Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm (trang 79 Ngữ văn 8 tập 2)
Đề bài: "Hãy viết một bài báo tường để khuyên nhủ một số bạn trong lớp nên học tập chăm chỉ hơn".
Câu 1: Phân tích đề
- Thể loại: văn nghị luận (về một vấn đề trong lĩnh vực học tập).
- Nội dung: khuyên bạn cần học tập chăm chỉ.
- Hình thức: báo tường.
- Đối tượng tiếp nhận: các bạn cùng lớp.
Ngoài những yếu tố về thể loại, nội dung chi phối trực tiếp đến ngôn ngữ, cấu trúc, giọng điệu của bài văn thì 2 yếu tố là hình thức và đối tượng cũng vô cùng quan trọg. Với hình thức báo tường và đối tượng hướng đến là bạn bè, người viết có thể dùng những giọng điệu khác nhau, những từ ngữ quen thuộc, gần gũi trong cuộc sống hằng ngày.
Câu 2: Tự lập dàn ý để soi chiếu, hoàn thiện trong giờ luyện tập trên lớp
II. Luyện tập trên lớp
Câu 1:
- Có luận điểm còn chứa đựng các nội dung chưa phù hợp với luận đề (Luận đề nêu: "cần chăm chỉ học tập hơn", luận điểm lại đề cập đến khỏe mạnh, lao động chăm chỉ…). Cần phải dứt khoát lược bỏ các nội dung không phù hợp đó.
- Còn thiếu các luận điểm cần thiết, khiến mạch văn chưa được liền mạch, có chỗ bị đứt đoạn và luận đề chưa được làm sáng tỏ (cần thêm các luận điểm như: đất nước rất cần những người có tài và có đức hay: phải học tập chăm mới có thể học giỏi, mới có thể thành tài…)
- Sự sắp xếp các luận điểm vẫn chưa được hợp lí (vị trí của luận điểm b làm cho bài viết chưa được mạch lạc, luận điểm đ không thể nêu sau luận điểm d…).
Có thể sắp xếp lại hệ thống luận điểm trên theo trình tự như sau:
a-c-b-d
Câu 2: Trình bày luận điểm
a. Trong các câu được dẫn, câu (3) hay hơn các câu khác vì đã thể hiện được tình cảm, cảm xúc (lòng mong muốn các bạn tiến bộ) của người viết đã được diễn đạt rõ ràng, chính vì thế hiệu quả thuyết phục sẽ cao hơn.
b. Cách sắp xếp các luận cứ theo trật tự như trong sách đã thể hiện tính chặt chẽ, lô-gíc:
3 câu đầu là hệ thống lập luận theo hướng thuận:
- Câu (1) nêu lên một vấn đề về tương lai, trong đó trình văn hóa - nghệ thuật, khoa học kỹ thuật ngày càng cao hơn.
- Câu (2) khẳng định vai trò của tri thức trong xã hội đó.
- Câu (3) được suy ra từ câu (2): muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập.
- Câu (4) là một kết luận có tính tất yếu và có sức thuyết phục cao.
c. Cách về kết đoạn như của bạn ("Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi có muốn vui vẻ phỏng có được không? ") có các đặc điểm:
- Cách viết đó tạo ra giọng điệu tinh nghịch (thậm chí là hơi suồng sã), điều đó có thể sẽ làm cho đoạn văn giảm tính thuyết phục.
- Để kết luận được như vậy thì cả bài văn cũng phải được diễn đạt theo một giọng điệu tương tự thì mới phù hợp. Điều này rất khó tạo được hiệu quả theo mong muốn.
Nói chung, để kết thúc đoạn văn này người viết có thể sử dụng các cách khác nhau, nhiều giọng điệu khác nhau nhưng về cơ bản thì những giọng điệu đó cần phải xuất phát từ (và cũng phải diễn tả được) một tình cảm bè bạn gần gũi, chân thành, từ lòng thực sự mong muốn tốt cho bạn cũng như của cả tập thể lớp.
d. Nếu kết luận theo hướng trên (câu chủ đề đặt cuối đoạn) thì đoạn văn được viết theo lối quy nạp.
Ví dụ:
"Người học sinh ngày nay ngày càng ham chơi, không chịu khó học hành thì ngày mai sẽ càng khó có thể làm được những việc gì có ý nghĩa, và do đó càng khó có được những niềm vui trong cuộc sống. Điều đó được giải thích như thế này: cùng với sự phát triển với tốc độ chóng mặt của khoa học – kỹ thuật, xã hội đang ngày càng phát triển, càng đòi hỏi con người cần phải có một hệ thống tri thức tiên tiến... ".
Câu 3: Trình bày những luận điểm chủ yếu đã được chuẩn bị ở nhà.
Câu 4: Với luận điểm "Đọc sách là một việc vô cùng bổ ích vì nó mang lại cho ta hiểu biết thêm về đời sống", có thể viết đoạn văn theo các luận cứ dưới đây:
- Sách là một kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Sách cung cấp cho chúng ta những tri thức trong hầu hết các lĩnh vực trong đời sống.
- Tiếp xúc với sách sẽ giúp con người có cơ hội được tiếp xúc với toàn bộ kho tàng tri thức, văn hoá của văn minh xã hội nhân loại. Đó là một phương tiện mà không gì có thể thay thế được.
- Bởi vậy, đọc sách chính là một việc vô cùng bổ ích mà qua đó, con người có thể không ngừng làm phong phú thêm vốn tri thức của mình.
Bài trước: Viết đoạn văn trình bày luận điểm (trang 76 Ngữ văn 8 tập 2) Bài tiếp: Viết bài tập làm văn số 6 (trang 83 Ngữ văn 8 tập 2)