Câu cảm thán (trang 46 Ngữ văn 8 tâp 2)
- Các câu cảm thán: câu " Hỡi ơi lão Hạc! " và "Than ôi! "
- Đặc điểm của những câu cảm thán này: có sử dụng dấu chấm than và các từ biểu lộ cảm xúc " hỡi ơi", "than ôi".
- Câu cảm thán dùng để thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của người nói.
Khi viết biên bản, đơn, hợp đồng hay giải một bài toán thì không được sử dụng câu cảm thán vì các văn bản đó thường dùng ngôn ngữ "duy lí". Câu cảm thán chỉ xuất hiện trong những văn bản nghệ thuật.
II. Luyện tập
Bài 1:
a, Câu cảm thán: "Than ôi! Lo thay! Nguy thay!
→ Có sử dụng dấu chấm than ở cuối câu kết hợp với thể hiện sự lo lắng trước tình thế nguy kịch khi sắp vỡ đê.
b, Câu cảm thán: " Hỡi cảnh núi rừng ghê gớm của ta ơi! "
→ Bộc lộ tình cảm, khát vọng nhớ mong nơi rừng xưa, chốn cũ của con hổ.
c, Câu cảm thán: "Chao ôi… mình thôi"
→ Sự ân hận, hối tiếc trước những hành động hống hách, hung hăng của Dế Mèn
Bài 2:
a, Câu ca dao đã thể hiện sự thương xót, đồng cảm với thân phân thấp cổ bé họng của những con người bé nhỏ trong xã hội.
b, Sự than trách thân phận đã đẩy người chinh phụ vào cảnh đơn chăn gối chiếc, cô đơn.
c, Nỗi đau buồn, sự cô đơn chán trường vẫn thường trực ngự trị trong lòng tác giả mỗi khi mọi người đang chờ đón xuân tới.
d, Sự hối hận muộn màng của Dế Mèn khi chứng kiến cái chết của Dế Choắt.
→ Đây đều là những câu nói thể hiện cảm xúc tuy nhiên không có câu nào là câu cảm thán vì các câu đều không chứa từ ngữ cảm thán, và không có dấu chấm ở cuối câu.
Bài 3:
a, Cháu cũng yêu bà lắm ạ!
b, Ôi, mặt trời thật là rực rỡ quá!
Bài 4:
- Câu nghi vấn có sử dụng các từ nghi vấn: bao nhiêu, ai, nào, tại sao, bao giờ… có, đã (chưa), không… với chức năng là để hỏi, bộc lộ cảm xúc, sự đe dọa hay khẳng định…
Khi viết câu nghi vấn cần phải dùng dấu hỏi chấm ở cuối câu.
- Câu cầu khiến có sử dụng các từ nghi vấn: chớ, đi, thôi, hãy, đừng, nào… hay ngữ điệu cầu khiến, dùng để yêu cầu, đề nghị, ra lệnh, khuyên bảo…
Khi viết câu cầu khiến thường dùng dấu chấm than ở cuối câu hoạc ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể dùng dấu chấm cuối câu.
Bài trước: Đi đường (Tẩu lộ) (trang 40 Ngữ văn 8 tập 2) Bài tiếp: Câu trần thuật (trang 46 Ngữ văn 8 tập 2)