Câu nghi vấn (trang 11 Ngữ văn 8 tập 2)
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính.
1. Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi
a, Trong đoạn trích trên, câu nghi vấn là:
+ "Sáng nay người ta đánh u có đau không? "
+ " Thế làm sao mà u cứ khóc mãi mà không chịu ăn khoai? "
+ "Hay là u thương chúng con đói quá?
- Đặc điểm hình thức: có dấu "? " và các từ nghi vấn như "hay", "không", "làm sao"
b, Câu nghi vấn được dùng để hỏi.
II. Luyện tập
Bài 1:
a, Câu nghi vấn: "Chị khất tiền sưu thuế đến chiều mai phải không? "
b, " Tại sao chúng ta lại phải khiếm tốn như thế?
c, " Văn là gì? ", "Chương là gì? "
d, + "Chú mình có muốn cùng tớ chơi đùa không? "
+ "Đùa trò gì? "
+ "Cái gì vậy? "
+ " Chị Cốc béo xù đang đứng trước cửa nhà ta ấy hả? "
- Đặc điểm của các câu nghi vấn:
+ Hình thức: Có sử dụng dấu hỏi chấm khi viết, có dùng các từ nghi vấn: hả, gì, không, gì thế
+ Nội dung: Mục đích sử dụng để hỏi
Bài 2:
- Các câu nghi vấn này thường sử dụng dấu hỏi chấm kết thúc câu. Sử dụng từ hay để nối tạo nên mối quan hệ lựa chọn câu nghi vấn.
- Không thể thay thế từ "hay" bằng từ "hoặc" được, bởi vì sẽ làm câu bị sai lo-gic, sai ngữ pháp và chuyển thành nghĩa khác hẳn với mục đích câu hỏi đề ra.
Bài 3:
- Không thể dùng dấu câu để đặt vào cuối các câu (a), (b), (c), (d) bởi vì các câu trên không có mục đích để hỏi.
- Các câu (a) và (b) có sử dụng các từ tại sao và không không đóng vai trò là từ nghi vấn trong câu, mà được sử dụng với vai trò một bổ ngữ trong câu.
→ Các câu trên không phải là câu nghi vấn bởi vì mục đích các câu trên dùng là để khẳng định.
Bài 4:
Khác nhau hình thức
+ Câu a dùng cặp từ "có … không"
+ Câu b dùng cặp từ "đã … chưa"
- Ý nghĩa khác nhau:
+ Câu (a) là câu hỏi về tình trạng sức khỏe thực tại nên có thể trả lời là " Anh khỏe"
+ Câu (b) hỏi về tình trạng sức khỏe khi đã biết được chút ít hiện trạng sức khỏe trước đó nên có thể trả lời là " Anh đã khỏe rồi/ Anh chưa khỏe lắm. "
- Các câu đã có mô hình "đã…chưa" và "có…không":
+ Cậu có cuốn Ngữ văn tập 2 không?
Cậu đã có cuốn Ngữ văn tập 2 chưa?
+ Anh có xuống Sài Gòn không?
Anh đã xuống Sài Gòn chưa?
Bài 5:
- Khác nhau về hình thức:
+ Câu (a) có từ bao giờ được đặt ở đầu câu.
+ Câu (b) có từ bao giờ được đặt ở cuối câu.
- Khác nhau về ý nghĩa:
+ Hành động câu (a) diễn ra trong tương lai
+ Hỏi về hành động đã diễn ra trong quá khứ
Bài 6:
Câu nghi vấn đúng là câu (a), dù không biết rõ trọng lượng của sự vật nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được vật đó nặng, nhẹ thế nào.
Câu nghi vấn (b) không hợp logic vì khi chưa biết giá trị thực tế của mặt hàng thì không thể nói vật đó là đắt hay rẻ.