Hành động nói tiếp theo (trang 71 Ngữ văn 8 tập 2)

2. Những kiểu câu thực hiện hành động nói.

- Câu nghi vấn dùng để thực hiện hành động nói: biểu lộ cảm xúc, hỏi, điều khiển

- Câu trần thuật dùng để thực hiện hành động nói: thể hiện cảm xúc, điều khiển, trình bày, hứa hẹn.

- Câu cảm thán: thể hiện cảm xúc.

- Câu cầu khiến dùng để thực hiện hành động: điều khiển.

II. Luyện tập

Bài 1:

- Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ đã quên mình vì nước đời nào không có?

Mục đích: Khẳng định lòng yêu nước, gương sáng các bậc trung thần nghĩa sĩ từ đời nào cũng có.

- Thời bấy giờ, dẫu các ngươi có muốn vui vẻ liệu có được không?

Mục đích: khơi dậy tinh thần chống giặc ngoại xâm trong lòng quân sĩ, tướng sĩ. Chỉ rõ ra các thú vui của tướng sĩ là không đúng, không giúp ích được gì cho nước nhà.

- Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không?

Mục đích: khẳng định chắc chắn rằng không ai có thể cảm thấy vui vẻ được

- Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã đã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào mà đứng trong trời đất nữa?

Mục đích khẳng định nỗi ô nhục, xấu xa của những kẻ thờ ơ, cam tâm không biết đứng lên rửa nhục cho đất nước

Bài 2:

a, Đoạn trích thứ nhất

- Hễ còn một tên giặc xâm lược trên đất nước ta, thì ta vẫn phải tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi.

- Quân và dân miền Bắc đã quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm trong trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt.

Mục đích: là lời khích lệ, động viên, cổ vũ đồng bào cả nước đứng lên chiến đấu chống giặc ngoại xâm.

b, Đoạn trích thứ 2

- Điều mong muốn cuối cùng của tôi… cách mạng thế giới.

Thể hiện được sự quan tâm và lo lắng của Bác Hồ đối với Đảng, với đất nước và nhân dân trước lúc ra đi. Đó cũng chính là nguyện vọng của Bác với Đảng và nhà nước.

Bài 3:

Các câu cầu khiến diễn đạt mối quan hệ giữa Dế Mèn và Dế Choắt:

- Song, anh cho phép thì em mới dám nói.

(Lời nói nhã nhặn, từ tốn, khiêm nhường)

- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng đi nào.

(Lời nói của kẻ bề trên, hách dịch)

- Anh đã nghĩ thương em như vậy thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách thông sang bên nhà anh…

(Lời đề nghị nhờ giúp đỡ có tính khiêm nhường, nhã nhặn)

- Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt đó đi.

(Lời mắng nhiếc hống hách, vô tình)

Bài 4:

Khi hỏi người lớn tuổi hơn, các em cần chú ý các điểm sau:

+ Chú ý cách xưng hô sao cho phù hợp, lễ phép và lịch sự

+ Thể hiện được sự văn minh, lễ phép

+ Thể hiện được mục đích lời hỏi

Em nên sử dụng cách hỏi: " Cô có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở chỗ nào được không ạ?

Bài 5:

a, Trong một cửa hàng ăn khi có người đề nghị "Anh có thể lấy giúp tôi lọ gia vị được không ạ?

b, Ta có thể lựa chọn cách đáp lại như sau:

c, Đưa lọ gia vị cho người đó và nói: "Mời anh" (hoặc "Mời bác ", "Mời cô"…