Phương pháp tả cảnh - Giáo án Ngữ Văn lớp 6

Hoạt động 1: hình thành khái niệm mới.

* Giáo viên: Sử dụng bảng phụ đã viết ví dụ

- Gọi học sinh đọc

- Giáo viên chia lớp làm 3 nhóm chuẩn bị cho 3 văn bản.

Nhóm 1: Tổ 1

- Văn bản đầu tiên miêu tả hình ảnh của ai trong trong một chặng đường của cuộc vượt thác?

- Vì sao có thể nói qua hình ảnh nhân vật, ta có thể tưởng tượng ra được những nét tiêu biểu của cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ?

Nhóm 2: Tổ 2

- Văn bản thứ hai miêu tả quang cảnh gì?

- Người viết đã miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự nào?

Nhóm 3: Tổ 3 + 4

- Văn bản thứ ba là một bài văn miêu tả có bố cục ba phần tương đối trọn vẹn. Em hãy chỉ ra và tóm tắt các ý của mỗi phần

- Từ dàn ý đó hãy nhận xét về thứ tự miêu tả của tác giả trong đoạn văn?

- Vậy muốn tả cảnh chúng ta cần phải ghi nhớ điều gì?

- Nhắc lại bố cục của một bài văn tả cảnh?

* Giáo viên nhấn mạnh các bước khi miêu tả và bố cục một bài văn tả cảnh

I. Cách thức viết văn tả cảnh:

1. Bài tập: Sách giáo khoa. Trang 45.

2. Kết luận:

* Đoạn a: Miêu tả người chống thuyền vượt thác.

- Qua hình ảnh Dượng Hương Thư (DHT), người đọc có thể tưởng tượng ra được phần nào cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ. Đó là bởi vì người vượt thác đã phải đem hết gân sức, tinh thần để đấu tranh cùng thác dữ: Hai hàm răng cắn chặt, cặp mắt nảy lửa, quai hàm bạnh ra, bắp thịt cuồn cuộn, như hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh.. (Nhờ miêu tả ngoại hình và các động tác)

* Đoạn b: miêu tả cảnh sắc của một vùng sông nước Cà Mau - Năm Căn.

- Theo trình tự:

+ Từ dưới mặt sông nhìn lên bờ.

+ Từ gần đến xa

- Trình tự miêu tả như vậy là rất hợp lí bởi người tả đang ngồi trên thuyền xuôi từ kênh ra sông. Đương nhiên, cái đập vào mắt người ngồi trước hết phải là cảnh dòng sông, nước chảy, rồi mới đến cảnh vật hai bên bờ sông. Nếu tả khác đi, hay ngược lại chẳng hạn thì người tả cũng phải ngồi ở chỗ khác đi.

* Đoạn c: dàn ý bao gồm 3 phần:

- Mở đoạn gồm 3 câu đầu: Miêu tả khái quát về tác dụng, cấu tạo và màu sắc của luỹ tre làng.

- Thân đoạn: Tập trung miêu tả kĩ 3 vòng của luỹ tre.

- Kết đoạn: Tả măng tre dưới gốc.

- Nhận xét về trình tự miêu tả: Từ khái quát đến cụ thể, từ ngoài vào trong (theo trình tự không gian). Cách tả như vậy cũng rất có lí bởi cái nhìn của người tả là hướng từ bên ngoài.

Nếu miêu tả theo trật tự thời gian thì chắc chắn phải tả khác.

* Ghi nhớ: (Sách giáo khoa - trang 47)

Hoạt động 2: Luyện tập

Nếu phải miêu tả quang cảnh lớp học trong giờ viết bài tập làm văn thì em sẽ miêu tả như thế nào?

- Cho học sinh trả lời từng ý một

- Giáo viên cho học sinh viết phần mở bài và kết bài

- Học sinh viết bài

- Học sinh đọc

Gọi học sinh đọc

- Gọi học sinh đọc đề bài

- Học sinh làm việc theo nhóm trong vòng 3 phút

- 3 nhóm trình bày.

II. Luyện tập:

Bài 1

a. Từ ngoài vào trong (Theo trình tự không gian)

b. Từ lúc trống vào lớp đến khi hết giờ.

c. Kết hợp cả hai trình tự trên

- Những hình ảnh cụ thể tiêu biểu.

- Cảnh học sinh nhận đề, một vài gương mặt tiêu biểu

- Cảnh học sinh chăm chú làm bài, giáo viên quan sát học sinh làm bài.

- Cảnh bên ngoài lớp học: Sân trường, gốc cây...

Bài 2: Tả cảnh sân trường lúc ra chơi:

a. Tả theo trình tự thời gian

- Trống hết tiết 2, báo hiệu giờ ra chơi đã đến

- Học sinh từ các lớp ùa ra sân trường

- cảnh học sinh chơi đùa

- Các trò chơi quen thuộc

- Trống vào lớp, học sinh trở về lớp

- Cảm xúc của người viết

b. Cách tả theo trình tự không gian:

- Các trò chơi giữa sân trường, các góc sân trường

- Một trò chơi đặc sắc, mới lạ, sôi động.

Bài 3: Dàn ý chi tiết cho bài: Biển đẹp

a. Mở bài: Biển thật đẹp

b. Thân bài:

- Cảnh biển đẹp trong những thời điểm khác nhau

- Buổi sớm nắng sáng

- Buổi chiều gió mùa đông bắc

- Ngày mưa rào

- Buổi sớm nắng mờ

- Buổi chiều lạnh

- Buổi chiều nắng tàn, mát dịu

- Buổi trưa xế

- Biển, trời đổi màu

c. Kết bài: nhận xét tại sao biển đẹp

Tóm lại: Người viết không tả theo trình tự thời gian, cũng không tả theo trình tự không gian mà theo mạch cảm xúc và hướng theo con mắt của mình.