Trang chủ > Lớp 7 > Soạn Văn 7 (cực ngắn) > Soạn bài: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá - trang 133 sgk Ngữ văn 7 Tập 1

Soạn bài: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá - trang 133 sgk Ngữ văn 7 Tập 1

Bản 1/ Soạn bài: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (siêu ngắn)

A. Nội dung chính của bài

- Bài ca nhà tranh bị gió thu phán nói lên nỗi thống khổ của bản thân và rộng hơn là lòng nhân ái với con người của tác giả Đỗ Phủ.

- Tác giả sử dụng nhiều phương thức biểu đạt trong bài thơ, sử dụng thể thơ cổ thể với nhịp câu chữ phóng khoáng, linh hoạt.

B. Hướng dẫn soạn bài

I. Đọc - hiểu văn bản

Câu 1 (trang 133 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

- Bài thơ được chia làm 2 phần:

+ Phần đầu (gồm ba đoạn 1,2,3): Kể và tả về hoàn cảnh và nỗi khổ của tác giả cùng gia đình về căn nhà bị gió thu tốc nát.

+ Phần sau (khổ còn lại): Ước mơ cao cả của nhà thơ.

- Về số câu: Bài thơ có 3 khổ thơ 5 câu (khổ 1,2 và 4) và 1 khổ thơ 8 câu (khổ 3)

Về số chữ: Các khổ 1,2,3 chủ yếu là mỗi dòng thơ có 7 chữ. Khổ 4 có những dòng thơ lên tới 9,10 chữ.

- Có phần dài phần ngắn, nhiều phần có số câu lẻ để linh hoạt trong viêc kể và tả, đồng thời thoải mái bộc lộ cảm xúc của tác giả. Đặc biệt, một số câu trong phần cuối có số chữ nhiều hơn các câu khác thể hiện sự vút lên của ước mơ.

Câu 2 (trang 133 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

Phần Miêu tả Tự sự Biểu cảm trực tiếp Miêu tả - tự sự Miêu tả - biểu cảm Tự sự - biểu cảm Tự sự - miêu tả - biểu cảm
Phần đầu (3 khổ đầu) X X X X X X X
Phần sau (khổ cuối) X X X

Câu 3 (trang 133 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

- Nỗi khổ của nhà thơ được nhắc đến đó là: nỗi khổ ngôi nhà bị gió cuốn, nỗi đau xót khi nhìn những đứa trẻ lấy nốt những lớp tranh, nỗi khổ nằm trong mưa lạnh, nỗi khổ chiến tranh

- Cách thể hiện:

+ Nỗi khổ vì ngôi nhà bị gió cuốn: cái thì bay sang sông, cái thì treo trên ngọn cây, cái nhào xuống lòng mương tơi tả.

+ Nổi khổ vì thân tình thế thái: Một bên lũ trẻ đua nhau cướp những tấm tranh chạy đi, một bên ông già chống gậy miệng gào thét đến khô cháy mà chẳng đòi lại được.

+ Nỗi khổ phải nằm trong mưa lạnh: Mưa chẳng dứt, nhà bị tốc mái, chăn mền ướt sũng rách nát, rét lạnh tựa sắt, cả nhà run cầm cập.

+ Nỗi khổ vì chiến tranh loạn lạc: Vì loạn lạc mà nhà thơ phải phiêu bạt, từ quan, vì loạn lạc mà những đứa trẻ khổ sở túng thiếu phải đi cướp giật của người khác.

Câu 4 (trang 134 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

- Giá trị của bài thơ sẽ giảm đi nhiều bởi bài thơ chỉ có giá trị tự hiện thực mà không có giá trị nhân đạo.

- Tình cảm cao quý của tác giả thể hiện ở phần cuối:

+ Là người có tấm lòng nhân ái: muốn có nhà rộng muôn gian, che khắp cho thiên hạ.

+ Là người có tấm lòng sự vị tha, cao thượng: nghĩ đến người khác mà không nghĩ đến bản thân mình “Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được”.

Luyện Tập

Câu 1 (trang 134 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

Đọc diễn cảm hai phần cuối của tác phẩm

Câu 2 (trang 134 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

Từ việc nói lên nỗi khổ của bản thân, Đỗ Phủ đã nói lên nỗi thống khổ của lớp người dân nghèo. Qua đó đã lên án, tố cáo hiện thực xã hội đen tối, cảm thông, xót thương, lo lắng cho những kiếp người bất hạnh

Bản 2/ Soạn bài: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (siêu ngắn)

Bố cục của bài thơ gồm 4 phần:

- Phần 1 (5 dòng đầu): Cảnh nhà tranh bị gió thu phá

- Phần 2 (5 dòng tiếp): Niềm uất ức vì già yếu nên bị bọn trẻ con xô cướp mất tranh

- Phần 3 (8 câu tiếp): Nỗi khổ nhà dột ướt lạnh, con quậy phá, nỗi lo loạn lạc

- Phần 4 (còn lại): Ước vọng cao cả của nhà thơ

Tóm tắt nội dung chính của bài

Giữa trời thu tháng tám, gió lốc dữ dằn cuốn phăng đi ba nẹp tranh trên mái nhà của Đỗ Phủ. Gió mạnh thổi chúng sang tận bờ sông bên kia. Đám trẻ bên đó lao vào cướp những nẹp tranh ấy. Nhà thơ vì tuổi cao sức yếi chỉ biết đứng nhìn chịu mất rồi chống gậy đi về trong tiếng than thở xót xa. Chốc sau gió lặng mây đen kéo về rồi mưa rơi. Trời lạnh buốt. Cả nhà chỉ có mỗi tấm chăn rách con lại đạp nát suốt đêm nhà thơ phải chịu rét chịu dột ướt sũng tê tái hết cả người. Từ ngày loạn lạc nỗi lòng lo lắng dày vò bao đêm khiến ông không yên giấc giờ lại thêm cái lạnh như dao cứa sao ông chợp mắt nổi. Thao thức trong đêm Đỗ Phủ ao ước có nhà đồ sộ vạn gian nhưng không phải để bản thân hưởng thụ mà để cho tất cả kẻ sĩ trong thiên hạ. Đâu chỉ có thế nhà thơ còn đem cả ao ước đánh đổi bằng sự tan nát của mình thậm chí là cả tính mạng để lấy ngôi nhà vạn gian kia. Trên đời này có được mấy tấm lòng vĩ đại như Đỗ Phủ.

Câu 1 (trang 133 Ngữ Văn 7 Tập 1):

- Bố cục của bài thơ được chia thành 4 phần:

+ Đoạn 1 (5 dòng đầu): Bối cảnh chung: gió thu cuộn mất ba lớp tranh nhà tác giả

+ Đoạn 2 (5 dòng kế): Uất ức vì già yếu nên bị bọn trẻ con xô cướp giật mất tranh

+ Đoạn 3 (8 dòng kế tiếp): Nỗi khổ nhà dột, ướt lạnh, con quậy phá, lo lắng vì loạn lạc

+ Đoạn 4 (phần còn lại): Tình cảm cao cả vị tha của tác giả

- Sở dĩ có phần dài phần ngắn phần nhiều câu phần ít câu là do mạch cảm xúc của tác giả và nội dung từng câu

Câu 2 (trang 134 Ngữ Văn 7 Tập 1):

Phương thức biểu đạt Miêu tả Tự sự Biểu cảm trực tiếp Miêu tả kết hợp tự sự Miêu tả kết hợp biểu cảm Tự sự kết hợp biểu cảm Kết hợp cả ba phương thức
Phần 1 X
Phần 2 X
Phần 3 X
Phần 4 X

Câu 3 (trang 134 Ngữ Văn 7 Tập 1):

- Những nỗi khổ nào của nhà thơ được đề cập trong bài thơ:

+ Nhà bị tốc mái chỉ còn bốn bức vách dột chẳng khác gì ngoài trời.

+ Cái nghèo đeo bám: cả nhà chỉ còn tấm chăn cũ nát, con dại nằm xấu nết đạp lót nát khiến Đỗ Phủ không chợp mắt được

+ Lại thêm nỗ lo loạn lạc: từng trải cơn loạn ít ngủ ghê

+ Tấm thân thì già yếu bệnh tật phải chịu cảnh màn trời chiếu đất

⇒ Cái nghèo cái khổ đến dồn dạp khiến Đỗ Phủ chua xót bất lực: Đêm dài ướt át sao cho trót

- Tất cả những nỗi khổ ấy được tác giả miêu tả sinh động khúc chiết với những nét điểm xuyết: từ trải cơn loạn ít ngủ ghê đã làm nỗi khổ như được nhân lên gấp bội

Câu 4 (trang 134 Ngữ Văn 7 Tập 1):

- Nếu như không có năm dòng thơ cuối thì ý nghĩa, giá trị biểu cảm của bài thơ sẽ giảm đi rất nhiều

- Tình cảm cao quý của tác giả được biểu hiện qua phần cuối

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian

Cho khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều han hoan

Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn

Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt

Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được

+ nhà thơ mơ ước có được nhà rộng muôn gian vững chãi che mưa che gió cho kẻ sĩ trong thiên hạ dù nhà mình có mát bản thân phải chịu rét cũng cam lòng

⇒ Ước mơ cao cả chứa chan lòng vị tha và tinh thần nhân đạo

+ Tuy mình nghèo khổ nhưng Đỗ Phủ lại không muốn sung sướng trước mọi người mong cho người khác sướng hơn mình quả là tấm lòng cao đẹp đáng khâm phục

⇒ Những dòng thơ xuất thần ấy là sản phẩm của sự vượt lên trên gian khó của bản thân, của một tâm hồn cao đẹp và vĩ đại: yêu nước thương dân cháy bỏng khao khát thay đổi thực tại đen tối bấy giờ

Luyện tập

Bài 2 (trang 134 Ngữ Văn 7 Tập 1):

- Ý chính của đoạn văn: tình cảm yêu nước thương dân khao khát thay đổi thực tại đen tối qua bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá