Soạn bài: Từ hán việt - trang 69 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1
Bản 1/ Soạn bài: Từ hán việt (siêu ngắn)
A. Kiến thức cần nhớ
1. Cấu tạo từ Hán Việt
- Các yếu tố Hán Việt hầu hết được dùng để tạo từ ghép: nam quốc, sơn hà, giang sơn,.
- Một số từ Hán Việt vừa dùng để tạo từ ghép, vừa dùng được độc lập: hoa, quả, bút,...
2. Từ ghép Hán Việt
- Có 2 loại chính: Từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập
- Trật tự của các yếu tố trong từ ghép chính phụ:
+ Yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau: ái quốc, thủ môn,...
+ Yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau: Thiên thư, thiên tử,...
B. Hướng dẫn soạn bài
I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt
1. Giải thích nghĩa của các từ:
- Nam: nước Nam
- Quốc: quốc gia, đất nước
- Sơn: núi.
- Hà: sông
Tiếng “Nam” có thể dùng như một từ đơn, các tiếng còn lại không dùng được độc lập.
2. Tiếng “thiên” trong thiên niên kỉ, thiên lí mã: có nghĩa là năm.
Tiếng “thiên” trong thiên đô về Thăng Long: là dời chuyển
II. Từ ghép Hán Việt
1. Các từ sơn hà, xâm phạm (trong bài Nam quốc sơn hà), giang san (trong bài Tụng giá hoàn kinh sư) thuộc loại từ ghép đẳng lập.
2. Các từ ái quốc, thủ môn, chiến thắng thuộc loại từ ghép chính phụ. Yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau.
3. Các từ thiên thư, thạch mã, tái phạm thuộc loại từ ghép chính phụ, có trật tự từ ngược lại với trật tự từ các tiếng trong từ ghép thuần Việt. Tiếng phụ đứng trước, tiếng chính đứng sau.
Luyện Tập
Câu 1 (trang 71 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
| Các từ | Nghĩa của từ |
|---|---|
| Hoa quả, hương hoa | Là một loài thực vật, thường có hương thơm, màu sắc |
| Hoa mĩ, hoa lệ | Đẹp |
| Phi công, phi đội | Bay |
| Phi pháp, phi nghĩa | Sai trái, không đúng |
| Vương phi, cung phi | Vợ vua |
| Tham vọng, tham lam | Ham muốn lớn |
| Tham gia, tham chiến | Dự vào, góp phần vào |
| Gia chủ, gia súc | Nhà |
| Gia vị | Thêm vào |
Câu 2 (trang 71 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
- Quốc (nước): quốc gia, quốc thể, quốc ngữ
- Sơn (núi): sơn thủy, sơn cước, sơn tặc
- Cư (ở): chung cư, ngụ cư, định cư, di cư
- Bại (thua): Thất bại, thành bại, đại bại
Câu 3 (trang 71 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
a. Yếu tố đứng trước, yếu tố phụ đứng sau: Hữu ích, phát thanh, bảo mật, phòng hỏa
b. Yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau: Thi nhân, đại thắng, tân binh, hậu đãi
Câu 4 (trang 71 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
- 5 từ ghép có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau: Gia sư, học viện, mĩ nhân, bạch mã, đại dương.
- 5 từ ghép Hán Việt có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau: phóng đại, cách mạng, ái quốc, chỉ dẫn, nhập gia.
Bản 2/ Soạn bài: Từ hán việt (siêu ngắn)
I. Đơn vị cấu tạo từ hán việt
1. Trong bài thơ Nam quốc sơn hà:
- Nghĩa của các tiếng
+ Nam: phương nam
+ quốc: nước
+ sơn: núi
+ hà: sông
- Tiếng có thể dùng đọc lập là nam (phương nam, chỉ giới tính, người miền Nam,...... )
- Các tiếng không thể dùng độc lập là quốc, sơn, hà. Các tiếng này chỉ là yếu tố cấu tạo nên từ ghép (giang sơn, quốc gia, sơn hà)
2. Nghĩa của tiếng "thiên" trong các từ:
- Thiên niên kỉ, thiên lí mã nghĩa là nghìn
- Thiên đô về Thăng Long nghĩa là dời
II Từ ghép hán việt
1. Các từ sơn hà, xâm phạm, giang sơn thuộc loại từ ghép đẳng lập
2.
a. Các từ ái quốc, thủ môn, chiến thắng thuộc loại từ ghép chính phụ
- Trật tự của các yếu tố trong các từ này giống như trật tự các tiếng trong từ ghép thuần Việt yếu tố chính đứng trước yếu tố phụ đứng sau
b. Các từ thiên thu, thạch mã, tái phạm thuộc loại từ ghép chính phụ
- Trật tự các tiếng của các từ ghép này ngược lại so với trật tự các tiếng trong từ ghép thuần Việt, yếu tố phụ đứng trước yếu tố chính đứng sau
Luyện tập
Bài 1 (trang 70 Ngữ Văn 7 Tập 1):
Phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán Việt đồng âm
- hoa (hoa quả, hương hoa): bông
- hoa (hoa mĩ, hoa lệ) cái để trang sức bề ngoài
- phi (phi công, phi đội): bay
- phi (phi pháp, phi nghĩa): trái không phải
- phi (vương phi, cung phi): vợ lẽ của các vua hoặc vợ các vương hầu
- tham (tham vọng, tham lam): mong cầu không biết chán
- tham (tham gia, tham chiến): xen vào, can dự vào
- gia (gia chủ, gia súc): nhà
- gia (gia vị, gia tăng): thêm vào
Bài 2 (trang 71 Ngữ Văn 7 Tập 1):
Những từ ghép hán việt có chứa các yếu tố hán việt:
- quốc: quốc gia, quốc kì, quốc ca, quốc vương, quốc sư, quốc sự,....
- sơn: sơn hà, sơn dã, sơn hào, sơn cước, sơn dương,....
- cư: cư trú, cư dân, cư ngụ, cư sĩ,....
- bại: đánh bại, bại tướng, bại binh, bại hoại, bại vong, đại bại, thành bại,....
Bài 3 (trang 71 Ngữ Văn 7 Tập 1):
Xếp từ ghép đã cho vào nhóm thích hợp
a. Từ có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau: hữu ích, phát thanh, bảo mật, phòng hỏa
b. Từ có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau: thi nhân, tân binh, hậu đãi, đại thắng
Bài 4 (trang 71 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Từ ghép có yếu tố phụ đứng trước yếu tố chính đứng sau: thiếu nhi, tiểu nhân, trường giang, tiền duyên, cố nhân
- Từ ghép có yếu tố chính đứng trước yếu tố phụ đứng sau: vô dụng, thăng thiên, tiến cung, tổn thọ, gia trưởng
Bài trước: Soạn bài: Phò giá về kinh - trang 68 sgk Ngữ văn 7 Tập 1