Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử (Thúy Lan) - Giáo án Ngữ Văn lớp 6

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích

- Giáo viên hướng dẫn cho học sinh đọc

- Giáo viên đọc mẫu 1 đoạn sau đó gọi học sinh đọc

- Giáo viên yêu cầu học sinh tìm hiểu các chú thích 1,3,7,8,10

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc.

- Cách đọc: giọng đọc chậm rãi, tình cảm như thể đang trò chuyện với cây cầu.

2. Tìm hiểu chú thích

a. Tác giả: Thuý Lan

b. Tác phẩm: Đây là một bài báo đăng trên báo "Người Hà Nội". Thể loại kí, Hồi kí về một cây cầu nổi tiếng trên đất nước ta.

3 Từ khó:

Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung văn bản

Em hiểu thế nào là văn bản nhật dụng?

Nêu bố cục của một bài kí?

- Học sinh đọc đoạn 1 (từ đầu đến Hà Nội)

- Tác giả giới thiệu cầu Long Biên bằng những chi tiết nào?

- Em có nhận xét như thế nào về cách trình bày của tác giả?

- Cầu Long Biên khi mới khánh thành có tên gì? Cái tên đó mang ý nghĩa gì?

- Vì sao cầu Long Biên là kết quả của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất?

- Tại sao nói đó là chứng nhân đau thương của người Việt Nam thuộc địa?

- Đoạn văn tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì? Biện pháp tu từ ấy gợi cho em cảm xúc gì?

- Vào năm 1945 cầu Đu-me được đổi tên thành cầu Long Biên điều đó có ý nghĩa gì?

- Tác giả miêu tả cụ thể về cây cầu nhằm mục đích gì?

- Việc trích dẫn một bài thơ và lời bản nhạc trong đoạn văn có tác dụng như thế nào trong việc làm nổi bật ý nghĩa nhân chứng của cây cầu?

- Kỉ niệm về cây cầu trong thời kháng chiến chống Mĩ được nhớ lại có gì giống và khác với thời chống Pháp?

- Cảm xúc của tác giả khi đứng trên cây cầu vào những ngày nước lên có ý nghĩa gì? Vì sao người viết lại thầm cảm ơn cây cầu?

- Trong sự nghiệp đổi mới, chúng ta đã có thêm những cây cầu nào bắc qua sông Hồng? Cầu Long Biên lúc này mang ý nghĩa nhân chứng gì?

- Câu văn cuối cùng " Còn tôi cố gắng.... Việt Nam", câu văn đó gợi cho em những suy nghĩ gì về cầu Long biên và tác giả của bài viết này?

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Tìm hiểu chung

a. Khái niệm

- Nội dung: Văn bản nhật dụng có nội dung gần gũi, bức thiết với cuộc sống của con người và cộng đồng xã hội hiện đại như: thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý...

- Về hình thức: Văn bản nhật dụng thường là những bài báo, thường được viết theo thể bút kí trong đó có sự kết hợp giữa các phương thức kể, tả, biểu cảm...

- Tác dụng: Văn bản nhật dụng mang giá trị thông tin tuyên truyền, phổ biến, cập nhật một vấn đề văn hoá, xã hội nào đó là chủ yếu.

b. Bố cục:

- Tác giả lựa chọn sự kết hợp giữa các phương thức tự sự, miêu tả với phương thức trữ tình.

- Bố cục bài viết có thể chia làm 3 đoạn:

+ Khái quát về cây cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử.

+ Cầu Long Biên qua một thế kỉ đau thương và anh dũng của đất nước và nhân dân Việt Nam

+ Cầu Long Biên trong tương lai

2. Tìm hiểu chi tiết:

a. Giới thiệu chung về cây cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử:

- Cầu Long Biên là cây cầu bắc qua sông Hồng.

- Được khởi công năm 1898 - 4 năm sau khánh thành.

- Do kiến trúc sư người Pháp thiết kế.

=> Cách giới thiệu ngắn gọn, khái quát đầy đủ, thuyết phục. Hình ảnh nhân hoá trở thành nhan đề cho bài viết rất phù hợp với nội dung của bài viết.

b. Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử:

*. Cầu Long Biên dưới thời Pháp thuộc:

- Cầu Long Biên mang tên toàn quyền Pháp Đu-me => Cái tên gợi nhắc đến một thời thực dân nô lệ, áp bức và bất công. Nó biểu thị quyền lực thống trị của thực dân Pháp ở Việt Nam.

- Cây cầu phục vụ cho mục đích khai thác kinh tế của thực dân Pháp ở Việt Nam.

- Nó được xây dựng không chỉ bằng mồ hôi mà còn bằng cả xương máu của biết bao con người.

- Hình ảnh so sánh: Cây cầu giống như một dải lụa uốn lượn, vắt ngang sông Hồng => Tạo cho người đọc cảm giác bất ngờ lí thú vì sức mạnh của kĩ thuật cầu sắt sự tiến bộ của công nghệ làm cầu, lần đầu tiên được ứng dụng ở Việt Nam. Ngoài ra còn gợi nhớ đến không khí lịch sử, xã hội, bộc lộ tình cảm của người viết khi nhắc nhớ lại những cảnh ăn ở khổ cực của dân phu Việt Nam và cảnh đối xử tàn nhẫn của các chủ Thực dân Pháp, khiến hàng nghìn người Việt Nam bị chết trong quá trình làm cầu

Kết luận: Như vậy cầu Long Biên là chứng nhân sống động, ghi lại phần nào giai đoạn lịch sử đau thương của nhân dân Việt Nam.

*. Cầu Long Biên từ cách mạng tháng Tám đến nay:

-Việc đổi tên này có ý nghĩa rất quan trọng nó chứng minh cho ý thức chủ quyền, độc lập của dân tộc.

Long Biên là tên của một hồ bên làng Bắc Sông Hương nơi cây cầu bắc qua.

- Tác giả miêu tả cụ thể về cây cầu để người đọc có thể hình dung tường tận về cây cầu hơn.

- Việc trích dẫn bài thơ, bản nhạc chứng minh thêm tính nhân chứng lịch sử của cây cầu, làm tăng ý vị trữ tình của bài viết. Cầu Long Biên đã trở thành kỉ niệm mang tính chất cá nhân của mỗi mgười dân, mỗi cán bộ, chiến sĩ, mỗi học sinh khi cắp sách đến trường.

- Đoạn văn hồi tưởng về cây cầu thời chống Mĩ thật hùng tráng trong mưa bom, bão đạn của giặc mĩ, cây cầu đổ gục bị thương tơi tả... quân dân thủ đô Hà Nội anh hùng viết bản hùng ca.

So với thời chống Pháp, thời chống Mĩ khốc liệt hùng tráng hơn, đau thương và anh dũng. Tất cả đều gắn với cây cầu lịch sử.

- Đoạn văn tả cảnh và diễn tả cảm xúc của người viết đứng trên cây cầu vào những ngày nước lên muốn ngợi ca tính nhân chứng lịch sử của cây cầu ở phương diện khác - phương diện chống chọi lại thiên nhiên, bão lũ.

- Tác giả thầm cảm ơn cây cầu đã dẻo dai bền bỉ, vững trãi vượt lên và chiến thắng thuỷ thần cường bạo, cảm ơn nhân dân Hà Nội đã bảo vệ cây cầu.

*. Cầu Long Biên hôm nay và ngày mai:

- Trong sự nghiệp đổi mới, bắc qua sông Hồng có thêm cầu Thăng Long, cầu Chương Dương: nhân chứng cho thời kì đổi mới nhanh chóng của đất nước

- ý tưởng nối nhịp cầu vô hình nơi du khách... => là một ý tưởng đẹp, mới và giàu tính nhân văn, nhân bản. Với ý tưởng này cầu Long Biên còn sống lâu, sẽ trẻ lại, sẽ thành điểm dừng chân du lịch khá lí thú với du khách năm Châu.

Như vậy: Cầu Long Biên là chứng nhân cho tình yêu của mọi người đối với Việt Nam. Là nhịp cầu hoà bình và thân thiện. Là tình yêu bền chặt trong tâm hồn tác giả.

III. tổng kết: Ghi nhớ - Sách giáo khoa trang 128

IV. Luyện tập: