trang 130 Ngữ văn 8 tập 2)
| Văn bản | Tác giả | Thể loại | Giá trị nội dung chủ yếu |
|---|---|---|---|
| Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác | Phan Bội Châu | Thất ngôn bát cú đường luật | Phong thái thong thả, ung dung, khí phách hiên ngang kiên cường của người chiến sĩ cách mạng yêu nước trước cảnh tù đày. |
| Đập đá ở Côn Lôn | Phan Châu Trinh | Thất ngôn bát cú đường luật | Ngợi ca người anh hùng với tấm lòng trung hiếu với đất nước, tư thế hiên ngang với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. |
| Muốn làm thằng Cuội | Tản Đà | Thất ngôn bát cú đường luật | Thể hiện tâm trạng ngao ngán, buồn chán trước thực tại u tối |
| Hai chữ nước nhà | Trần Tuấn Khải | Song thất lục bát | Thể hiện tình yêu dất nước sâu sắc và nỗi buồn khi đất nước bị quân giặc xâm lấn |
| Nhớ rừng | Thế Lữ | Tự do | Mượn lời con hổ bị nhốt trong vườn bách thú để biểu thị nỗi chán ghét thực tại tầm thường, tù túng và niềm khao khát có được tự do mãnh liệt. |
| Ông đồ | Vũ Đình Liên | Ngũ ngôn | Thể hiện tình cảnh đáng thương của “ông đồ” một cách sâu sắc qua đó toát nhằm thể hiện niềm thương cảm chân thành trước một lớp người xưa đang tàn tạ và nỗi nhớ da diết những giá trị xưa cũ. |
| Quê hương | Tế Hanh | Tự do | Bức tranh về một làng quê miền biển tươi sáng, sinh động đã làm nổi bật lên hình ảnh con người lao động khỏe khoắn, đầy sức sống. Qua đó ta cũng thấy được tình cảm yêu quê hương và đất nước của nhà thơ. |
| Khi con tu hú | Tố Hữu | Lục bát | Thể hiện lòng yêu cuộc sống sâu sắc và niềm khát khao có được tự do đến cháy bỏng của người chiến sĩ khi bị cảnh tù đày. |
| Tức cảnh Pác Bó | Hồ Chí Minh | Thất ngôn tứ tuyệt | Phong thái ung dung và tình yêu thiên nhiên vô bờ của Hồ Chủ tịch trong cuộc sống cách mạng đầy khó khăn, gian khổ ở núi rừng Pác Bó. |
| Ngắm trăng | Hồ Chí Minh | Thất ngôn tứ tuyệt | Tình yêu thiên nhiên đến say mê và phong thái ung dung của Hồ Chí Minh ngay cả khi bị cảnh ngục tù cực khổ tối tăm. |
| Đi đường | Hồ Chí Minh | Thất ngôn tứ tuyệt | Từ việc đi đường núi đã làm nổi bật chân lí: vượt qua gian lao chồng chất sẽ có ngày đi đến thắng lợi vẻ vang. |
| Chiếu dời đô | Lí Công Uẩn | Chiếu | Phản ánh niềm khao khát của nhân dân về một đất nước độc lập |
| Hịch tướng sĩ | Trần Quốc Tuấn | Hịch | Phản ánh tinh thần yêu nước sâu sắc, nồng nàn của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống lại giặc ngoại xâm, thể hiện thông qua lòng căm thù quân xâm lược. |
| Nước Đại Việt ta | Nguyễn Trãi | Cáo | Mang ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập: nước ta là đất nước có lãnh thổ riêng, có nền văn hóa từ bao đời, phong tục tập quán riêng… kẻ xâm lược làm việc phản nhân nghĩa, nhất định sẽ thất bại. |
| Bàn luận về phép học | Nguyễn Thiếp | Tấu | Giúp ta hiểu được mục đích của việc học để trở thành người có đạo đức, có tri thức, góp phần làm đất nước thêm phát triển, chứ không có mục đích để cầu danh lợi. |
| Thuế máu | Nguyễn Ái Quốc | Văn xuôi | Vạch trần bộ mặt xảo quyệt của thực dân đã biến những người dân nghèo khổ vô tội ở các xứ thuộc địa thành vật hi sinh để phục vụ cho lợi ích của chúng trong các cuộc chiến tranh khốc liệt. |
Bài 2:
Các văn bản thơ trong các bài 15,16 và trong các bài 18,19 có sự khác biệt về mặt hình thức nghệ thuật:
+ Các văn bản thơ trong các bài 15,16 đều được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Đây là thể thơ tiêu biểu về niêm luật, vần, đối ý, và tính quy phạm cao, các quy tắc về cách gieo vần cũng yêu cầu rất chặt chẽ.
+ Cái độc đáo của thơ Đương luật là sự dồn nén biểu cảm, có thể đạt tới độ cô đọng và trở thành tính triết lí, khái quát. Thơ Đường gợi chứ không đi sâu vào tả, và thường tạo ra các khoảng trống, khoảng lặng trong phần kết cấu.
+ Các văn bản thơ trong bài 18,19 đều được viết theo thể thơ hiện đại với những cây bút đầu tiên tiên phong khai phóng cho "Thơ Mới".
+ Thơ Mới là trào lưu sáng tác thơ phá vỡ tính cổ điển, giải phóng áng thơ triệt để khỏi quy tắc dùng các phép tu từ, thanh vận chặt chẽ truyền thống, thậm chí còn có sự xuất hiện và phát triển một cách mạnh của thể loại thơ không vần, thơ tự do…
+ Số lượng câu thường không bị giới hạn như các bài thơ truyền thống, ngôn ngữ hằng ngày thường được đưa vào sử dụng thành ngôn ngữ nghệ thuật.
+ Nội dung phức tạp, đa diện, thường không bị gò bó. Thơ mới chịu ảnh hưởng tư tưởng của các trào lưu, khuynh hướng trong thể loại thơ ca phương Tây như chủ nghĩa lãng mạn, chủ nghĩa tượng trưng, chủ nghĩa ấn tượng, chủ nghĩa duy mĩ…