Luyện tập: đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận (trang 104 Ngữ văn 8 tập 2)
1. Để sắp xếp các luận điểm trong một bài văn nghị luận theo một trật tự hợp lí, cần chú ý một số điểm dưới đây:
- Trong một bài văn nghị luận, các lập luận và luận điểm cần được trình bày theo một trật tự hợp lí, chặt chẽ để đảm bảo luận điểm sáng tỏ và lập luận làm tăng sức thuyết phục.
- Phải sắp xếp các ý nhỏ, ý lớn theo một trật tự nhất quán để vấn đề trình bày được thể hiện ra rõ ràng hơn, nội dung bài văn cũng trở nên mạch lạc hơn, chặt chẽ hơn.
Câu 1: Cách sắp xếp những luận điểm vẫn còn lộn xộn, chưa được hợp lí. Đây mới chỉ là sự liệt kê các luận điểm, chưa phải là sự sắp xếp hợp lý các luận điểm. Hơn nữa, các luận điểm này cũng chưa thể hiện rõ đâu là luận điểm chính (ý lớn) và đâu là luận điểm phụ (ý nhỏ). Có thể sắp xếp những ý đã có trong bài tập lại và đưa ra một số nội dung khác để lập một dàn ý với các nội dung lớn như sau.
* Mở bài: Nêu ra vấn đề cần bàn bạc: ích lợi của các chuyến tham quan, du lịch đối với học sinh
* Thân bài: Nêu lên những luận điểm và lập luận nhằm khẳng định những lợi ích của việc tham quan, du lịch. Cụ thể:
- (1) Mở rộng vốn hiểu biết cho từng cá nhân
+ Hiểu một cách cụ thể hơn, sâu hơn những điều đã được học trong nhà trường.
+ Hơn thế nữa, tham quan và du lịch còn giúp ta hiểu thêm những điều chưa từng được nói tới trong sách vở, chưa từng được nghe các thầy cô giáo dạy trên lớp.
- (2) Bồi dưỡng về tình cảm
+ Hiểu biết và yêu mến hơn vẻ đẹp của quê hương đất nước và thiên nhiên.
+ Hiểu và yêu hơn vẻ đẹp trong lao động sáng tạo.
+ Nhận rõ trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ các danh lam thắng cảnh tại quê hương, đất nước cũng như nhiệm vụ của mình trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá và truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
- (3) Là hình thức vui chơi giải trí vô cùng bổ ích
+ Tham quan, du lịch là một trong số các hình thức vui chơi, thư giãn, giải trí mang lại nhiều niềm vui và sự bổ ích cho mọi người
+ Giúp giảm bớt sự căng thẳng sau những lao động và học tập mệt mỏi.
+ Là điều kiện để mọi người trong một tập thể sống gần gũi, hiểu và cảm thông, thêm gắn bó với nhau.
- (4) Tăng cường sức khoẻ cho mọi người
* Kết bài: Khẳng định những lợi ích to lớn từ chuyến tham quan và du lịch đối với học sinh nói chung và đối với bản thân mình nói riêng.
Câu 2:
a. Trong đoạn văn Đi bộ ngao du, sau khi nêu lên ý chính ("Biết bao hứng thú khác nhau ta tập hợp lại được nhờ cách ngao du ấy"), Ru-xô đã sử dụng cả hai phương thức trực tiếp và gián tiếp nhằm biểu đạt các yếu tố biểu cảm vào bài:
- Gián tiếp: nêu lên các yếu tố đối lập (ngồi trong một cỗ xe tốt, chạy rất êm > < đi bộ, luôn cảm thấy vui vẻ và khoan khoái).
- Trực tiếp thể hiện cảm xúc qua những cụm từ: Ta hân hoan biết mấy, ta thật sung sướng biết bao, Một bữa cơm đạm bạc mà sao ta thấy có vẻ ngon lành thế!...
b. Luận điểm "Những chuyến tham quan, du lịch mang đến cho ta thật nhiều niềm vui" có thể gợi lên cho ta nhiều cảm xúc:
- Muốn được hít thở bầu không khí trong lành, thoáng đãng.
- Muốn được khám phá xã hội, thới giới tự nhiên, tìm hiểu những vẻ đẹp của từng vùng quê, đất nước và con người.
- Niềm vui được sống hoà nhập với thiên nhiên với xã hội.
- Khát vọng được cống hiến cho Tổ quốc nhiều hơn...
c. Trong đoạn trích trong (SGK Ngữ văn 8 tr. 109), những cảm xúc được bộc lộ khá rõ ràng qua nhiều thủ pháp, nổi bật trong đó chính là các thủ pháp miêu tả, kể chuyện được kết hợp đan xen, phối hợp với một giọng văn nhẹ nhàng nhưng có sức truyền cảm cao.
Tuy vậy, khi viết văn thì mỗi người đều có một giọng điệu, một cách hành văn riêng. Bởi vì thế, hoàn toàn cũng có thể thêm vào những yếu tố biểu cảm, thậm chí có thể thay đổi trật tự các câu văn để phù hợp với cách nghĩ, cách cảm của mình.
Câu 3: Chứng minh rằng các bài thơ em đã được học như: "Khi con tu hú" của Tố Hữu, "Quê hương" của Tế Hanh, "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh…đều thể hiện rõ tình cảm thiết tha của các tác giả đối với thiên nhiên đất nước.
Bài làm
Mỗi bài thơ như là một một dòng tâm sự của tác giả, là một bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp được cảm nhận dưới cái nhìn, sự quan sát tỉ mỉ, tinh tế, mõi bức tranh là một nét chấm phá riêng, nhưng luôn biểu đạt được tình cảm của tác giả đối với thiên nhiên, và đặc biệt hơn đó chính là tình cảm sâu sắc đối với quê hương trong mỗi tác phẩm, qua các hình ảnh thiên nhiên.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. (Cảnh khuya)
Tiếng suối, bóng lồng hoa, ánh trăng, ngập tràn trong thơ của Hồ Chí Minh là những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, cảm nhận dưới góc nhìn của một con người lạc quan, và ẩn sau đó là một lòng yêu nước sâu sắc: "Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà".
"Muốn đạp tan phòng hè ôi" - Người cách mạng bị giam hãm muốn thoát khỏi cảnh tù túng, muốn được tự do, muốn được sống với khát vọng chiến đấu vì Tổ Quốc, bởi vì sống trong cảnh ngột ngạt, tù túng, nhưng đâu chỉ có mình cảm giác ngột ngạt đó mà muốn đạp tan phòng, ẩn sau đó là một tâm hồn đồng cảm với thiên nhiên, yêu thiên nhiên và muốn mượn tiếng tu hú để giải bày lòng mình - người chiến sĩ cách mạng.
Và hiện lên là chất muối mặn trong từng câu thơ trong bài "Quê Hương" của Tế Hanh, đó cũng là tình yêu quê hương, nhớ tới từng hình ảnh và con người nơi vùng biển chất phác, tình cảm quê hương đã thấm đẫm trong lòng nhà thơ, và giờ đây chúng ta đã cảm nhận được dự vấn vương đâu đây trong vần thơ tế Hanh là chất muối mặn nồng của tình người dân vùng biển.
Luôn là thiên nhiên, và luôn là tình yêu đối với quê hương đất nước - đó là chủ đề luôn mới trong từng bài thơ được sáng tác.
(Sưu tầm)
Bài trước: Hội thoại (tiếp theo) (trang 102 Ngữ văn 8 tập 2) Bài tiếp: Kiểm tra Văn (trang 106 Ngữ văn 8 tập 2)