Giáo án Ngữ văn 12: Thuốc (Lỗ Tấn)

TIẾT 76

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

GV: Hãy trình bày chính một số điểm về nhà văn Lỗ Tấn?

Giáo viên giảng thêm một số điểm về bối cảnh lịch sử của Trung Quốc thời ấy: Sự xâm lược và chia cắt từ những nước đế quốc (Nga, Nhật, Anh, Pháp, Đức,... ) đã biến Trung Hoa thành 1 quốc gia nửa phong kiến nửa thuộc địa, ốm yếu, què quặt, lạc hậu. Thanh niên Trung Hoa cuối TK XIX, đầu TK XX tìm đường cứu nước cho dân tộc.

Bố Lỗ Tấn mắc bệnh phù thủng nhưng thầy lang lại lấy thuốc với 2 vị ″ không thể thiếu″ là rễ mía kinh sương 3 năm và 1 đôi dế đủ đực - cái, 1 loại thuốc quái đản đã dẫn đến cái chết oan uổng của bố Lỗ Tấn

Ông với mục đích sử dụng ngòi bút để làm rõ những căn bệnh tinh thần của toàn dân, chú ý mọi người tìm phương thuốc chạy chữa.

Chủ tịch HCM thời trẻ thích đọc Lỗ Tấn bằng tiếng Trung Quốc.

GV: Trình bày xuất xứ của tác phẩm?

GV: Hãy cho biết hoàn cảnh ra đời tác phẩm?

Mời học sinh tóm tắt tác phẩm. Trình bày hệ thống nhân vật.

GV: Từ tìm hiểu cốt truyện và đọc qua phần hướng dẫn học bài, hãy cho biết phải làm rõ các nội dung gì của tác phẩm "Thuốc" ?

Giáo viên gợi ý học sinh tìm hiểu văn bản qua những câu hỏi Hướng dẫn học bài ở sách giáo khoa.

Giáo viên thuyết trình về tiêu đề và mục đích ra đời truyện của Lỗ Tấn để học sinh hiểu sâu hơn ý nghĩa nhan đề "Thuốc". (lôi hết bệnh tật của họ ra, khiến cho mọi người lưu ý tìm cách chữa bệnh)

GV: Hình ảnh cái bánh bao tẩm máu người có ý nghĩa ra sao?

Đây là tác phẩm hàm súc, cô đọng, có nhiều lớp nghĩa.

- Bánh bao tẩm máu người là câu chuyện có thật thường đang xảy ra ở nước Trung Hoa trì trệ, đình đốn.

- Tố cáo gay gắt chế độ gia trưởng nặng nề, đưa ra vấn đề để cho thế hệ trẻ quyền độc lập suy nghĩ và định hướng tương lai của bản thân.

GV: Hạ Du không xuất hiện trực tiếp mà thông qua lời của các nhân vật nào? Phân tích nét tính cách của các nhân vật đó?

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả: Lỗ Tấn (1881-1936)

- Lỗ Tấn là bút danh (lấy từ họ mẹ và chữ Tấn hành), quê ở...

- Nhà văn cách mạng vô sản nổi bật của văn học hiện đại.

- Là 1 trong các nhà văn tiên phong trăn trở tìm đường ″ cứu vong″ cho quốc gia.

- Ông đã nhiều lần thay đổi nghề để tìm đường cống hiến cho tương lai của dân tộc: khai mỏ, hàng hải, y, cuối cùng ông làm nghề viết văn để thức tỉnh quốc dân, đồng bào

=> Con đường khó khăn chọn nghề có đậm dấu ấn của lịch sử Trung Quốc thời cận hiện đại lại bộc lộ tâm huyết của 1 người con ưu tú của đất nước

- Được tôn vinh là ″ linh hồn của dân tộc″ - hình tượng cho tâm hồn đẹp đẽ của người Trung Quốc.

- Được đề cử là ứng viên Giải thưởng Nô-ben văn học mà ông từ chối.

Sáng tác: 3 tập truyện ngắn, 16 tập tạp văn, 75 bài thơ,...

⇒ Là tác giả hiện thực xuất sắc của Trung Hoa, mang tư tưởng yêu nước tiến bộ. Năm 1981, toàn nhân loại đã kỉ niệm 100 năm ngày sinh Lỗ Tấn như 1 danh nhân văn hoá thế giới.

2. Tác phẩm:

a. Xuất xứ: Đăng trên tạp chí "Tân thanh niên″ năm 1919. Sau đó in trong tập "Gào thét″, xuất bản năm 1923.

b. Hoàn cảnh ra đời: Viết ngày 25/4/1919- ngày bùng nổ của phong trào học sinh sinh viên Bắc Kinh, đi đầu cuộc vận động cứu vong Trung Hoa không bị diệt vong, thường gọi là Ngũ Tứ.

c. Cốt truyện: Vẽ sơ đồ.

d. Chủ đề:

- Ngợi ca ý chí và tinh thần cách mạng của người chiến sĩ Hạ Du và thể hiện nỗi cô đơn của người làm cách mạng.

- Lên án niềm tin ngu muội của nhân dân.

- Mỉa mai sự thối nát của bộ máy thống trị.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu người và ý nghĩa tiêu đề tác phẩm"Thuốc"

Thuốc (cái bánh bao tẩm máu người) có nhiều tầng ý nghĩa:

- "Thuốc chữa bệnh lao" của những người dân u mê, lạc hậu (nghĩa đen)

- Nó không phải là thuốc chữa bệnh mà là "thuốc độc", cần tìm 1 loại thuốc khác.

- Đối với CM Trung Hoa: Cần tìm 1 phương thuốc khiến cho nhân dân giác ngộ CM và khiến cho CM gắn bó với nhân dân.

2. Nhân vật đám đông

* Nhóm 1:

- Ông bà Hoa; mua bánh bao tẩm máu Hạ Du để chữa bệnh cho con

- Mẹ Hạ Du: Nghĩ con là giặc

⇒ Ngu muội mà đáng thương

* Nhóm 2:

- Cả Khang - đao phủ: lấy máu của Hạ Du tẩm vào bánh bao để bán.

- Lão Nghĩa - đề lao, mắt cá chép: lấy áo của Hạ Du, đánh Hạ Du 2 bạt tai.

- Cụ Ba Hạ: tố cáo cháu mình để nhận thưởng 20 lạng bạc trắng.

- Thanh niên 21 tuổi và 1 vài người khác: nghĩ Hạ Du là điên, là giặc.

⇒ Không những dửng dưng, lạnh lùng, vô cảm, mê muội, lạc hậu, lại còn phản động.

Thái độ của nhà văn: ghê tởm, chế giễu.

TIẾT 77

Sĩ số lớp:......................

GV: Hình ảnh nhân vật Hạ Du hiện ra như thế nào?

Giáo viên lưu ý cho học sinh về không gian và thời gian NT của tác phẩm để thấy mạch suy tư lạc quan của nhà văn

GV: Hình tượng vòng hoa trên mộ Hạ Du có vai trò như thế nào?

Giáo viên giảng bài phần này để học sinh hiểu sâu nghệ thuật viết truyện của tác giả.

Giáo viên yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ để củng cố lại bài học.

Hoạt động 4. Ứng dụng

GV: Tại sao "Thuốc" là truyện ngắn mang kích thước truyện dài?

GV: Làm 1 đoạn văn cảm nhận của em về 1 hình tượng tượng trưng của truyện (vòng hoa trên mộ Hạ Du, con đường mòn, chiếc bánh bao tẩm máu, con quạ... )

3. Hình ảnh người cách mạng Hạ Du

- Là 1 thanh niên CM sớm giác ngộ, có lí tưởng CM rõ rệt: lật đổ ngai vàng, đánh đuổi ngoại tộc, giành lại độc lập.

- Tinh thần dũng cảm, hiên ngang, xả thân vì việc lớn mà lại rất cô đơn, không ai hiểu việc anh làm và không có ai ủng hộ.

=> Rời xa quần chúng nhân dân của mọi người làm CM là căn bệnh cần chữa trị.

4. Vòng hoa trên mộ Hạ Du và niềm lạc quan của nhà văn

- Câu hỏi của bà mẹ Hạ Du: "Thế này là thế nào? "

=> Vừa thể hiện nét bàng hoàng sửng sốt, lại chôn giấu 1 niềm vui có người hiểu con mình và hàm chứa mong muốn cần có 1 lời giải đáp.

- Vòng hoa tưởng niệm, bộc lộ sự cảm phục và tiếp bước người đã khuất.

5. Chất dân tộc và sắc thái mới mẻ của tác phẩm

- Sự ngắn gọn, súc tích truyền thống Trung Quốc: Tả nhưng không tả, không tả nhưng tả.

- Sắc thái mới mẻ của tác phẩm:

+ Tên truyện, 1 sự lưu ý nghệ thuật, 1 sự lựa chọn thâm thuý của nhà văn. Thuốc chứa đựng nhiều lớp ý nghĩa.

+ Kết cấu truyện: bình dị, trầm lắng, sâu sắc.

+ Cốt truyện đơn giản: tìm thuốc, mua thuốc, uống thuốc.

+ Thời gian có sự vận động: mùa thu sang mùa xuân => tinh thần lạc quan của nhà văn vào tiền đồ cách mạng.

+ Không gian truyện bình dị, rất thực tế: sự trầm lắng, tĩnh lặng, chất chứa nỗi niềm.

III. Tổng kết: Ghi nhớ: (sách giáo khoa)

Học sinh suy nghĩ, trả lời:

Ngắn gọn, súc tích: cốt truyện bình dị, ít nhân vật, đề tài lớn, hàm ý sâu sắc. Giống bức tranh thủy mặc đen trắng 2 màu, không gian nghệ thuật trầm lặng, u ám, nặng nề, 1 đêm thu, sáng thu, 1 buổi sáng thanh minh mùa xuân lạnh lẽo. Thời gian từ mùa thu trảm quyết và chết bệnh đến mùa xuân thanh minh, hứa hẹn 1 vòng hoa trắng, hoa hồng. Các hình tượng giàu ý nghĩa biểu tượng, nhất là vị thuốc kì quái: chiếc bánh bao tẩm máu người CM