So sánh - Giáo án Ngữ Văn 6

Hoạt động 1: hình thành khái niệm mới

Giáo viên treo bảng phụ

- Những tập hợp từ nào chứa hình ảnh so sánh?

- Những sự vật, sự việc nào được so sánh với nhau?

- Dựa vào cơ sở nào để có thể so sánh như vậy?

- So sánh như vậy nhằm mục đích gì? (Hãy so sánh với câu không sử dụng phép so sánh)

- Câu hỏi 3 sách giáo khoa: Con mèo được so sánh với con gì?

- Hai con vật này có điểm gì giống và khác nhau?

- So sánh này khác so sánh trên ở chỗ nào?

- Em hiểu thế nào là so sánh?

I. So sánh là gì?

1. Bài tập: (Sách giáo khoa - trang 24).

2. Kết luận.

- Các sự vật, sự việc được so sánh:

+ Trẻ em được so sánh với búp trên cành,

+ Rừng đước dựng lên cao ngất được so sánh với hai dãy trường thành vô tận.

- Cơ sở để so sánh:

Dựa vào những nét tương đồng, giống nhau về mặt hình thức, tính chất, vị trí, giữa các sự vật, sự việc khác.

+ Trẻ em là mầm non của đất nước tương đồng với búp trên cành, mầm non của cây cối. Đây là sự tương đồng cả về mặt hình thức và tính chất, đó là sự tươi non, đầy sức sống, tràn đầy hi vọng.

- Mục đích: Nhằm tạo ra hình ảnh mới mẻ cho sự vật, sự việc, gợi cảm giác cụ thể, sinh động làm nổi bật cảm nhận của người đọc đối với sự vật được nói đến.

- Con mèo được so sánh với con hổ

- Hai con vật này:

+ Giống nhau về hình thức lông vằn

+ Khác nhau về tính cách: mèo hiền lành đối lập với hổ hung dữ

- Chỉ ra sự tương phản giữa hình thức và tính chất và tác dụng cụ thể của sự vật là con mèo.

*. Ghi nhớ (Sách giáo khoa - trang 24)

*Hoạt động 2: cấu tạo của phép so sánh:

- Gọi giáo viên đọc ví dụ

* Giáo viên cho học sinh chép vào bảng cấu tạo phép so sánh

- Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh vào mô hình phép so sánh?

- Em có nhận xét gì về mô hình cấu tạo của phép so sánh?

- Gọi học sinh đọc ghi nhớ

- Học sinh đọc

II. Cấu tạo của phép so sánh:

1. Bài tập:

Cho các câu sau:

a. Thân em như ớt trên cây

Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng.

b. Trường Sơn: chí lớn ông cha

Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào.

c. Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ.

d. Lòng ta vui như hội,

Như cờ bay, gió reo!

* Nhận xét:

- Phương diện so sánh có thể lộ rõ nhưng cũng có thể ẩn.

- Có thể có từ so sánh hoặc không (thay bằng dấu hai chấm).

- Vế B có thể được đảo lên trước vế A.

- Vế A và B có thể có nhiều vế.

2. Ghi nhớ: (Sách giáo khoa - Trang 25)

Hoạt động 3: Luyện tập

- Giáo viên nêu yêu cầu của bài tập

- Các tổ thi trò chơi tiếp sức trong 5 phút

- Giáo viên gọi mỗi em làm 1 câu

III. Luyện tập:

Bài 1:

a. So sánh đồng loại:

Người là Cha, là Bác, là Anh

Quả tim lớn lọc trăm ngàn máu nhỏ

(Tố Hữu)

Bao bà cụ từ tâm như mẹ

Yêu quý con như đẻ con ra

(Tố Hữu)

Đêm nằm vuốt bụng thở dài

Thở ngắn bằng trạch, thở dài bằng lươn

(Ca dao)

b. So sánh khác loại:

- So sánh vật với người: Đoạn năn viết về Dế Choắt

- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:

Chí ta như núi Thiên Thai ấy

Đỏ rực chiều hôm, dậy cánh đồng.

(Tố Hữu)

Đây ta như cây giữa rừng

Ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng rời

(Ca dao)

Bài 2: - Khoẻ như voi

- Đen như cột nhà cháy

- Trắng như ngó cần

- Cao như cây sào