Soạn bài: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê - trang 127 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1
Bản 1/ Soạn bài: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (siêu ngắn)
Bố cục của bài thơ gồm 2 phần:
Phần 1: Hai câu đầu – Sự thay đổi và không thay đổi của người con xa quê
Phần 2: hai câu sau – Sự xót xa buồn tủi khi thành vị khách lạ trên quê hương mình
Nội dung bài
- Tình yêu quê hương tha thiết của người con xa quê lâu ngày nay được trở về.
- Niềm ngậm ngùi, xót xa khi trở thành vị khách lạ trên chính quê hương mình
- Giọng thơ hóm hỉnh mà ngậm ngùi, chua xót, nghệ thuật đối đặc sắc
I. Đọc – hiểu văn bản
Câu 1 (trang 127 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: Nhân vật trữ tình trở về thăm quê mà lại trở thành vị khách trên mảnh đất quê hương mình.
- Khác với Lý Bạch, xa quê nên nhìn cảnh nhớ quê, Hạ Tri Trương nhớ quê khi đang đứng trên mảnh đất quê hương.
Câu 2 (trang 127 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
- Hai câu đầu sử dụng phép đối trong câu:
Thiếu tiểu li gia > < lão đại hồi, hương âm vô cải > < mấn mao tồi
Tuy có hơi chênh về lời song về ý rất chỉnh (thiếu tiểu: còn nhỏ > < lão: về già; vô cải: không thay đổi > < tồi: chỉ sự thay đổi)
- Tác dụng: Thể hiện thể hiện tấm lòng luôn hướng về quê của con người đã gần đi hết cuộc đời, đồng thời khằng định hồn quê, tình quê hương sống mãi trong lòng thi nhân.
Câu 3 (trang 127 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
| Phương thức biểu đạt | Tự sự | Miêu tả | Biểu cảm | Biểu cảm qua miêu tả | Biểu cảm qua tự sự |
| Câu 1 | X | X | X | ||
| Câu 2 | X | X |
Phương thức diễn đạt toàn bài là biểu cảm nhưng là biểu cảm gián tiếp vì thế xuất hiện cả yếu tố tự sự và miêu tả trong câu.
Câu 4 (trang 127 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):
- Sự khác nhau về giọng điệu:
+ Hai câu trên giọng điệu ngậm ngùi, tâm sự của người con xa quê lâu ngày nay mới được trở về.
+ Hai câu dưới: Giọng điệu hóm hỉnh, bi hài:
- Chỉ có nhi đồng xuất hiện tại tác giả xa quê đã lâu, không còn ai thân thiết ra tiếp đón.
- Tiếng cười, câu hỏi thơ ngây của bọn trẻ khiến nhà thơ cảm giác bơ vơ, lạc lõng, ngậm ngùi khi trở về quê, làm khách trên quê hương mình
Luyện Tập
| So sánh | Bản dich của Phạm Sĩ Vĩ | Bản dịch thơ của Trần Trọng San |
| Giống nhau | - Cả hai đều sử dụng thể thơ lục bát - Đều dịch sát nghĩa với văn bản |
|
| Khác nhau | - không xuất hiện “tiếu vấn” – Hình ảnh trẻ con cười (hỏi) - Không dịch được sát ý thơ “tương kiến, bất tương thức” - Bản dịch mượt mà, mềm mại hơn |
- Dịch sát nguyên tác hơn - Bản dịch không được mềm mại, trau truốt |
Bản 2/ Soạn bài: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (siêu ngắn)
Bố cục
- Phần 1 (hai câu đầu): những thay đổi và không thay đổi của con người
- Phần 2 (2 câu cuối): tâm trạng nhà thơ khi bị coi là khách ở quê
Câu 1 (trang 127 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Điểm khác: Tình cảm quê hương trong bài thơ trên có điểm độc đáo:
+ Tên bài thơ gợi ra hoàn cảnh sáng tác của bài thơ thơ, cụ thể:
• Rời quê đi lên kinh thành thi đỗ rồi làm quan suốt 50 năm mới trở về thăm quê. Tình huống bất ngờ xảy ra: ông bị đám trẻ nhỏ gọi là khách khiến ông xót xa cũng là duyên cớ để nhà thơ chắp bút
• Ngẫu thư là ngẫu nhiên viết (không chỉ định viết) chứ không phải tình cảm ngẫu nhiên bộc lộ phát sinh
+ ẩn đằng sau đó là tình yêu quê hương sâu nặng như sợi đàn căng thẳng chỉ cần chạm nhẹ là ngân lên ngân mãi
Câu 2 (trang 127 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Phép đối được sử dụng trong hai câu đầu
+ Câu 1: Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
• Số chữ tuy không cân xứng nhưng từ loại ngũ pháp vẫn đối rất chỉnh
+ Câu 2: Hương âm vô cải mấn mao tồi
• Bộ phận: hương âm - mấn mao rất chỉnh cả về ý lẫn chữ
• Bộ phận: vô cải - tồi tuy không chỉnh về chữ nhưng vẫn rất chỉnh về ý và chức năbg ngữ pháp (đều làm vị ngữ)
- Tác dụng: bộc lộ gián tiếp tình cảm với quê hương
+ Câu 1: kể lại quãng đời xa quê và sự đổi thay của quê hương, hé mở tình cảm
+ Câu 2: là câu tả sử dụng yếu tố đổi thay (mấn mao - tóc mai) là bật yếu tố bất biến (giọng quê)
-> Hình ảnh tượng trưng nổi bật tình cảm với quê hương
Câu 3 (trang 127 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Bảng phân loại
- Giải thích: phương thứ biểu đạt chính của bài là biểu cảm nhưng là biểu cảm gián tiếl qua tự sự và miêu tả
Câu 4 (trang 127 Ngữ Văn 7 Tập 1):
Sự biểu hiện tình quê ở hai câu trên dưới có sự khác nhau về giọng điệu, cụ thể:
- Sau bao năm xa quê trở về không chỉ tác giả thay đổi mà quê hương cũng đổi thay không ít
- Tình cảm sâu đậm với quê hương không chỉ bộc lộ trong câu hương âm vô cải mấnmao tồimaf còn ở nỗi xót xa ngậm ngùi trước sự đổi thay của quê hương
- Nét đặc sắc về nghệ thuật là việc dùng các hình ảnh vui tươi để bộc lộ nỗi buồn đau xót:
+ Về quê chỉ có trẻ con ra đón những người cùng tuổi cùng thời giờ đã chẳng còn ai
+ Đã vậy dưới nhưng con mắt ngây thơ hồn nhiên vui của đám trẻ nhỏ ông chỉ là khách. Điều này khiến nhà thơ càng thêm xót xa
⇒ Phía sau hình ảnh vui tươi là giọng bi hài thấp thoáng ẩn hiện
Luyện tập
- Điểm giống:
+ Cả hai bản dịch đều toát lên được nội dung
+ Đều dùng thể thơ lục bát
- nhìn tổng thể bản dịch của Phạm Sĩ Vĩ bám sát nguyên tác hơn. Cụ thể
| Câu | Bản dịch của Phạm Sĩ Vĩ | Bản dịch của Trần Trọng San |
| 1 | Làm rõ phép đối chỉnh về đối lời từ loại, ngữ pháp | Phép đối chưa thật chỉnh |
| 2 | Dịch cò thô chưa thoát hồn thơ | Dịch thoát có hồn |
| 3 | Rõ đối tượng trẻ con nhưng không đúng ý | Chưa chỉ ra được đối tượng trẻ con |
| 4 | Thiếu động từ cười | Có đủ động từ cười |