Luyện nói: kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm (trang 110 Soạn văn 8)
I. Chuẩn bị ở nhà
a. Ôn lại các kiến thức và kĩ năng về ngôi kể
Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể chuyện dùng để kể chuyện. Ngôi kể thường được biểu thị ra bằng nhân xưng trong lời kể.
- Ngôi thứ nhất - xưng "tôi" (Tôi đi học, Trong lòng mẹ, …);
- Ngôi thứ ba - ẩn mình đi, không trực tiếp lộ diện nhưng trên thực tế là đã có mặt ở khắp nơi để chứng kiến mọi sự việc và kể lại câu chuyện, kể như nhân vật trong truyện tự kể, kể như "người ta kể" (Chiếc lá cuối cùng, Tức nước vỡ bờ…). Ngôi kể thứ ba cho phép người kể có thể kể một cách tự do hơn trong việc chứng kiến, biết và kể lại mọi diễn biến chuyện.
Ngôi kể thứ nhất (tôi) không thể kể tự do giống với ngôi kể thứ ba, người kể dưới hình thức nhân xưng "tôi" chỉ được kể những gì được chứng kiến.
b. Chuẩn bị ở nhà
Kể lại đoạn trích dưới đây theo lời kể của chị Dậu - sử dụng ngôi kể thứ nhất:
Thay đổi nhân xưng trong lời dẫn, lời thoại có thể được giữ nguyên; thay đổi nhân xưng đối với nhân vật anh Dậu (có thể dùng nhân xưng "nhà tôi", ví dụ: Tên cai lệ tát vào mặt tôi một cái đánh bốp, sau đó hắn cứ lao vào cạnh nhà tôi. "); trong lời dẫn thoại cần thay đổi một số từ ngữ, ví dụ: "Tức quá, không thể nhẫn chịu được, tôi liều mạng chống cự lại: ". Thay đổi các chi tiết miêu tả, biểu cảm, ví dụ:
"Tên người nhà lí trưởng sấn sổ xông tới giơ cây gậy lên chực đánh tôi. Tôi nhanh tay nắm ngay lấy cây gậy của hắn. Tôi du đẩy, giằng co với hắn, sau đó thả cây gậy ra, áp vào vật nhau tay đôi với hắn. Hai đứa con của tôi sợ quá kêu khóc om sòm. Cuối cùng, tên người nhà lí trưởng bị tôi túm tóc và lẳng cho một cái, ngã lộn nhào ra thềm. "
Câu 2: Kể lại câu chuyện trên trước lớp theo bài đã chuẩn bị ở nhà
- Chú ý điều chỉnh giọng nói sao cho biểu cảm phù hợp với ngôi kể, đặc biệt là lời thoại;
- Nhấn mạnh những yếu tố miêu tả và biểu cảm theo ngôi kể thứ nhất.
II. Luyện nói trên lớp
Tên cai lệ không thươn gia đình có hoàn cảnh éo le mà cứ sấn sổ lao tới đòi đánh trói chồng tôi. Lúc này, vì thương chồng, tôi nhanh tay đặt đứa con xuống phản rồi xông tới thiết tha van xin mong tên cai lệ thương tình nhưng vừa van xin thì hắn đã lên mặt hách dịch, vừa nói vừa quát rồi thẳng tay đánh bốp vào ngực tôi một cái thật đau. Tôi vẫn cam chịu nhưng tên cai lệ lại tiến đến đòi bắt chồng tôi. Lúc này bao nhiêu nỗi uất hận trong tôi trào lên, không nhẫn chịu được sự nhẫn tâm của tên cai lệ lòng lang dạ thú đó tôi cũng chẳng nghĩ đến phận mình, tôi chỉ biết kháng cự lại: “Chồng tôi ốm đau, ông không được hành hạ”. Ngay lúc đó tên cai lệ với vẻ mặt hung hăng nhảy lên tát vào mặt tôi rồi lại xông tới chỗ chồng tôi. Đến lúc này tôi không thể chịu được nữa, tôi nghiến hai hàm răng thật chặt rồi nói“ Mày thử chói chồng bà đi, bà sẽ cho mày xem! ”, rồi tôi túm lấy cổ hắn ấn dúi ra phía cửa. Hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất, thế mà miệng vẫn còn hô trói vợ chồng tôi.