Giáo án Ngữ văn 12: Dọn về làng (Nông Quốc Chấn)

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

- Yêu cầu học sinh tham khảo lời tựa, yêu cầu học sinh nêu những nét chính về tác giả và những nét đặc sắc của bài thơ Nông Quốc Chấn.

- Em hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Tình huống này đã ảnh hưởng đến cảm hứng của tác giả

- Gọi học sinh đọc bài thơ

GV: Tác phẩm ″Dọn về làng″ nói về vấn đề gì?.

Cuộc sống của nhân dân ta dưới ách thống trị của thực dân Pháp và niềm vui được giải phóng.

GV: Từ bố cục rất lạ của bài thơ, em có thể suy ra được bài thơ có những nội dung cơ bản nào?

Nhóm 1: phát hiện nghệ thuật từ câu 7 đến 37.

HS bình câu: ″ Cơn sấm sét lán sụp xuống nát cửa″

Nhóm 2: câu 38 đến 48.

- Biện pháp đối lập (vd).

- Giàu liên tưởng, âm thanh ánh sáng (vd).

GV: Nhân dân đã sống cay cực ra sao? Phải chăng đó là bi kịch của một gia đình?.

GV: Có người cho rằng từ hiện thực đau thương đó, niềm vui được giải phóng của nhân dân là niềm vui lớn mang tính thời đại, dân tộc. Em nghĩ sao?.

GV: Để có được những nội dung trên, tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật độc đáo nào? Từ đó suy ra thơ của tác giả có gì đặc biệt?

I. Tìm hiểu chung:

1. Tác giả, tác phẩm:

- Nông Quốc Chấn là nhà thơ dân tộc Tày. Tác phẩm của ông đậm bản sắc dân tộc miền núi.

- Tác phẩm: (sách giáo khoa)

2. Hoàn cảnh ra đời:(sách giáo khoa)

II. Hướng dẫn đọc thêm:

1. Đặc sắc về nội dung:

a. Cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao - Bắc - Lạng và tội ác của giặc Pháp:

- Cuộc sống ″cay đắng đủ mùi″ của nhân dân:

+ Cản chạy giặc loạn lạc giữa cảnh mưa bão mịt mù, sấm sét dữ dội.

+ Cuộc sống đói khát, ngột ngạt, kinh hoàng; chết không có người chôn.

+ Nhất là hình ảnh người mẹ - chịu đựng bao đau thương, mất mát nhưng cũng hết sức can trường trước những gian nan và thử thách trước những suy nghĩ. Đấy vừa là người mẹ thân yêu trong tâm trí nhà thơ, vừa là người mẹ quê hương trong ý nghĩa tự thân của tác phẩm.

- Tội ác của giặc Pháp: Đốt trơ trụi, vét hết quần áo, bắt dân làng, tra tấn, đánh đập.

⇒ Đây là bi kịch của đất nước ta, niềm đau lớn của tác giả. Có thể coi tác phẩm là bản cáo trạng kẻ tội thực dân xâm lược, qua đó thể hiện thái độ của tác giả về sức chịu đựng và tình yêu nước của dân tộc vùng cao.

b. Niềm vui khi được ″ Dọn về làng″:

- Bố cục đơn giản: Mở bài là sự vui sướng khi Cao - Bắc - Lạng được giải phóng ⇒ sự buồn tủi, xót xa và căm hận bọn giặc đã tàn phá, gieo rắc tội ác cho quê hương

⇒ Đoạn kết: Là cảm xúc mừng vui, hân hoan vì quê hương yên bình trở lại.

- Bộc lộ niềm vui mang nét riêng: lối nói cụ thể, cảm xúc, suy nghĩ được diễn đạt bằng hình ảnh: ″ Người đông như kiến, súng đầy như củi″, ″ Đường cái kêu vang tiếng ô tô... mái nhà lá″

⇒ Niềm vui của ngày giải phóng Cao - Bắc - Lạng được thể hiện bằng một phong cách riêng, màu sắc tươi sáng đặc trưng cho tư tưởng của người dân miền núi. Từ những chi tiết cụ thể, hình ảnh, âm thanh, niềm vui tràn ngập như bay lượn trên mọi người, thể hiện khát vọng tự do của dân tộc ta.

III. Tổng kết:

Tác phẩm có nội dung và nghệ thuật đặc sắc. Góp một phần đặc biệt cho nền thơ Việt Nam.