Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm (trang 84 Soạn văn 8)
I- Từ nhân vật và sự việc đến đoạn văn tự sự có các yếu tố miêu tả và biểu cảm
Đề số 1: chẳng may đánh vỡ một bình hoa đẹp
Xây dựng đoạn văn tự sự có dùng các yếu tố miêu tả và biểu cảm:
- B1: Sự việc chính do sơ ý làm rơi vỡ bình hoa.
- B2: Lựa chọn ngôi kể: ngôi thứ nhất xưng tôi, em
- B3: Xác định thứ tự sự việc kể:
+ Lọ hoa bị làm rơi vỡ trong trường hợp nào (thời gian và địa điểm)
+ Lọ hoa vỡ như thế nào
+ Mảnh vỡ được xử lý ra sao
- B4: Xác định những yếu tố miêu tả và biểu cảm sử dụng trong đoạn văn tự sự sẽ viết
+ Hình dáng lọ hoa lúc chưa vỡ
+ Hình dáng lọ hoa sau khi đã vỡ
+ Ý nghĩ của bản thân sau khi làm vỡ lọ hoa
- B5: Viết thành một đoạn văn theo các gợi ý ở trên
Đề số 2: Em giúp một bà cụ già yếu qua đường vào lúc đông người và nhiều phương tiện giao thông đi lại
- B1: Lựa chọn các sự việc chính- giúp bà cụ sang đường lúc xe đông
- B2: lựa chọn ngôi kể- ngôi thứ nhất xưng tôi, em (có thể dùng ngôi thứ 3)
- B3: Xác định thứ tự các sự việc kể
+ Hoàn cảnh gặp bà cụ muốn đi sang đường (địa điểm, thời gian)
+ Quá trình, hành động giúp đỡ bà cụ qua đường
+ Tâm trạng của bản thân em và bà cụ sau khi đưa bà qua đường
B4: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm sử dụng trong đoạn văn tự sự
+ Nét mặt, dáng đi của bà cụ
+ Bối cảnh trên đường phố có đông người và nhiều phương tiện giao thông qua đường
+ Cảm nghĩ của bản thân khi làm được việc có ý nghĩa
B5: Viết bài văn dựa trên những dàn ý đã lập
Đề số 3: Em nhận được một món quà bất ngờ vào ngày sinh nhật hay một ngày lễ, tết.
- Bữa tiệc sinh nhật diễn ra vui vẻ với rất nhiều người, bố mẹ, ông bà, bạn bè, …
- Cả căn phòng được trang trí ấm cúng và rất đẹp mắt (miêu tả).
- Mọi người tặng em những món quà thật đẹp, em cảm thấy vui mừng và biết ơn mọi người vì đã dự sinh nhật của em (miêu tả, biểu cảm).
- Những cây nến với nhiều màu sắc được thắp lên, em nhắm mắt lại và thầm ước trong khi mọi người hát bài ca chúc mừng sinh nhật.
- Khi em mở mắt ra, trước mặt em là chị gái em, chị gái đã đi học xa rất lâu và đã bí mật về nhà để dự sinh nhật em.
- Em xúc động, reo lên vì sung sướng (biểu cảm) và chạy đến ôm chầm lấy chị.
Luyện tập
Bài 1:
Hóa thân vào vai ông giáo và viết một đoạn văn kể lại giây phút lão Hạc sang báo tin đã bán chó với vẻ mặt buồn bã và đau khổ.
- Lão Hạc hàng ngày vẫn hay sang tỉ tê với tôi về chuyện bán con Vàng, tôi biết lão rất yêu con Vàng và xem nó như đứa con, đứa cháu ruột thịt của mình, chẳng đời nào lão chịu bán nó đâu. Thế mà sáng sớm hôm nay, lão vừa sang nhà tôi với vẻ mặt buồn bã thông báo rằng " Con Vàng đi đời rồi ông giáo ạ! " Gương mặt lão cố tỏ ra vui vẻ nhưng cái mặt cười như sắp mếu của lão đã khiến tim tôi đau thắt. Đang ngồi nói chuyện với tôi tự nhiên mặt lão mếu máo khóc như thằng con nít. Lão Hạc cứ dằn vặt, tự trách bản thân và kể lại tỉ mỉ chuyện lão đã bán con chó như thế nào. Lão tự tưởng tượng rằng cậu Vàng trách lão tệ bạc, rồi cứ thế lão tự dằn vặt bản thân vì "đánh lừa một con chó". Tôi dù có an ủi thế nào thì lão vẫn cảm thấy đau đớn và chua xót khi bán cậu Vàng mà lão yêu quý như đứa con.
Bài 2:
- Đoạn văn của nhà văn Nam Cao đã kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm ở:
"Lão cố tỏ ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông mặt lão cười như mếu và hai mắt ầng ậng nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão òa lên khóc.
… Lão khóc hu hu. "
- Nhờ có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố miêu tả và biểu cảm mà tác giả:
+ Khắc họa rõ nét hình ảnh lão Hạc một cách đặc sắc và các diễn biến tâm trạng phức tạp của lão Hạc.
+ Người đọc có thể cảm nhận rõ ràng nỗi đau, sự dằn vặt tới tột cùng cảm xúc của lão Hạc khi phải bán "cậu Vàng"
+ Có 2 lớp biểu cảm: của lão Hạc và của nhân vật "tôi"