Bố cục của văn bản (trang 26 Soạn văn 8)
I Bố cục của văn bản
1. Bố cục
Văn bản trên có thể chia làm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu…không màng danh lợi
- Phần 2: tiếp… không cho vào thăm
- Phần 3: còn lại
2. Hãy cho biết nhiệm vụ của từng phần trong văn bản trên
- Phần 1: mở bài: giới thiệu về thầy giáo Chu Văn An
- Phần 2: thân bài: Thầy Chu Văn An vừa là một người thầy giỏi, nghiêm khắc lại có nhiều học trò theo học và thành tài. Thầy lại là một bậc trung thần, đức trọng
- Phần 3: kết bài: Niềm thương tiếc và kính trọng đối với thầy Chu Văn An.
3. Phân tích mối quan hệ của các phần trong văn bản trên
- Phẩn mở đầu: giới thiệu về chủ đề của văn bản (người thầy Chu Văn An- người có tài cao đức trọng)
- Phần thân bài: Diễn đạt các khía cạnh liên quan đến chủ đề của văn bản. Giải quyết chủ đề đã nêu lên trong phần mở bài.
- Phần kết: Tổng kết các chủ đề của văn bản
-> Cả ba phần đều có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, các phần được bố trí theo trình tự hợp lý để diễn đạt chủ đề của văn bản.
4.
- Bố cục của văn bản là sự tổ chức một số đoạn văn thể hiện chủ đề.
- Bố cục văn bản gồm có ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
- Nhiệm vụ của mỗi phần:
+ Phần mở bài: nêu lên chủ đề văn bản
+ Phần thân bài: Trình bày các khía cạnh mà chủ đề muốn đề cập
+ Phần kết bài: tổng kết chủ đề của văn bản
II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản
1.
- Thân bài của văn bản "Tôi đi học" của tác giả Thanh Tịnh kể về:
+ Con đường từ nhà đến trường, khung cảnh trên sân trường, khi vào lớp học.
- Các sự kiện này được tác giả sắp xếp theo trình tự thời gian và không gian.
2.
- Phần thân bài của văn bản "Trong lòng mẹ" trình bày các diễn biến tâm trạng của chú bé Hồng. Hãy chỉ ra những diễn biến tâm trạng của cậu bé Hồng trong phần Thân bài.
- Phần thân bài của văn bản "Trong lòng mẹ" đã trình bày diễn biến tâm lý của cậu bé Hồng: + Bé Hồng rất thương mẹ -> căm ghét những cổ tục đã đầy đọa mẹ mình -> bỏ ngoài tai những lời nói cay độc từ dã tâm thâm độc của người cô -> nỗi vui sướng khi được gặp lại mẹ.
3.
- Khi miêu tả người cần trình bày lần lượt: nét mặt, giọng nói, hình dáng, cử chỉ, sở thích, tình cảm.
- Khi miêu tả con vật cần trình bày lần lượt theo trình tự: tả bao quát về hình dáng bên ngoài, tả chi tiết các bộ phận, chú ý đến màu lông, tiếng kêu, thói quen, quan hệ của con vật với con người.
4.
- Phần thân bài "Người thầy đạo cao đức trọng" trình bày việc thầy Chu Văn An có nhiều học trò giỏi thành tài -> Chu Văn An là một người thầy giáo giỏi
- Chi tiết Chu Văn An có nhiều lần can ngăn nhà vua, ông xin cáo quan về quê -> Chu Văn An là một người cương trực, tính tình ngay thẳng, không màng đến danh lợi
5.
- Cách sắp xếp phần thân bài của văn bản là tùy thuộc vào chủ đề.
- Có những bài được sắp xếp theo trình tự không gian, thời gian, kết hợp với không gian và thời gian hoặc cho sự phát triển của các sự việc theo trật tự suy luận, phù hợp với sự triển khai chủ đề và sự tiếp nhận của độc giả.
Luyện tập
Bài 1:
a, Đoạn văn (a) nói về chủ đề cánh rừng chim ở vùng đất phương Nam.
- Cách sắp xếp các sự việc theo trình tự: từ xa đến gần, từ trong ra ngoài, từ gần ra xa.
b, Đoạn (b) trình bày chủ đề về vẻ đẹp của Ba Vì theo các mùa trong năm.
- Tác giả đã tập trung tả cảnh đẹp của Ba Vì theo thời điểm chủ yếu là vào buổi chiều và ban đêm ánh trăng lên.
c, Đoạn (c) chủ đề nói về trí tưởng tượng dân gian trong các truyện truyền thuyết.
- Cách sắp xếp đối xứng: một bên là lịch sử và một bên là truyền thuyết có nguồn gốc lịch sử.
Bài 2:
- Trình bày về tình thương mẹ của cậu bé Hồng ở văn bản "Trong lòng mẹ":
+ Cậu bé Hồng sống xa mẹ nên luôn muốn được gặp mẹ, nhưng nhận ra dã tâm thâm độc của người cô nên đã từ chối.
+ Khi nghe bà cô nói những lời cay nghiệt về mẹ, cậu bé đã không kìm nén được tình thương mẹ nên đã khóc.
+ Hồng thấu hiểu và cảm thông cho nỗi khổ của mẹ nên muốn nghiền nát những cổ tục đã đày đọa mẹ
+ Những ý xấu của người cô không thể làm thay đổi tình thương Hồng dành cho mẹ mà còn khiến em yêu thương mẹ nhiều hơn.
Bài 3:
- Phần thân bài sắp xếp như trên là không hợp lý.
+ Trước hết, cần phải giải thích rõ nghĩa đen và nghĩa bóng của câu tục ngữ.
+ Sau đó chứng minh:
Những người thường xuyên chịu khó rèn luyện và hòa mình vào đời sống sẽ nắm vững tình hình, học hỏi được những điều bổ ích -> các vị lãnh tụ thường bôn ba tìm đường cứu nước, cứu dân-> trong thời kì đất nước đổi mới, nhờ giao lưu và học hỏi với nước ngoài, ta đã học tập được rất nhiều công nghệ tiên tiến của thế giới. (trình bày theo trình tự thời gian)